به گزارش فرهنگ سار، از سوی دیگر کارشناسان عمده‌ترین دلیل فرسایش شدید خاک در ایران را از بین رفتن پوشش گیاهی ذکر می‌کنند دلیلی که در کنار تخریب جنگل‌ها توسط سودجویان، زنگ خطر نابودی پوشش گیاهی و جنگلی کشور و از جمله کهگیلویه و بویراحمد را به صدا درآورده است.
فرسایش خاک در ایران چند برابر متوسط جهانی است. از طرفی خاک به عنوان یکی از مهمترین عناصر محیط زیست برای احیای مجدد به زمان طولانی نیاز دارد. عوامل غیر طبیعی هم تأثیر زیادی بر فرسایش خاک دارند.
هر ساله طبیعت دوستان استان چهار فصل کهگیلویه و بویراحمد برای احیای جنگل‌های زاگرس و جلوگیری از فرسایش خاک به دل دامان طبیعت سرسبز این استان می‌زنند و همراه خود بذرهای مختلف گیاهی و جنگلی برای کاشت در مناطق بدون درخت و پوشش گیاهی حمل می‌کنند.
همیاران طبیعت با کاشت بذرها هم احساس و علاقه خود به احیای طبیعت را نشان می‌دهند و هم با کاشت بذر زمین را از فرسایش تدریجی نجات می‌دهند.
چند سالی است که کاشت نهال و بذرهای گیاهی در استان کهگیلویه و بویراحمد به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده و دوستداران طبیعت با کمک بیلچه، میله و یا هر وسیله دیگری در دامن طبیعت با ایجاد یک شیار با ارتفاع چند سانتی متر در زمین و فرو کردن بذر در خاک، زمینه احیای طبیعت و حاصلخیزی خاک را فراهم می‌کنند.
کیمیاگران خاک با اعتقاد راسخ به خدای طبیعت نگران آبیاری کاشته‌های خود نیستند و معتقدند طبیعت مهربان و باران‌های فصلی کار آبیاری را انجام خواهند داد.
طبیعت دوستان در شهرهای گرمسیری استان با پایبندی به طبیعت با عهدی که با خود و دوستان خود بسته اند احیای جنگل‌ها را یک وظیفه ذاتی خود می‌دانند.
آنها هرساله در شهرستان‌های مختلف استان به مناسبت‌های مختلف با کاشت چندین هکتار بادام، کنار، اوکالیپتوس و بلوط به این باور رسیده اند که با کاشت نهال، خاک بارور میشود.
حرکت خود جوش طبیعت دوستان بذرکار
سیف الله فروغی یکی از کارمندان شهرستان کهگیلویه، بیش از ۲۰ سال است کاشت بذر درخت را در جای جای این شهرستان انجام می‌دهد. وی می‌گوید: در این مدت بیش از ۵۰۰ اصله درخت در مراتع و مکان‌های مختلف کشت کرده ام و سبز شدن تدریجی آن را با چشمان خود دیده ام.
وی اظهار داشت: بذر و درخت را در قسمت‌هایی از خاک که در حال فرسایش است کشت می‌کند. کاشت درخت را یک وظیفه ذاتی می دانم و معتقدم همه انسان‌ها در حفاظت از محیط زیست و خاک مسئول هستند.
فروغی ۲ دهه پیش ۱۰ اصله درخت بلوط در یکی از کوچه‌های شهر دهدشت کاشت و در سال جاری از این تعداد ۲ اصله درخت مثمر شده و ساکنان کوچه از بلوط آنها استفاده کردند.
به گفته فروغی، هم اکنون به همراه ۵۰ نفر بصورت خودجوش کار بذر و نهال کاری را در مناطق مختلف شهرستان کهگیلویه که چار آسیب رانش زمین هستند انجام می‌دهیم.
وی نگران نهال‌های کاشته شده است و از دستگاه‌های متولی می‌خواهد با توجه به وقوع حوادث طبیعی و غیر طبیعی کار حفاظت از نهال کاری‌ها را بصورت مستمر انجام دهند.
نقش تشکل‌های مردم نهاد در توسعه جنگل‌ها
تشکل‌های مردم نهاد در استان کهگیلویه وبویراحمد نیز همراه با مسئولان هرساله در مناسبت‌های مختلف با کشت بذر و درخت، کار توسعه و ترویج فرهنگ درختکاری را در استان به پیش می‌برند.
دبیر اجرایی سازمان مردم نهاد نهضت سبز زاگرس کهگیلویه و بویراحمد گفت: سازمان‌های مردم نهاد به عنوان مجامعی برآمده از دل مردم به صورت خودجوش و دارای هدف مشترک و خیرخواهانه با گرایش‌های غیرسیاسی و به صورت غیردولتی و غیرانتفاعی می‌توانند نقش مهمی در حفاظت و استفاده اصولی از منابع طبیعی ایفا کنند.
