اشتراکات بسیار فرهنگی، زبانی، فکری و مذهبی دو کشور افغانستان و ایران ظرفیت بی‌نظیری برای توسعه ارتباطات میان دو کشور ایجاد کرده اما به دلایل مختلف از این ظرفیت بهره برداری درست و شایسته‌ای صورت نگرفته است. حتی در سال های اخیر به واسطه اتفاقات مختلف این ارتباطات به چالش کشیده و آنچنان که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است.
افغانستان طی چهاردهه گذشته همواره درگیر جنگ و تجاوز خارجی بوده و از همین‌رو تولیدات علمی و فرهنگی این کشور تحت تاثیر جنگ و تهاجم فرهنگی قرار گرفته است که در حال حاضر با توجه به ریشه‌های مشترک فرهنگی و تمدنی ایران و افغانستان، ضرورت جدی گسترش روابط علمی و فرهنگی احساس می شود.
افزایش تعاملات هنری، راهکار نزدیکی دو ملت
مجتبی شفیق هنرمند افغان در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار و در تشریح چرایی عدم همکاری هنرمندان ایرانی و افغان به رغم پیشینه فرهنگی، نزدیکی های تاریخی و حتی زبانی دو ملت بیان کرد: یکی از دلایل این موضوع این است که ما هرگز ننشسته ایم در جلسه ای در این باره صحبت کنیم و حرفی بزنیم؛ اولین تجربه این بود که ما نماشگاه هنر بی مرز را داشتیم که هنرمندان ایرانی بسیاری آمده بودند و می گفتند که وقتی فرهنگ و زبان ما یکی هست چرا چنین اتفاقی را آنقدر دیر شروع کردیم و باید زودتر از اینها آن را آغاز می کردیم.
ضعف در اینجاست که بزرگان و استادان در این راستا اقدام نکرده اند که برنامه ای بچینند و استادانی بین ایران و افغانستان نشست هایی خوب و فرهنگی داشته باشند و این یکی از ضعف ها در این حوزه است. برگزاری نشست های فرهنگی، هنری و مردمی می تواند اقدامی اثرگذار در زمینه نزدیکی دو ملت ایران و افغانستان باشد.
این نقاش افغان در پاسخ به این پرسش که نقش هنرمندان ایرانی و افغان در بهبود پیوندهای دو ملت چیست و نهادهای دولتی و خصوصی چطور می‌توانند در تسهیل گری این امر مفید باشند، تصریح کرد: یکی از راهکارها در این زمینه افزایش تعاملات هنری است؛ هرچه که ما تعاملات هنری بیشتری داشته باشیم بهتر می توانیم به بهبود روابط دو ملت کمک کنیم.
تعاملات هنری و نشست های مفید یکی از کارهایی است که می تواند موفقیت اثرگذاری و نقش هنرمندان در این عرصه را افزایش دهد. اساسا برای این که تعاملات خوبی داشته باشیم باید نشست داشته باشیم و هرازگاهی نشست هایی را به خصوص در حوزه هنرِ مهاجرت برگزار کنیم چرا که هنر مهاجرت تنها مختص افغانستانی ها نیست و شامل باقی مهاجران مثلا از کشورهای عربی در ایران هم می شود.
وی افزود: همانطور که افغانستانی های زیادی در ایران هستند، ایرانی های زیادی هم هستند که در سایر کشورها حضور دارند و می شود روی این موضوع تحقیق و مفاحصه کرد که چرا فردی مهاجرت می کند یا مجبور به این کار می شود که البته این مهاجرها باعث می شوند که فرهنگ ها گسترده شوند و این تجارب خوبی است.
نهادهای خصوصی و دولتی اگر پای کار بیایند و با بودجه های بسیار کم حتی در حد ۲ یا ۳ درصدی تخصیص دهند و حمایتگر هنر بین این دو ملت باشند، ارزش هنر حفظ می شود و بالا می آید.
سینمای ایران نگاه خوبی به افغان‌ها ندارد
فعال فرهنگی و هنری مهاجران در مشهد، در توضیح کاستی هایی که در حمایت از هنرمندان افغان وجود دارد، توضیح داد: ما هنرمندن زیادی داریم که تجارب بسیاری دارند اما به این موضوع توجه نشده است؛ اگر ایران به هنرمندان مهاجر اهمیت بدهد و مثلا تستی از اینها گرفته شود این استعدادها دیده و کشف می شوند.
ما سعی نکرده‌ایم که کنجکاو دریافتن هنر هنرمندان افغان باشیم؛ ضمن این که در حوزه هایی مشکلاتی وجود دارد مثلا سینمای ایران نگاه خوبی به ما ندارد؛ شخصیت افغان این سینما یا یک فرد آفتابه به دست است و یا شخصیتی به اسم یکشنبه و دوشنبه که این گونه ما را صدا می زنند.
شفیق اضافه کرد: ما مهاجر هستیم و مهاجران را هرگز به اسم خوب ندیدم؛ وقتی می فهمند ما افغانستانی هستیم از ما بدشان می آید. نمی دانم دولت چه تعریفی از ما کرده است که واکنش ها به این شکل است. و حرف های دیگری هست که قابل گفتن نیست و حمایت ها معمولا از ما گرفته می شوند یعنی زمانی که کسی خوب کار می کند به جای تشویق و ترغیب محدودیت ایجاد می شود.
بخشی از عدم موفقیت هنرمندان در کم کاری خود ایشان است
این هنرمند افغان در پاسخ به این پرسش که چرا نویسندگان معاصر افغان کمتر در ایران شناخته شده هستند، یادآور شد: فکر می کنم کم کاری در این حوزه از خود نویسندگان افغان است، چراکه ما در این حوزه نویسندگان خوبی داریم مانند: خانم حسین زاده که از طرف مقام رهبری به عنوان بانوی غزل معرفی شده است یا استاد مظفری که رئیس ادبیات افغانستان در مشهد هستند و بسیاری دیگر از نویسندگان یا انجمن های خوبی که در این حوزه هستند؛ مانند انجمن داستان که بسیار خوب پیشرفته اند و کارشان بسیار خوب است و جایزه های خوبی در بخش نویسندگی گرفته اند.
بنده در نقاشی، طراحی، عکاسی، ورزش و خبرنگاری فعالیت دارم و به تازگی دو نقش اول سینمایی به من پیشنهاد شده است و اکنون مشغول نقش آفرینی در سه مجموعه هستم: سریال ۱۶ قسمتی رضا راهی، فیلم سینمایی پشت دیوار شهر با علی احمدی و فیلم سینمایی عشق بی نظیر که من نقش اول آن را دارم و برای آن سخت کار می کنم.
وی افزود: در نتیجه بخشی از عدم موفقیت هنرمندان را در کم کاری خود ایشان می بینم چرا که خود هنرمند باید بتواند خوب ارتباط برقرار کند و ارتباط موثر بستگی به خود فرد دارد که چگونه خود را به جامعه فرهنگی و هنری معرفی کند؛ تجربه ای که امروز خودم بر اثر تلاش هایم دارم و تعامل خوبی با ادارات دولتی و خصوصی و با هنرمندان دارم و این ارتباط را نگه داشته ام.
