حجت الاسلام مهدی مستاجران روز چهارشنبه به مناسبت روز وحدت حوزه و دانشگاه به خبرنگار معارف فرهنگ سار با اعلام این مطلب گفت: اکنون ما در این عرصه خود را پیدا می کنیم و اندیشمندان ما را پذیرفته اند در حالی که قبلا ما را نمی پذیرفتند و این پذیرش به سیر تکاملی خود در گام دوم انقلاب خواهد رسید.
وی در ابتدا گفت: انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) یک انقلاب به معنای واقعی کلمه بود و فقط تغییر رژیم نبود و یکی از مواردی که باید در آن دگرگونی اتفاق می افتاد، تغییر در نگاهی بود که به انسان و تعالی انسان باید ایجاد می شد. چون این انقلاب در دنیایی رخ داد که با رهبری جریان مدرنیسم به جلو می رفت و نگاه های پوزیتویستی در حوزه علم حاکم بود.
این استاد دانشگاه افزود: دیدگاه های پوزیتویستی نگاه های کاملا مادی دارد و ضمن حذف ماوراء الطبیعه معتقد است خدا در صحنه زندگی بشر حضور ندارد. انقلاب اسلامی می خواست این نگاه را تغییر دهد. یعنی همانگونه که انسان یک زندگی مادی دارد یک پیوست عمیقی در درون انسان به خدا نیز وجود دارد که نگاه انا لله و انا الیه راجعون است.
وی اضافه کرد: در واقع این یک امر معرفتی بنیادین و تفاوت بنیادین با نگاه پوزیتویستی در انقلاب اسلامی حاکم است. این نگاه های پوزیتویستی چندین قرن از دوران رنسانس و حتی قبل از آن ریشه در خلقت انسان داشته است. نگاه های پوزیتویستی همان نگاه های اثبات گرایی و طبیعت گرایی است که فقط به این جهان توجه دارد و نگاه های علم را فقط در علوم تجربی خلاصه می کند.
مستاجران ادامه داد: هر نوع علمی از نگاه این مکتب که در حوزه طبیعی، فنی، مهندسی، علوم اجتماعی و علوم انسانی وجود دارد یک نگاه پوزیتویستی است و حتی قبل از رنسانس یک بنیان معرفتی شکل گرفت و بنیان رنسانس نیز در همین فضا بوجود آمد و تمدن غرب بر مبنای پوزیتویست شکل گرفت. این مکتب یک نگاه تقابلی با اسلام داشت و انقلاب اسلامی نیز با اساس این نگاه مشکل داشت.
وی با اشاره به این که وحدت حوزه و دانشگاه یک موضوع زمانبر است، افزود: بنا بر این ما با یک جریان علمی مواجه هستیم که چندین قرن از خود سابقه دارد و در این حوزه نمی توانیم منتظر تغییرات زودهنگام باشیم که بگوییم وحدت حوزه و دانشگاه در طول این ۴۰ سال محقق شده است یا نه. به نظر می رسد ما در سیر حرکتی خودمان چنین تکاملی را باید داشته باشیم. یعنی همانگونه که علوم پوزیتویستی این سیر حرکتی را پیمود تا امروز به اینجا رسیده است.
مستاجران ادامه داد: در واقع انقلاب اسلامی شروعی بر بطلان نظریه پوزیتویست است و به نظر می رسد بسیاری از اندیشمندان بزرگ ما در حوزه و دانشگاه به این نگاه ها توجه کردند و تالیفات بسیار خوب و متعددی در حوزه مقالات و پژوهش انجام شده تا این موضوع را به باور برساند که دین می تواند امور زندگی بشر را رهبری کند و نگاه پوزیتویستی موجب رستگاری انسان نیست و دین موجب رستگاری حقیقی انسان است.