امید سجادیان اظهار داشت: برای داشتن فضایی سبز و محیطی سالم علاوه بر ارگان‌ها و نهادهای دولتی، مردم باید در راستای توسعه و ترویج فرهنگ درختکاری و حفاظت از جنگل‌ها مشارکت داشته باشند.
وی با بیان اینکه علاوه بر کاشت نهال، نگهداری و پرورش درخت نیز از اهمیت بالایی برخور دار است، گفت: این امر باید به یک فرهنگ عمومی تبدیل شود.
سجادیان با اشاره به تخریب جنگل‌ها و دخالت انسان‌ها در از بین بردن گونه‌های بومی جنگلی منطقه، بیان کرد: نهضت سبز زاگرس به منظور احیا و حفظ این گونه‌ها در سالهای اخیر به کاشت آنها در عرصه‌های طبیعی و نهالستان اقدام کرده است.
وی افزود: این نهضت ۹ سال است که در زمینه کاشت گونه‌های بومی از جمله بلوط در عرصه‌ها و آموزش و کاشت بلوط در گلدان و عرصه‌های جنگلی فعالیت می‌کند.
سجادیان تصریح کرد: ایجاد نهالستان از گونه بومی از سال ۹۶ تاکنون از سوی این سازمان مردم نهاد اغاز شده است.
وی گونه‌های بومی کشت شده را شامل بلوط، بنه، داغداغان، ول، زالزالک، گلابی وحشی، بادام وحشی، گلخنگ، سماق وحشی و تاگ ذکر کرد. نهال‌های کاشته شده هر سال به عرصه‌های جنگلی منتقل و کاشته میشود.
توسعه جنگل = حفاظت از خاک
سهیلا سهرابی کارشناس زمین شناسی با اشاره به اینکه کاشت درخت از چندین جهت موجب کاهش فرسایش خاک میشود، گفت: درخت منابع آبی را حفظ کرده، فرسایش خاک را کاهش می‌دهد و برگهای ریخته شده از درخت موجب تقویت مواد آلی خاک میشود.
وی افزود: نفوذ ۱۵ متری ریشه بیشتر درختان بخصوص بلوط در زمین علاوه بر افزایش نفوذپذیری خاک از جاری شدن آب و شسته شده سطح خاک جلوگیری می‌کنند.
سهرابی اضافه کرد: طبق تحقیقات انجام شده، ۱۰۰ اصله درخت بالغ در یک سال می‌توانند بیش از ۷۷ هزار گالون آب باران را ذخیره کند.
این کارشناس زمین شناسی با اشاره به نقش مهم بذرکاری در حفاظت از خاک افزود: درختان به عنوان سدهای طبیعی میزان تخریب سیل‌های حاصل از طوفان‌ها را کاهش داده، ریشه آنها فرسایش خاک و رسوبات حاصله در نهرها را کاهش می‌دهد و موجب افزایش ذخیره منابع آب زیر زمینی میشود.
سهرابی تصریح کرد: کاشت درخت به شیوه متراکم و با هدف افزایش پوشش گیاهی باعث افزایش بارندگی و افزایش منابع آب‌های زیرزمینی نیز میشود.
شهرستان کهگیلویه رتبه نخست بادام کاری دیم کشور
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه با اشاره به توسعه کشت بادام در زمین‌های شیب دار این شهرستان برای حفاظت از خاک، گفت: کهگیلویه در زمینه کشت بادام و کنار در کشور مقام نخست را در اختیار دارد.
هدایت الله آویزش افزود: تاکنون ۱۳ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی شیب دار و تپه ماهورهای این شهرستان زیر کشت درخت بادام دیک و کنار قرار گرفته است.
در بازدید سال ۹۳ رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور از کهگیلویه، این شهرستان به عنوان منطقه پایلوت بادام کاری کشور انتخاب و با توجه به توسعه کشت بادام همچنان رتبه نخست کشور را دارد.
وی علت انتخاب شهرستان کهگیلویه به عنوان پایلوت را موقعیت و رشد مطلوب درخت بادام در زمین‌های شیب دار، جلوگیری از از فرسایش خاک و صرفه جویی در مصرف منابع آبی نسبت به سایر استانها ذکر کرد.
آویزش تصریح کرد: بیش از ۶ هزار هکتار از سطح زیر کشت درخت بادام در شهرستان کهگیلویه به باروری رسیده که علاوه بر درآمدزایی برای مردم در حفاظت از خاک نقش مهمی دارد.
