به گزارش روز یک شنبه گروه فرهنگی فرهنگ سار، افشین شحنه تبار در نشست بررسی «ادبیات دفاع مقدس به زبان‌های خارجی» در ساختمان شهدا واقع در باغ‌موزه دفاع مقدس برگزار شد، با اشاره به آغاز کار انتشارات شمع و مه در سال ۱۳۷۵ و آغاز انتشار آثار انگلیسی زبان در لندن، در سال ۲۰۰۳ گفت: به دلیل علاقه شخصی داشتم و ادای دین به شهدا و رزمندگان از همان نخست روی ترجمه آثار دفاع مقدس تمرکز کردیم.
مدیر انتشارات شمع و مه جنگ و عشق را دو ژانر مهم در ادبیات دنیا دانست و ادامه داد: در این جنگ رشادت‌هایی بوده است که در کتاب‌های مختلف آمده و در بیان آن‌ها اغراق نشده است. همه این داستان‌ها واقعی هستند، در همه جای دنیا سربازان برای دفاع از خاک‌شان از جان گذشتگی‌های بسیاری انجام داده‌اند اما تفاوت دفاع مقدس با سایر جنگ‌های دنیا در این است که ما در این جنگ در مقابل تمام دنیا ایستاده بودیم و عملا کشور ما در این جنگ تنها بود.
وی با اشاره به جای خالی ادبیات دفاع مقدس در آثار ترجمه شده فارسی، اظهار داشت: متاسفانه اندک کارهای انجام شده هم دیده نشده‌اند. من در طول این سال‌ها سعی کردم نویسنده و مترجم را هم برای معرفی کتاب‌ها به کشورهای متفاوت ببرم. ما در دنیا تنها هستیم و همه علیه ما هستند و نشان دادن این که همه این تبلیغات رسانه‌ها خلاف واقعیت است، کار بسیار سختی است.
شحنه‌تبار آشنایی با سرزمین مقصد را یکی از نکات مهم در انتشار و عرضه کتاب‌های ایرانی به زبان‌ها مختلف دانست و افزود: ما باید با فرهنگ هر منطقه آشنا باشیم، نگاه مردم هر کشور متفاوت است بنابراین باید روی منطقه هدف شناخت داشته باشیم. در گام بعد نیز مترجمی را انتخاب کنیم که با این اندیشه همراه باشد. ما در ایران از نظر کمیت، آثار دفاع مقدس کم نداریم اما آثاری که قابلیت ترجمه داشته باشند، بی‌نهایت کم است؛ چون در بیشتر آثار فضای عقیدتی وجود دارد و این فضای عقیدتی هیچ وقت در خارج از مرزها حس نمی‌شود. ادبیات دفاع مقدس با داستان و رمان تفاوت‌های زیادی دارد، باید روی این مسائل دقت کنیم و مسائل جنگ و حواشی آن را بنویسیم. اینکه بتوانیم آثار مناسب را شناسایی و ترجمه کنیم، کار بسیار مشکلی است.
هزینه‌های ترجمه کتاب از فارسی، سرسام آور است
این ناشر، با بیان این کهکتاب‌های ما خارج از کشور دیده نمی‌شود، ادامه داد: ما زحمت می‌کشیم، هزینه می‌کنیم و کتاب ترجمه می‌شود اما جایی که باید تلاش کنیم تا اثر دیده شود آن را رها می‌کنیم. ما بعد از پروسه چاپ کتاب تورهایی برای نویسنده می‌گذاریم که مخاطب خارجی با آثار ما آشنا شود. برای خارجی‌ها مهم است که پای صحبت نویسنده بنشینند و صحبت‌های او درباره کتاب را بشنوند. برنامه‌های نمایشگاهی بخشی از کار بوده و همیشه هم موفق نبوده است، اما حضور در دانشگاهها و معرفی کتاب و صحبت با نویسنده بسیار مفید است.
