به گزارش فرهنگ سار تعاون؛ کار و رفاه اجتماعی سه واژه که هر کدام قلمرو معنایی خاص خود را دارد و برای رسیدن به اهداف ترسیم شده برنامه ریزی های ویژه‌ای را طلب می کند، این که هدف چیست به زبان ساده به شرایط مطلوب اجتماعی افراد جامعه خلاصه می‌شود هدفی که بخاطرش بشر از گذشته تاکنون تلاش کرده و برنامه‌ها ریخته است، از این مقدمه گذر کرده و به سراغ جزیی‌شدن موضوع تعاون، کار و رفاه اجتماعی رفتیم و از مباحث مختلفی که زیر مجموعه آن قرار می‌گرفت فضای حوزه کار و کارگری در سیستان و بلوچستان و مسیر بهبود آن سوژه گزارش ما شد.
کارو کارگری
تعریف کار و کارگری آن هم در دنیای امروز بدیهی‌تر از آن بوده که بخواهیم بگوییم اما این مفهوم هر چند بدیهی از مناسبات خود برخوردار است که به گفته کارشناسان موضوعاتی مفهوم صیانت از نیروی کار، حمایت از فرصت‌های شغلی، توسعه‌کار، گره‌گشایی از مشکلات بنگاه‌های تولید و مشکلات به کارگیری نیروی کار غیرمجاز از مهمترین جنبه‌های این مفهوم است.
صیانت از نیروی‌کار
نیروی انسانی با ارزش‌ترین منابع یک کشور است و وظیفه هر کشور و ملتی به‌‍کارگیری نیروی انسانی متعهد در یک جامعه است که با کارکرد و اتخاذ تصمیم‌های صحیح، زیان‌های مادی را جبران کرده و همواره بر سرمایه مادی آن بیفزاید برخی از کشورهای توسعه یافته مهمترین منبع رشد اقتصادی خود را همین منابع انسانی و صیانت از نیروهای انسانی شناخته‌اند.
از آنجایی که صیانت از نیروی کار از ابعاد موضوع کار و کارگری بوده و در زیر مجموعه بررسی آن می‌گنجد به سراغ یکی از مسوولان استانی در سیستان و بلوچستان رفتیم که بیشترین ارتباط را با این موضوعات دارد.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان در ابتدای گفت‌وگوی خود با خبرنگار فرهنگ سار گفت: این اداره‌کل در راستای سیاست‌های وزارت متبوع در کنار توجه به ایجاد اشتغال جدید و حفظ مشاغل موجود موضوع صیانت از نیروی کار را با دقت و توجه بسیار پیگیری می‌کند.
مهرداد جهاندیده افزود: صیانت از نیروی کار یکی از اولویت‌های مهم در این حوزه است و هیچ عامل بازدارنده‌ای نباید مانع انجام وظایف بازرسان کار در سراسر سیستان و بلوچستان شود.
وی با تاکید بر اینکه محیط‌های کارگری امروزه از حساس‌ترین فضاها به شمار می‌رود، اظهارداشت: باید با ورود به موقع در مسائل حقوق و دستمزد و ایمنی کار و حفاظت فنی، مانع بروز مشکلات برای این قشر زحمتکش شد.
حمایت از فرصت‌های شغلی
ستاد تسهیل و رفع موانع تولید و کمیسیون کارگری شورای تامین سیستان و بلوچستان در سال ۹۹ با استفاده از همه توان و ظرفیت کارگروه تخصصی اشتغال سه هزار و ۷۰۰ کارگر را در سطح استان مورد حمایت قرار داد مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان بیان کرد: با توجه به اینکه این استان دارای بیش از ۲۲۰ هزار بیمه‌شده اصلی زیرپوشش سازمان تامین اجتماعی است تلاش زیادی می‌شود تا مشاغل موجود و کارگران شاغل در استان با وجود تنگناهای اقتصادی حاکم بر جامعه، مورد حمایت قرار گیرند.
جهاندیده افزود: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با شرح وظایف گسترده جامعه هدف زیادی را زیرپوشش خدمات خود از جمله مهارت آموزی، پولی و بانکی، بهزیستی، درمان، بیمه اجتماعی کشاورزان و روستاییان قرار می دهد.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان ادامه داد: سال گذشته به سه هزار و ۲۰۰ دادخواست در مراجع حل اختلاف کار این استان رسیدگی شده که ۳۷ درصد آرا صادره در مراجع حل اختلاف کار سراسر استان به‌صورت سازشی بوده است.
وی با اشاره به اقدامات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دوران شیوع ویروس کرونا افزود: یکی از مهمترین این اقدامات، زیرپوشش قراردادن کارگران بیکار شده متاثر از شیوع این ویروس بود که به آن‌ها بیمه بیکاری ایام کرونا پرداخت شد.
جهاندیده بیان کرد: در سیستان و بلوچستان حدود ۱۰ هزار نفر برای بیمه بیکاری ایام کرونا نام‌نویسی کردند که حدود ۸ هزار نفر به مدت سه ماه مشمول این بیمه شدند.
