آنچه در یک سال گذشته بر کشور ما و تمام مردم جهان گذشته است، دورانی بی‌بدیل بوده که در هیچ جای تاریخ بشر سابقه نداشته است؛ در روزگاری که بشر به بیشترین و بالاترین قدرت خود در شکوفایی فناوری‌ها و سیطره بر علم و دانایی در مقایسه با گذشته خود رسیده کرونا نشان داد این دوران شاید ضعیف ترین دوران هم از جهتی بوده است.
یکی از موضوعاتی که در میانه این بحران بیش از همیشه خود را برجسته و مطرح کرد فرهنگ جوامع بود؛ هرچه جوامع به لحاظ همراهی جمعی، اعتماد عمومی و همنوایی در رعایت اصول اخلاقی یکدستی بیشتری داشتند کرونا کمرنگ تر اثرگذار بود و زودتر تحت کنترل درآمد.
موضوعی که بیش از گذشته اهمیت مدیریت فرهنگی را برای صاحب نظران در اولویت تصمیم و عمل قرار می‌دهد به شرط آن که دیده و پرداخته شود.
با نزدیکی به یکی از شیرین ترین آیین های ایرانی یعنی یلدا یا بلندترین شب سال بار دیگر این نگرانی و توصیه وجود دارد که از دورهمی و برگزاری این مراسم به سیاق سابق خودداری شود؛ موضوعی که بخشی از جامعه پذیرفته و برخی جدی نگرفته اند.
این ها موضوعاتی فرهنگی است که شاید بیش از نقش دولت به عملکرد و ذهنیت مردم بازمی گردد؛ البته که دولت هم در تثبیت فرهنگ های غلط یا اهمال در اصلاح فرهنگی کنشگری جدی است برخی رفتارهای فردی به شدت بر رشد یا عقبگرد فرهنگی اثرگذار هستند.
یلدای مجازی، راهکار معقول شرایط حاضر است
تهامی در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار با تاکید بر این که شرایط حاضر نه همیشگی و نه معمولی است، گفت: شرایطی که امروز به نوعی در آن گیر افتاده‌ایم و کشورمان دچار ویروس کرونا شده (همچنان که تمام دنیا درحال حاضر درگیر این ویروس و بیماری هستند) شرایط عجیب‌وغریبی است که فکر نمی‌کنم در چند دهه اخیر چنین تجربه‌ای را داشته باشیم.
تصمیم‌گیری‌های ما هم باید مختص این شرایط باشد. شب یلدا یک آیین سنتی است که قرن‌هاست در کشور ما اجرا و انجام می‌شود که بسیار هم زیباست؛ اما به دلیل شرایطی که درحال حاضر در آن قرار داریم برای این‌که بتوانیم ان‌شاءالله سال‌های بعدی هم در کنار عزیزانمان باشیم. بهتر است امسال به دلیل این شرایط خاص دورهمی های مان را در فضای مجازی انجام بدهیم تا بتوانیم مواظب سلامتی خودمان و کسانی که برایمان عزیز هستند باشیم.
بازیگر فیلم سینمایی به رنگ ارغوان (۱۳۸۲، حاتمی‌کیا) در پاسخ به این که شب یلدا را چگونه سپری خواهد کرد، تصریح کرد: ما هم امسال به همین صورتی که عرض کردم (و همچون ماه های گذشته) کسانی را که دوست داریم از طریق فضای مجازی ملاقات خواهیم کرد؛ همچنان که در طول این مدت همینگونه بوده است؛ به دلیل این‌که شرایط، شرایط خاصی است سعی کرده‌ایم که از دورهمی ها پرهیز کنیم.
فرهنگ عمومی نقشی بی‌بدیل در رفتار اجتماعی دارد
تهامی در ادامه و با اشاره به اهمیت نقش فرهنگی در مواجهه با مشکلات اجتماعی خاطرنشان کرد: ما مشکلات کلان برنامه‌ریزی را اصولاً داریم که متأسفانه گاهی اوقات به چیزهایی که باید توجه زیادی ملحوظ شود، توجه نمی‌شود و به همین دلیل عواقب بدی را به دنبال دارند.
وی ادامه داد: مثلاً نگاهی به ۲ هفته اخیر بیندازیم و شیوه‌نامه‌های جدیدی که برای این ۲ هفته اتخاذ شد؛ همان گونه که مشاهده کردیم روی آمار مبتلایان و فوت شدگان اثر قابل‌ملاحظه‌ای داشت.
