به گزارش فرهنگ سار، ۲ طرح تجاری در کاشان معروف به پارکینگ چارسو در مجاورت بازار تاریخی و ۲ خانه وثقی و مقدم و همچنین مجتمع تجاری راهب در مجاورت خانه بروجردی‌ها از ماه‌ها پیش موجب نگرانی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی شده است. طرح هایی که کجدار و مریز در محوطه بافت تاریخی کاشان و بدون اعمال ضوابط محدوده بافت شروع و پیش رفت.
اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان در خصوص آنچه در محدوده بافت تاریخی کاشان و در جوار خانه بروجردی‌ها با تغییرکاربری تجاری رخ داد واکنش نشان داد اما مکاتبات آنها برای توقف ساخت و ساز مجتمع تجاری راهب بی پاسخ ماند، میراث فرهنگی چراغ سبز را نشان داده بود، چراغ سبزی که شهرداری تا این لحظه برای کوتاه نیامدن از مواضعش هم در رابطه با مجتمع تجاری راهب و هم برای پارکینگ تجاری چارسو به آن متوسل می‌شود.
در این میان عبور آسان از کنار قوانین بافت تاریخی بیشتر از هر چیز دیگر به چشم می‌آید.
نگرانی فعالان میراث فرهنگی از آنچه شهرداری با به تعبیر آنها قانون شکنی برای پیشبرد ۲ طرح تجاری پیش برده موجب آن شده که آنها بپرسند، چرا میراث فرهنگی باید به ساخت پارکینگ و مجتمع تجاری بیخ گوش بازار تاریخی چراغ سبز نشان بدهد؛ اتفاقی که می‌تواند یک آسیب بزرگ برای بازار سنتی در بافت تاریخی باشد یا اینکه چرا ضوابط میراث فرهنگی در حریم درجه یک خانه بروجردی‌ها تقلیل یافته و ناقض شده است.
تجمیع و تفکیک به منظور حفظ دانه بندی در بافت تاریخی ممنوع است و چرا میراث فرهنگی این تجمیع را در حریم درجه یک خانه بروجردی‌ها مجاز کرده است. این قانون شکنی بر کدام بنیان می‌تواند اصالت بافت تاریخی را حفظ کند در حالی که از اساس در قوانین بافت تاریخی ممنوع شده است.
از سوی دیگر بارها این موضوع مطرح شد که ۲ طرح تجاری کاشان در محوطه بافت تاریخی مصوبه کمیسیون ماده پنج ندارند. کار اما حساب شده پیش رفته بود. پیش از آنکه طرح تفصیلی کاشان ابلاغ شود، کار ساخت و ساز پیشروی کرد تا دیگر جای بحثی برای مخالفت کمیسیون ماده پنج باقی نگذارد.
از همین رو هم در جلسه کمیسیون ماده پنج در کاشان این طرح ها از دستور کار کمیسیون ماده پنج خارج شد و قرار بر این شد تا طرح های تجاری چارسو و راهب طبق طرح جامع کاشان و با تایید نقشه‌ها توسط میراث فرهنگی و اصلاح نقشه‌ها پیش برود.
باید گفت گرچه شهرداری کاشان غربال کمیسیون ماده پنج را دور زده است اما باز اداره کل راه و شهرسازی استان به عنوان نهاد ناظر بر طرح‌های عمرانی و ساخت و سازها طی بازدید و بررسی به عمل آمده اعلام کرد که از قوانین طرح جامع هم تخطی شده است و تخلف‌هایی وجود دارد.
دستور توقف های اداره کل راه و شهرسازی استان اما راه به جایی نبرد. شهرداری کاشان با استناد به آنچه از سوی رئیس کمیسیون ماده پنج اعلام شد، یعنی ادامه کار طبق طرح جامع و تایید میراث فرهنگی، خود را تبرئه شده دانسته است. تایید نقشه‌ها از نگاه شهرداری کاشان در خصوص طرح پارکینگ تجاری چارسو آن چیزی است که اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان تحت عنوان تایید کلیات طرح و نه تایید نقشه‌ها می‌داند.
بنابراین تا اینجای کار، مدیریت شهری کاشان به گمان خود هم طبق طرح جامع و بدون تخطی از آن و هم با تایید نقشه‌ها از سوی میراث فرهنگی پیش رفته است و دیگر جای بحثی باقی نمی‌ماند. اتمام حجت را هم سخنان غلامی معاون عمران و شهرسازی استاندار اصفهان به عنوان بالاترین مقام کمیسیون ماده پنج می‌داند که در حاشیه جلسه کمیسیون ماده پنج ادامه کار را طبق طرح جامع و با تایید میراث فرهنگی بلامانع دانسته است.