وی ادامه داد: ما مدیای بسیار ضعیفی داریم، اگر بخواهیم ادبیات دفاع مقدس را به خارجی‌ها معرفی کنیم باید ابتدا ادبیات مان را به آن‌ها معرفی کنیم، بعد از آن می‌توانیم در لایه‌های ادبی به موضوعاتی مانند تفکر شیعی، جنگ، دفاع مقدس و مظلومیت‌مان بپردازیم، نکته‌ای که سیستم دولتی به آن توجه ندارد و معمولاً مستقیم به سراغ موضوعات مختلف می‌رود و نتیجه هم نمی‌گیرد. ما بیشتر سعی می‌کنیم که برای معرفی کتاب‌ها در فستیوال‌ها شرکت کنیم نه در فضای نمایشگاهی، چون فضاهایی وجود دارد که به مخالفت با ما می‌پردازد و سعی می‌کند واقعیت را خلاف چیزی که هست نشان دهد. به نظر من معرفی ادبیات ایران کاری سخت و معرفی ادبیات جنگ کاری سخت‌تر است.
شحنه تبار با اشاره به هزینه‌های بالایی که ناشران برای ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های خارجی، باید انجام دهند، گفت: یکی از مشکلات بزرگ ما در این مسیر هزینه‌های سرسام‌آور کار است. ما برای معرفی اثر در خارج از کشور دائم نگران این موضوع هستیم که آیا ویزا به نویسنده می‌دهند یا نه و نوسان قیمت ارز به چه شکل است. هزینه ترجمه و چاپ یک کتاب ۲۰۰ صفحه‌ای با ترجمه، حدود ۲۰۰ میلیون می‌شود و شاید به همین دلیل است که هیچ ناشری به سمت آن نمی‌آید، حتی ناشرانی که به نمایشگاه‌های خارجی مثل فرانکفورت می‌آیند همه آثارشان فارسی است و دست خالی به کشور بازمی‌گردند.
عراقی‌ها آثار مغرضانه‌شان را در اروپا تبلیغ و منتشر کرده‌اند
وی با بیان این که در ایران بیشتر با کار او مخالفت شده و دوستان ناشرش، کار او را ناامیدانه توصیف کرده‌اند، افزود: بیشتر ناامیدی‌های من در داخل کشور است چون بیرون از مرزها تفاوتی ندارد که نویسنده از جنگ بنویسد یا مسائل اجتماعی، اصلاح‌طلب است یا اصولگرا. ما هنوز موفقیتی کسب نکردیم چون کاری انجام نشده و کارهایی هم که انجام شده واقعا هیچ است. این هشت سال دفاع مقدس طولانی‌ترین جنگ قرن بوده است و بعد از جنگ جهانی بیشترین کشته را داشته است و حال باید بگوییم که ما برای جنگی با این حجم از اهمیت هیچ کاری نکرده‌ایم. ما نویسندگان خوبی داریم که قلم خوبی دارند و داستان‌پردازان خوبی هم هستند که حتی می‌شود از روی داستان‌های آن‌ها فیلم ساخت اما واقعیت این است که ما برای معرفی این افراد هیچ کاری نکرده‌ایم.
این ناشر به آثار مغرضانه‌ای که در عراق منتشر و توسط بزرگترین ناشران جهان ترجمه شده است، اشاره کرد و گفت: درست است که در بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس آثار دسته‌بندی شده است اما به نسبت کشور عراق که طرف مقابل ما در این جنگ بود هیچ کاری انجام نشده است. عراق آثار بسیار مغرضانه‌ای دارد که با تبلیغ و قبول ناشران درجه یک خارجی در دنیا مخاطب پیدا کرده است و به این شکل واقعیت را تغییر داده‌اند. حال در مقابل ما آثاری داریم که همه بر اساس منبع، واقعیت را بازگو می‌کنند اما معرفی نشده‌اند و نمی‌توانیم امروز فریاد بزنیم که حق با ما بوده است. برخی آثار هم توسط ناشران دولتی ترجمه شده، بسیار پرایراد است. ما در بحث مدیا خارج از ایران خیلی ضعیف هستیم و فضا بسیار سنگین است، در چنین شرایطی قبل از توضیح درباره ادبیات باید به آن‌ها بفهمانیم که مسایل اشتباه به گوش‌شان رسیده است.