این موضوع مستقیم از ورود دولت در ایجاد شیوه‌نامه‌های جدید ناشی شد و دستورالعمل‌هایی که بیش از زمان گذشته اتخاذ و اعمال شده‌اند و دولت در این دو هفته توجهی را نشان داد که بیش از قبل بود و اگر این توجه مثلاً ۵ ماه پیش یا ۶ ماه پیش و یا قبل تر به این صورت تعریف و اجرا می‌شدند فکر می‌کنم شرایط ما آن قدر وخیم نمی‌شد.
هنرپیشه فیلم سینمایی رگ خواب (حمید نعمت‌الله؛ ۱۳۹۴) افزود: از سوی دیگر برخی چیزها ارتباط مستقیم با انتخاب و نگاه مردم دارد؛ یعنی اصلاً لازم نیست به‌عنوان مثال جریمه‌ای در نظر گرفته یا خطوط قرمزی تعریف شود. برخی مسائل را خود مردم می‌توانند در مورد آن‌ها تصمیم بگیرند.
در مورد موضوع کرونا در برخی موارد خود مردم هم مقصر هستند؛ برخی درگیری‌های شغلی یا بدهی‌های مالی را برای رعایت نکردن اصول و پروتکل ها مطرح می کنند. این‌که مجبور هستند هر روز بیرون باشند اما واقعاً تعداد آدم‌هایی که مجبورهستند بیرون باشند آیا آن قدر زیاد است و انقدر عادی با این موضوع برخورد شود؟
وی بیان کرد: به شخصه در روزهایی که به دلیل کارم مجبور بودم بیرون از خانه باشم (و در این شرایط بعضاً دو ماسک روی هم می‌زدم) شاهد بودم که برخی مردم در مکان‌های عمومی اصلاً رعایت نمی‌کنند؛ ماسک نداشتند یا همانند گذشته وقتی به هم می‌رسیدند دست می‌دادند و روبوسی می‌کردند. باورم نمی‌شد در شرایطی مانند امروز بشود این‌گونه رفتار کرد.
یا وقتی در این دوران به دلیل قرمز بودن شرایط تعطیلی تعیین می‌شد، شاهد بودیم برخی بلافاصله به سفر می‌رفتند. این‌ها مواردی نیست که لازم باشد دائم توسط دولت گوشزد شود؛ این‌ها مواردی است که باید توسط این مردم (مردمی که این شرایط را درک نمی‌کنند) مورد توجه باشند.
احترام به وظایف شهروندی جزئی از فرهنگ مردمی است
تهامی با اشاره به لزوم توجه به شرایط در اتخاذ تصمیمات فردی یادآور شد: زمان‌هایی هست که به آن‌ها زمان‌های اضطراری گفته می شود یعنی زمان‌هایی که مانند شرایط امروز تعداد زیادی بیمار هستند یا متأسفانه به دلیل این بیماری جان خود را از دست می‌دهند؛ و کادر پزشکی که در طول این مدت ایستاده‌اند (و حتی آنان جان خودشان را از دست داده‌اند) جا دارد کسانی که بی توجه هستند اندکی احترام بگذارند.
بازیگر سریال قلب یخی (محمدحسین لطیفی، ۱۳۷۹) متذکر شد: این آدم‌ها برای خودشان و برای دیگران دردسرساز می شوند و جان دیگرانی را به خطر می‌اندازند که شاید در تمام این مدت موارد و اصول گفته‌شده را رعایت کرده‌اند.
خود مردم باید مواظب و مراقب باشند و سرسری و بی مبالات از کنار آن‌ها نگذرند. این‌ها فرهنگ است؛ این‌که منِ نوعی بدانم که در زمانی که حتی بیماری وجود ندارد وقتی دستم را به چیز کثیف می‌زنم غذا در دهان بچه نگذارم یا به کسی دست ندهم.
تهامی در انتها گفت: مواردی از این دست موضوعاتی فرهنگی است که باید به دست آمده باشد؛ به واسطۀ تربیت هایی که وجود دارد یا مطالعاتی که صورت گرفته است باید این موارد را بدست آورد و نباید به‌راحتی از کنار این مسائل گذشت.