وی افزود: وحدت حوزه و دانشگاه از اینجا شروع شد که با این نگاه در تقابل قرار گرفت. وحدت حوزه و دانشگاه فقط این نیست که طلبه حوزوی یا روحانی حوزوی با استاد دانشگاهی فقط رفاقت کند. در واقع وحدت معرفتی باید ایجاد شود و اندیشمندان بپذیرند که دین می تواند آینده و سعادت بشر را تامین کند. انقلاب اسلامی در این مسیر حرکت کرده و اندیشمندان بزرگی در این حوزه تربیت شدند و به جایی رسیده ایم که در دانشگاه ها گروه های مختلف علمی ارتباط های خوبی با فضلای حوزوی با این محوریت معرفتی پیدا کرده اند درحالی که قبل از انقلاب چنین مباحثی مطرح نبود.
مدیر کل فرهنگی و امور اجتماعی نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه ها افزود: از طرف دیگر رشته های بین رشته ای مانند روان شناسی حتی علوم فنی و مهندسی میان رشته ای و حتی علومی که به حوزه های پزشکی مانند سلامت معنوی مربوط می شود به نوعی به مباحث دینی گره خورده است و کارهای ارزشمندی در حوزه و دانشگاه انجام شده و به نظرم در سیر تکامل خودش ادامه دارد.
وی تاکید کرد: البته موانع مختلفی وجود داشته و چنین مباحثی نقشه راه قبلی نداشته است و با برخی موانع داخلی و خارجی همچون نظام استکباری مواجهیم و مسائل اقتصادی و فرهنگی در کند شدن این اتفاق نیز تاثیر داشته ولی یک حرکت رو به رشدی شکل گرفته و بسیاری از دانشگاه های برتر ما در رشته های میان رشته ای به معیار دین توجه دارند و اندیشمندان خوبی در حوزه ارشد و دکتری و حوزه های علمیه اقدام به تالیف پایان نامه و پژوهش کرده اند.
وی افزود: اکنون این موضوع پذیرفته شده و مقالات و کتاب ها تالیف و کرسی های نظریه پردازی برگزار می شود. البته وحدت حوزه و دانشگاه مخالفان جدی هم دارد که برخی مخالفت ها به دلیل ابهامات است و برخی نیز نمایندگان جریان استکباری در میان اندیشمندان ما هستند و با این جریان فکری مخالفند.
مستاجران تاکید کرد: بر همین اساس نمی توان زمانی را برای رسیدن به نتیجه در زمینه وحدت حوزه و دانشگاه تعیین کرد. یعنی یک دوره ای است که باید ایجاد شود. مانند جریان پوزیتویستی که دوران های متعددی گذشت و اکنون پس از دوران مدرن، دوران پست مدرن را مطرح کرده اند و حتی برخی دوران پسا پست مدرن را مطرح می کنند.
وی ادامه داد: وحدت حوزه و دانشگاه نیز دوره های مختلفی را باید طی کند ولی اصل آن رو به تکامل است و نگرانی های نظام سلطه برای این مساله گواهی بر آن است و نوع نگاهی که اندیشمندان بزرگ دنیا به این قضیه شکل گرفته نشان می دهد که برخی می خواهند آن را منحرف کنند و جریان های داعش یا القاعده برای این بود که به چنین جریانی برچسب غلط بزنند. چون نظام سلطه از رشد این اتفاق نگران است ولی ا ین مسیر رشد خود را خواهد داشت و این مساله یک مساله بین المللی است و به نظر می رسد با نگاه گام دوم انقلاب که رهبر انقلاب مطرح کردند، روح وحدت حوزه و دانشگاه است که با گام دوم انقلاب به دنبال تمدن نوین اسلامی است و اکنون ما در این عرصه خود را پیدا می کنیم و اکنون ما را پذیرفته اند در حالی که قبلا ما را نمی پذیرفتند و این پذیرش به سیر تکاملی خود در گام دوم انقلاب خواهد رسید.