توسعه کار
امروزه کار چه کوچک، متوسط و بزرگ نقشی غیرقابل انکار و مهم در توسعه اقتصادی کشورها ایفا می‌کند اما این موضوع در صورتی اتفاق می‌افتد که هر کاری بتواند مراحل چرخه عمر خود را طی کرده و توان رقابت با مجموعه‌های بزرگ و کشوری و در نهایت بین‌المللی را داشته باشند از اینرو برنامه‌های حمایتی گوناگونی در کشوره‌های مختلف به منظور تسهیل، شکل‌گیری و تقویت انواع کارها به اجرا در می آید یکی از مهمترین نهادهایی که در راستای ارائه خدمات غیرمالی به انواع این کارها شکل گرفته مراکز خدمات توسعه کسب و کار است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان به مراکز توسعه خدمات کسب و کار به منظور راه‌حلی برای مشکلات کار و کارگری اشاره کرد و گفت: براساس تفاهم‌نامه سه جانبه میان اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پارک علم و فناوری و دبیرخانه طرح ملی توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار (تکاپو) واحد خدمات توسعه کسب و کار در این استان راه‌اندازی می‌شود.
جهاندیده ادامه داد: با توجه به این که ذائقه اشتغال در بین افراد جویای کار نسبت به گذشته تغییر کرده کمک به ایجاد و توسعه کسب و کارهای فناورانه مطابق با نیاز روز جامعه بسیار با اهمیت و ضروری است.به گفته کارشناسان امروزه توجه به فعالیت‌های پشتیبان نظیر پوشش بیمه‌ای، امور مالیاتی و بازار فروش محصولات برای فضای کار و کارگری در اولویت قرار دارند که با ایجاد واحد خدمات توسعه کسب و کار این مهم مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی افزود: بر این اساس ایجاد مرکز واحد خدمات توسعه کسب و کار در سیستان و بلوچستان در راستای توسعه همکاری‌های مشترک در زمینه ارائه خدمات مشاوره‌ای، آموزشی، فناوری و پ‍‍‍‍ژوهشی در حوزه کسب و کارها و کمک به تجاری سازی محصولات شرکت‌های دانش بنیان و فناور با همکاری اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پارک علم و فناوری و دبیرخانه طرح ملی توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار (تکاپو) در دستور کار قرار گرفت.
گره‌گشایی از مشکلات بنگاه‌های تولیدی
سال‌هاست تولید در کشور با موانع جدی و متعددی مواجه بوده این موانع که منشا داخلی و خارجی دارند را می‌توان به ۲ صورت اقتصادی و غیر اقتصادی دسته‌بندی کرد موانعی که باعث شده تا تولید کشور پیوسته کمتر از ظرفیت خود باشد و نهایتا اقتصاد کشور به فروش نفت وابسته بماند و با نوسانات درآمدهای نفتی دچار رونق و رکود بسیار شود.مشاور و نماینده ویژه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیان کرد: در سیستان و بلوچستان با همت استاندار و اعضای دخیل در امور بنگاه‌های مشکل دار و کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید، رسیدگی و حل و فصل مشکلات بنگاه‌ها به نحو شایسته‌ای در جلسات مطرح و اقدامات خوبی انجام شده و در حال انجام است.
به گفته کارشناسان اقتصادی یکی از موضوعاتی که در جریان روابط کار و گرگری قرار گرفته و به نقاط قوت و ضعفش مربوط می‌شود همین گره‌گشایی از مشکلات بنگاه‌های تولیدی و به قولی مانع زدایی هاست.
مشاور و نماینده ویژه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سفری که اسفند سال گذشته به سیستان و بلوچستان داشت در یک نشست تخصصی با مسوولان کار تعاون و رفاه اجتماعی این استان گفت: صیانت از نیروی کار فقط در رسیدگی حقوقی به دادخواست‌های قانونی کارگران خلاصه نمی‌شود بلکه گره‌گشایی از مشکلات اقتصادی بنگاه‌های مشکل‌دار برای نیروی کار بسیار حائز اهمیت و از اولویت های مهم آنان است.
کریم یاوری افزود: این وزارتخانه شناسایی، پیگیری، رصد و حل و فصل مشکلات بنگاه‌های اقتصادی را با هدف صیانت از نیروی کار، تداوم تولید، حفظ حیات اقتصادی، تثبیت و توسعه اشتغال نیروی کار در بنگاه‌های تولیدی دنبال می‌کند.
وی تاکید کرد: رسیدگی و حل و فصل مشکلات بنگاه‌های اقتصادی مشکل‌دار در مرحله اول بر عهده مدیران، کارفرمایان و سهامداران بنگاه‌های اقتصادی است و در مرحله بعد سازمان‌ها و دستگاه‌های صادر کننده جواز تاسیس و پروانه بهره‌برداری و بانک‌هایی است که با پرداخت تسهیلات در ایجاد و احداث بنگاه مشارکت دارند.
وی افزود: نهایتا اگر مشکل حل نشد کارگروه‌های تسهیل و رفع موانع تولید به ریاست استانداران و با حضور اعضا و بانک‌ها و دستگاه‌های مرتبط تشکیل جلسه داده و در حل مشکل اهتمام می‌ورزند.
