طولانی‌ترین شب سال را با قصه‌های پدربزرگ ومادربزرگ، فال حافظ، همهمه دورهمی‌های خانوادگی، شاهنامه‌خوانی، انار و هندوانه وآجیل شب چله می‌شناسیم.
شبی که به عنوان یکی از مهمترین آیین و سنن باستانی ایران زمین، به اعتقاد جامعه‌شناسان و انسان‌شناسان فرهنگی، فرصتی برای تقویت هویت ملی وانسجام ارتباطات خانوادگی وقومی – مذهبی است.
آیینی که از دیرباز به عنوان یک سرمایه فرهنگی شناخته می‌شود و با استحکام مناسبات چندنسلی، سبب انتقال آداب ورسوم وسنن ایران زمین به نسل جوان امروز نیز هست.
یلدای ۹۹ اما بدون شک همچون یلدای ۹۸، ۹۷ و… نیست. شیوع ویروسی ناشناخته که از ووهان چین سربرآورد، یلدای امسال را هم به مانند تک‌تک رویدادهای زندگی بشر تحت تاثیر قرار داد و «جهان پیش از کرونا» را شاید آرزوی همه ما بر سر سفره یلدای امسال کرد.
یلدای ۹۹، امسال باید دور از هم اما با هم برگزار شود و به گفته متولیان بهداشت ودرمان شاید این بار “دورهم بودن” برای بزرگداشت این آیین خسران جبران‌ناپذیری را برای جامعه به همراه داشته باشد.
ایرج حریرچی معاون کل وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این باره گفته است: نگران شدت شیوع کرونا پس از شب یلدا به دلیل برگزاری دورهمی‌های خانوادگی به خصوص در مناطق سردسیر و شمالی کشور هستیم.
وی تاکید کرد: مردم، دورهمی و تجمعات خانوادگی را به حداقل رسانده و شب یلدای امسال را به صورت مجازی برگزار کنند.
به گفته سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی نیز دورهمی‌ها عامل ۵۱ درصد ابتلا به کرونا است. اتخاذ برخی از محدودیت‌ها همچون ممنوعیت تردد از ساعت ۸ شب در روزهای ۲۹ و۳۰ آذرماه وتعطیلی برخی از اصناف از ساعت ۱۸ نیز با هدف عدم برگزاری آیین یلدا به مانند هر سال است.
برای باهم ماندن کنارهم نباشیم
حسین ابراهیمی‌مقدم متخصص روانشناسی و استاد دانشگاه نیز در این باره به خبرنگار اجتماعی فرهنگ سار گفت: یکی از مهمترین علل بزرگداشت آیین شب چله، درک و فهم ارزش یک دقیقه بیشتر کنار هم بودن و با هم بودن است.
وی افزود: به عبارت دیگر، فلسفه برگزاری آیین یلدا است که از دیرباز با برگزاری دورهمی‌های خانوادگی، گفت وگو، آجیل وتنقلات، قصه‌گویی بزرگ خانواده و بهره‌گیری از تجارب او، قرآن‌خوانی و تفال همراه می‌شد.
ابراهیمی‌مقدم ادامه داد: امسال اما باتوجه به شیوع ویروس کرونا، برای با هم ماندن و بیشتر ماندن، باید کنار هم نباشیم.
وی تاکید کرد: یلدای ۹۹ با جمع شدن دورهم می‌تواند با شیوع ویروس و دوری از دوستان و نزدیکان همراه باشد؛ بنابراین به منظور تداوم باهم بودن و رابطه درازمدت قاعده بازی عوض می‌شود.
این استاد دانشگاه افزود: در واقع جامعه باید با توجه به شرایط زمانی و مکانی انعطاف داشته باشد. یکی از تعاریف هوش (از منظر علمی) نیز تطبیق با شرایط روز است.
وی اضافه کرد: بنابراین یلدای امسال را به مانند هر سال برگزار نکردن حاکی از هوشیاری وارزشگذاری برای سلامتی وجان خویشان ونزدیکان است.
ضرورت بهره‌گیری از فناوری روز
ابراهیمی‌مقدم ادامه داد: بهره‌گیری از فناوری مدرن نیز در هر جامعه ضروری است؛ به عنوان مثال، با حذف اسب وقاطر به منظور تردد درون‌شهری باید از وسائل نقلیه مدرن (ماشین وموتور و…) استفاده شود.
وی خاطرنشان کرد: اکنون نیز با توجه به شیوع کرونا، باید از تماس‌های تلفنی و تصویری برای گردهمایی‌ها استفاده شود و دورهم بودن مستلزم حضور فیزیکی نیست.
این مشاور همچنین با توجه به مشکلات اقتصادی ناشی از پاندمی کرونا اظهار کرد: دورهمی‌های خانوادگی می‌تواند بخشی از درد و رنج ناشی از مشکلات اقتصادی که با شیوع کرونا و تعطیلی برخی کسب وکارها اتفاق افتاده را التیام بخشد.
وی ادامه داد: اما اکنون که پیشگیری از شیوع این بیماری مستلزم پرهیز از اجتماعات است، باید با اتحاد وانسجام اجتماعی برای کسب آرامش وتسکین روانی اهتمام ورزیم.
ابراهیمی‌مقدم افزود: به عنوان مثال، رسانه‌های ملی برای شب چله باید با نمایش فیلم‌ها وبرنامه‌های مفرح، سرگرمی شهروندان را فراهم آورند. استفاده از فضای مجازی واینترنت نیز برای تماس‌های تصویری و دانلود فیلم و… مستلزم تمهیدات ویژه دولت‌مردان عرصه ارتباطات وفناوری است.
به گفته این روانشناس بالینی، بسته‌های حمایتی برای شهروندان نیز (در صورتی که حقیقتا جنبه حمایتی داشته باشد) اثرگذار خواهد بود.
وی همچنین با اشاره به ضرورت الگوبرداری در این ایام یادآور شد: در این دوران، بهره‌گیری از فضای مجازی باید با الگوبرداری نیز همراه باشد؛ به عنوان مثال، برگزاری ویدئو کنفرانس در خانواده‌ها می‌تواند رواج یابد.
این مشاور با تاکید بر اهمیت فرهنگ کتابخوانی واستفاده از تجارب یکدیگر ادامه داد: اعضای خانواده نیز نیازمند آموزش وتعلیم برای گذران اوقات فراغت در کنار یکدیگر و همچنین احیاء برخی بازی‌ها وسرگرمی‌ها (که شاید این روزها کمرنگ شده‌اند) باشند.
ابراهیمی مقدم عنوان کرد: یلدای آینده را اما با برگزاری شب چله‌ای گرمتر از دوران پیش از کرونا تلافی می‌کنیم.