وی ادامه داد: من روزی را می‌بینم که آثار ما در دنیا دیده می‌شود؛ اما برای این کار باید دوام بیاوریم. به نظرم کارهای نصفه و نیمه ما در آینده دیده خواهد شد. البته اگر درست کار کنیم. در این کار هیچ وقت توقع سود مالی نباید داشته باشیم و باید از زندگی خود بزنیم چرا که کار ترسناکی است و آدم باید در این حوزه از خودگذشتگی داشته باشد و گوشش را روی کنایه‌ها ببندد.
یافتن مخاطب کار ساده‌ای نیست
ساجده اثنی عشری، با اشاره به آغاز کار ترجمه از زبان فارسی، گفت: ۲۰ سال پیش این کار را پس از مدتی تدریس آغاز کردم، در ادامه با پیشنهاد کتابی در حوزه دفاع مقدس، کار این ژانر ترجمه شدم. بیشتر کارهایی که به ترجمه آن‌ها پرداختم پیشنهاد دوستان بود که من از آن استقبال کردم، من به شهدا، رزمندگان و ایثارگران احساس دین دارم. اگر این مملکت با همه گرفتاری‌ها و مشکلاتش سرپا ایستاده و وضعیتش متفاوت از کشورهای منطقه است، دلیلش فداکاری و رشادت‌های رزمندگان و شهداست، از این رو همه ما مدیون شهدا هستیم و باید تا حد توان در این حوزه فعالیت کنیم.
وی با بیان این که ترجمه برخی آثار واقعا کار مشکلی است، افزود: زبان فارسی واژه‌ها و اصطلاحاتی دارد که در زبان‌های دیگر معنا ندارند. من به نویسنده‌های آثار متعهد هستم و بدون اجازه آن‌ها اثر را تغییر نمی‌دهم، با این حال امکان دارد قسمتی از متن در ترجمه سوتفاهم ایجاد کند و با توجه به فعالیت‌های رسانه‌های غربی برای تروریست نشان دادن ما به نویسنده پیشنهاد می‌دهم که برخی عبارات را تغییر دهد..
این مترجم با اشاره به اینکه ضرورتی ندارد که حتما آثار فارسی توسط مترجمان خارجی ترجمه شود، گفت: وجود دو مترجم برای ترجمه یک اثر ایرادی ندارد و کمک می‌کند که کار بهتر انجام شود اما اینکه حتما کار باید توسط مترجم خارجی انجام شود یا حتما باید در انتها یک مترجم خارجی کار را بخواند، قبول ندارم؛ چراکه کار توسط این افراد هم بدون مشکل نیست. برای مثال شاید این مترجمان متوجه برخی کلمات یا اصطلاحات نشوند یا حسی که من و همکاران فارسی زبانم به اتفاقات داریم را نداشته باشند.در نهایت باید گفت این که فکر کنیم یک ایرانی نمی‌تواند به تنهایی یک کار را ترجمه کند تفکر اشتباهی است. من ایده خاصی برای جاانداختن ادبیات دفاع‌مقدس بین مخاطبان خارجی ندارم اما به نظرم باید فعلا ترجمه کنیم و صبر داشته باشیم؛ چرا که نوپا هستیم و اگر صبر داشته باشیم و دست از تلاش نکشیم به نتیجه خواهیم رسید.
وی با بیان این که، با وجود اهمیت مسائل مالی، با دلم به سراغ این کار آمده‌ام، افزود: تنها به این فکر کردم که کار باید جلو رود و هیچ وقت در این حوزه بخش ریالی و مالی برای من مساله اصلی نبوده است.مخاطب‌یابی کار ساده‌ای نیست و ما باید امروز تنها به فکر ترجمه صحیح آثار باشیم. ما در بحث دفاع مقدس همه جور موضوع و سلیقه‌ای داریم و می‌توانیم کارهای متنوعی عرضه کنیم اما من مترجم سراغ آثاری می‌روم که به نظرم از همه مهم‌تر هستند.
وی با بیان این که این روزها مشغول ترجمه رمان «لم یزرع» است، اضافه کرد: اگر تمام تمرکز و وقتم را صرف این اثر کنم، حدود ۶ ماه دیگر تمام می‌شود. بعد از آن می‌خواهم به سراغ رمان «زمین سوخته» بروم.