مستاجران افزود: البته انتظارهای حداقلی در این زمینه وجود دارد که مثلا حوزویان به دانشگاه بروند یا دانشگاهیان با حوزویان همکاری کنند؛ همانگونه که بسیاری از اندیشمندان حوزوی، مدرسان دانشگاه هستند و بسیاری از اندیشمندان دانشگاه نیز در حوزه تدریس می کنند. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اساتیدی معدود در حوزه های علمیه در این زمینه فعالیت می کردند که می توان به مرحوم علامه طباطبایی اشاره کرد که با برخی از اساتید دانشگاه ها ارتباط داشت ولی امروز حوزه های علمیه از اساتید دانشگاه بهره می برد.
وی اضافه کرد: بنابر این هر دو نهاد علمی این موضوع را پذیرفته ا ند که باید به هم کمک کنیم تا بتوانیم قدم های بزرگ برداریم. وقتی یک فاضل بزرگ دانشگاهی به ویژه در این روزها که به دلیل شیوع ویروس کرونا فوت می کند، حوزویان نیز نگران می شوند؛ به ویژه در حوزه علوم انسانی که نشان می دهد یک درد مشترک وجود دارد و یک ارتباط خوب و صمیمانه شکل گرفته است. البته مسائلی مانند تحریم ها و فشارهای اقتصادی ممکن است مقداری قضیه را در جامعه کمرنگ کند ولی وقتی از این بحران ها عبور کنیم این نقش ارزشمند آشکار می شود و لذت آن را جامعه خواهد چشید.
به گزارش فرهنگ سار، ۲۷ آذرماه مصادف با چهل و یکمین سالروز شهادت حجت الاسلام محمد مفتح است، فردی که پیشنهاد وحدت حوزه و دانشگاه را مطرح و از آن روز موضوع وحدت حوزه و دانشگاه همه ساله به بهانه شهادت این اندیشمند متفکر مطرح می شود.
حضرت امام خمینی (ره) تلفیق فرهنگ دانشگاه و حوزه را سبب گسترش معارف اسلامی دانسته و تاکید داشتند که باید با کم کردن فاصلهها، حوزه و دانشگاه درهم ذوب شوند تا میدان برای گسترش و بسط معارف اسلام وسیع تر گردد.
حرکت پا به پای علم و دین تعبیری است که حضرت آیت الله خامنه‌ای در بیان وحدت حوزه و دانشگاه به کار بردند و در ۴۱ سال گذشته خواستار تحقق این وحدت در قالب تأسیس همه دانشکده‌های گوناگون در حوزه، دنبال کردن تخصص‌های حوزوی در دانشگاه و بالعکس و همچنین جایگزینی صد درصد روش‌های حوزه در دانشگاه و بالعکس شدند.
به اعتقاد رهبر معظم انقلاب آنچه حوزه باید از دانشگاه بگیرد، شامل تخصص‌گرایی و تأسیس رشته‌های درسی گوناگون، توجه به واقعیات، تحول و استفاده از روش‌های علمی جدید و کارساز و همچنین آینده نگری همراه با طرح و برنامه است و دانشگاه نیز باید از حوزه یاد بگیرد که چگونه در درس خواندن احساس وظیفه کند و ضمن سخت‌کوشی در آموختن و کسب اخلاص و معنویت، به سنت‌های اصیل و ارزشمند احترام بگذارد و از روش‌های علمی سنّتیِ مفیدِ بومی بهره گیرد.
الزامات وحدت حوزه و دانشگاه از منظر رهبر معظم انقلاب شامل شناخت محیط طلبگی از سوی دانشگاهیان، آگاهی حوزه از نظام آموزش دانشگاهی، حضور فعّال حوزه در مسائل عمده علمی جهانی، حضور عالمانه روحانیون در دانشگاه‌ها، ارتباط مستمر و منظم متناسب با نیاز حوزه و دانشگاه، ترویج ارزش‌های معنوی و دینی در دانشگاه‌ها و تشکیل جلسات همفکری مشترک است.