مشاور و نماینده ویژه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه داد: در سیستان و بلوچستان با همت استاندار و اعضای دخیل در امور بنگاه‌های مشکل دار و کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید، رسیدگی و حل و فصل مشکلات بنگاه‌ها به نحو شایسته‌ای در جلسات مطرح و اقدامات خوبی انجام شده و در حال انجام است.
مانع نیروکاری غیرمجاز
حضور گسترده کارگران خارجی بدون اجازه قانونی در بازار کار ایران علامت سوالی است که هنوز برای آن پاسخی پیدا نشده برخی از پیمانکاران و کافرمایان کارگران خارجی را به کارگران ایرانی ترجیح می‌دهند به گفته کارشناسان اقتصادی منافع استفاده از کارگران خارجی برای این کارفرمایان به اندازه‌ای است که حاضرند دردسرهای پنهان کردن کارگران غیرقانونی خود و پرداخت جریمه را تحمل کنند اما استفاده از این کارگران غیرقانونی را کنار نگذارند.
وجود نیروی کار غیرمجاز به گفته کارشناسان از نقاط ضعف حوزه کار وکارگری است زیرا با آمدنش بخش اعظمی از سرمایه‌های یک کشور به بیرون رفته و نقش نیروی کار داخلی و توانایی‌هایشان نادیده گرفته می‌شود.
۴۴۲ نیروی کار خارجی غیرمجاز در ۱۰ماهه سال گذشته در سیستان و بلوچستان شناسایی شدند.مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان افزود: با توجه به اینکه بعد از شناسایی اشتغال غیرمجاز اتباع بیگانه در سیستان و بلوچستان در مرحله نخست رویکرد این مجموعه جایگزینی نیروی کار ایرانی است که در این مدت ۸۹ نیروی کار ایرانی جایگزین شدند.
جهاندیده بیان کرد: در این مدت حدود ۴۸۰ میلیون و ۱۰۸ هزار و ۶۸۹ ریال جریمه ناشی از استفاده غیرمجاز از اتباع بیگانه به کارفرمایان آنان ابلاغ شده است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان بیان کرد: با توجه به اینکه شورایعالی کار حداقل دستمزد روزانه را به مبلغ ۶۱۱ هزار و ۸۰۹ ریال در سال ۱۳۹۹ تعیین کرده مبلغ جریمه برای هر روز اشتغال غیرمجاز اتباع خارجی، سه میلیون و ۵۹۰ هزار و ۴۵ ریال خواهد بود.
جهاندیده افزود: میزان جریمه سال ۹۹ کارفرمایانی که اقدام به استفاده از اتباع خارجی فاقد مجوز کار می‌کنند به میزان پنج برابر حداقل دستمزد روزانه است و این میزان جریمه در صورت تکرار تخلف، ۲ برابر خواهد شد.
وی تصریح کرد: بر اساس ماده ۱۸۱ قانون کار، کارفرمایان در صورت بکارگیری اتباع بیگانه فاقد پروانه کار و یا افرادی که اعتبار پروانه کار آن‌ها منقضی شده باشد با توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم، برابر قانون از ۹۱ روز تا ۱۸۰ روز حبس و پرداخت چند برابر دستمزد یک کارگر جریمه می‌شوند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان تاکید کرد: لازم است تا مدیران واحدهای کارگاهی، کارخانه‌ها، اصناف و ادارات از بکارگیری اتباع بیگانه غیرمجاز بعنوان نیروی کار خودداری کرده و در صورت نیاز به تخصص کارگر خارجی برای اخذمجوز از مجاری قانونی نسبت به دریافت پروانه کار برابر مقررات اقدام کنند.
مسیر بهبود
تا اینجا گزارش از اهمیت صیانت از نیروی کار و اقدامات انجام شده، حمایت از حدود چهار هزار فرصت شغلی، ایجاد مراکز توسعه خدمات کسب و کار، گره‌گشایی از مشکلات تولید در مسیر اشتغال افراد و در نهایت مانع به کارگیری نیروهای خارجی گفته و در صحبت با نهاد مربوط به این امر در سیستان و بلوچستان ( اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی) جزییات این موارد بررسی شد در نتیجه این بررسی باید گفت سیستان و بلوچستان در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای بهبود فضای کار و کارگری کرده زیرا این موضوع مورد توجه برنامه‌ریزان کشوری و استانی قرار داشته که این فضا پربهاترین و ارزنده‌ترین سرمایه کشور بوده و بسیاری از جوامع با وجود برخورداری از منابع طبیعی سرشار، به دلیل فقدان نیروی کار و حمایت نکردن از کارگران شایسته و لایق توان استفاده از این موهبت الهی را ندارند و روزگار را به سختی و مشقت می‌گذرانند از سویی دیگر ملت‌ها به رغم کمبود منابع طبیعی در نتیجه داشتن روابط و فضای بهبود یافته کار و کارگری با قدم‌های استوار مسیر پیشرفت و ترقی را می‌پیمایند.