به گفته وی، سطح زیر کشت درخت بادام تا سال ۹۲ در این شهرستان ۶ هزار هکتار بود که در دولت تدبیر و امید در راستای حفاظت از مراتع بیش از هفت هزار و ۵۵۰ هکتار بادام در کهگیلویه کشت شده است.
وی مهمترین برنامه‌های منابع طبیعی در توسعه طرح بادام کاری در راستای حفاظت از خاک را جلب مشارکت مردمی از طریق خرید بذر بادام، واگذاری طرح‌ها به مردم بومی، اعطای تسهیلات کم بهره، تسهیل در واگذاری طرح‌های بادام کاری و مشارکت مردم در صیانت و حفاظت از منابع طبیعی ذکر کرد.
توسعه جنگل‌ها از سال ۸۲ در کهگیلویه و بویراحمد
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: جنگل اکوسیستمی طبیعی و زنده است که برای استقرار و تداوم حیات نیاز به زادآوری دارد و با توجه به شدت فرسایش خاک، فرسایش ژنتیکی گونه‌ها و کم بارشی احیا و زادآوری طبیعی و غیرطبیعی جنگل‌های استان در دستور کار قرار گرفت.
غلامحسین حکمتیان اظهار داشت: از سال ۸۲ و با آغاز طرح صیانت و توسعه جنگل‌های زاگرس طرح تبدیل جنگل‌ها از حالت شاخه به دانه زاد اجرا شد.
حکمتیان تصریح کرد: در این زمینه تاکنون در مناطق مختلف استان بیش از ۱۷ هزار هکتار عملیات غنی سازی جنگل و بیش از ۱۱ هکتار توسعه جنگل برای حفاظت از خاک و احیای محیط زیست انجام شده است.
وی اضافه کرد: با برنامه ریزهای انجام شده در سال جاری در بیش از ۲ هزار و ۱۳۰ هکتار از جنگل‌های استان بصورت نهال و بذر و در یک هزا رو ۵۳۰ هکتار برای بهبود وضعیت و حفاظت از اراضی در معرض خطر کشت انجام میشود.
حکمتیان اظهار کرد: از محل صندوق توسعه ملی ۵۰ میلیارد و از محل طرح صیانت ۲۰ میلیارد ریال امسال برای احیای جنگل‌های استان هزینه خواهد شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قرارداد با تعاونی‌های محلی را یکی از راهکارهای مهم این نهاد در راستای حفاظت از جنگل‌ها دانست و گفت: این قراردادها با مشارکت مردم برای حفظ منابع طبیعی انجام میشود.
حکمتیان در ادامه بیان کرد: آتش سوزی‌های ۲ سال اخیر و تهیه زغال از سوی برخی افراد سودجو بخصوص روستاهای دور افتاده خسارت جبران ناپذیری به منابع طبیعی استان وارد کرده است.
وی اضافه کرد: در سال ۹۸ یک هزار و ۸۲۰ هکتار و در هفت ماه اول سال جاری نیز ۷۵۰ هکتار از جنگل‌های استان دچار حریق شده است.
حکمتیان تصریح کرد: در هشت ماهه امسال ۶۶ کوره زغال با تلاش شبانه روزی نیروهای منابع طبیعی امحا شد. در این راستا ۱۶ هزارو ۷۷۸ کیلوگرم زغال و بیش از ۲۲ هزار کیلوگر هیزم قاچاق از متخلفین نیز کشف و ضبط شد.
حکمتیان افزایش تعداد دیدبانها را یکی از راهکارهای مناسب برای کاهش این میزان خسارت دانست و گفت: در نقاط مختلف جنگلی استان دیدبانهای محلی همکاری خوبی با منابع طبیعی دارند.
وی از شهروندان ساکن نزدیک جنگل‌های استان خواست در صورت مشاهده متخلفان قاچاق مراتب را با سامانه ۱۵۰۴ منابع طبیعی اطلاع رسانی کنند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیرداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: ۹۷۰ دستگاه آبگرمکن خورشیدی از سال ۱۳۹۵ تاکنون در ۸۴ روستا و منطقه سخت گذر کهگیلویه و بویراحمد بصورت رایگان نصب شده است تا روستاییان از تخریب جنگل‌ها بویژه درختان بلوط خودداری کنند.
وی گفت: امسال نیز هفت میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال اعتبار برای خرید ۱۰۰ دستگاه آبگرمکن خورشیدی به این استان اختصاص یافته است. هر یک از این تجهیزات با ۱۰ تا ۸۰ میلیون ریال خریداری میشود.
جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد که جزئی از ۶ میلیون هکتار جنگل منطقه زاگرس محسوب میشود، ۸۰۰ هزار هکتار مساحت دارد.