در پس آنچه شهرداری کاشان با تمسک به طرح جامع ،دلایل قانع‌کننده و مستندات کافی برای مقاومت در قبال نهادهای ناظر می‌داند، معاونت مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان در آخرین اظهارات طبق نظارت عالی ماده ۳۴ و ۳۵ قانون نظام مهندسی اعلام کرد که در اجرای پنج طرح تجاری چارسو و راهب از قوانین معماری و شهرسازی و طرح جامع کاشان تخطی شده و شهرداری کاشان درخصوص دستور توقف‌ها تمکین نمی‌کند.
یک سوی ۲ طرح پر مناقشه در حریم بافت تاریخی کاشان بزعم مسوولان اداره کل راه و شهرسازی نادیده گرفته شدن قوانین و ضوابط آنهاست و سوی دیگر شرط و شروط میراث فرهنگی اصفهان یعنی تایید نقشه‌ها در حریم بافت تاریخی است که طبق طرح جامع کاشان باید ضوابط میراث فرهنگی در محوطه بافت تاریخی که در دایره اختیارات آنهاست رعایت شود.
شهرداری کاشان در گفت و گو با فرهنگ سار منکر تخلفات است و گفت: دستشان از مستندات پر است و هیچ دستور توقفی هم در کار نیست اما به گفته ناصر طاهری معاونت میراث فرهنگی اصفهان با شکایت آنها، دادسرا عاقبت دستور توقف طرح چارسو در مجاورت بازار و ۲ خانه تاریخی مقدم و وثقی را داده و حالا شهرداری نقشه‌های چارسو را برای اعمال ضوابط و تایید و همچنین نقشه‌های مجتمع تجاری راهب را به اداره کل میراث فرهنگی اصفهان ارسال کرده است.
در این میان باید گفت در حالی که هر ۲ طرح کجدار و مریض در بافت تاریخی کاشان پیشرفت می‌کنند؛ کارهای قانونی هم آرام، آرام در حال انجام هستند تا هیچ بهانه دیگری برای باقی ماندن برچسب بی قانونی بر پیشانی طرح های پرحاشیه راهب و چارسو باقی نماند.
اطمینان هزار درصدی شهرداری کاشان به آنچه رقم زد
فرهنگ سار برای بررسی آنچه در حریم بافت تاریخی کاشان رخ داده با سعید ابریشیمی راد، شهردار کاشان به گفت و گو نشست. شهردار کاشان در این گفت و گو طرح جامع را ملاک عمل و مجرای قانونی خواند.
وی در خصوص ۲ طرح تجاری در بافت تاریخی کاشان گفت: وقتی بر اساس طرح جامع مصوب وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی معماری و شهرسازی کار می‌شود، کمیسیون ماده پنج ضرورتی ندارد. بعضی دوستان از سر ناآگاهی اصرار کردند و موضوع به این کمیسیون رفت و از دستور کار خارج شد.
ابریشمی راد در پاسخ به علت تمکین نکردن شهرداری در مقابل اخطارها و دستور توقف‌های اداره کل راه و شهرسازی برای طرح تجاری در محدوده بافت تاریخی کاشان، گفت: معاونت معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی در این حوزه مسئولیت دارد و نه معاونت مسکن و ساختمان. این اظهارات از سوی معاونت مسکن اداره کل است و به دلیل اطلاعاتی است که ایشان نداشته‌اند.
وی افزد: کمیسون ماده پنج یک نهاد قانونی است و عالی‌ترین مقام این نهاد قانونی اعلام کرده که این طرح ها یعنی راهب و چهارسو بر اساس طرح جامع و نقشه‌هایی که به تایید میراث فرهنگی رسیده است کارشان را ادامه می‌دهند. یعنی توقفی در کار نیست.
به باور شهردار کاشان اظهارات حجت‌الله غلامی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان در جلسه کمیسیون سه بار حقوقی داشته است: اول این که کار با استناد طرح جامع است. دوم این که نقشه‌ها توسط میراث فرهنگی تایید شده و سوم کار متوقف نمی شود و ادامه پیدا می‌کند.
وی افزود: اگر اشکالی وجود دارد نقشه ها اصلاح می‌شود و کار ادامه پیدا می‌کند. اینکه نقشه‌ها اصلاح می‌شود مربوط به طرح راهب است که مالک را مجاب کردیم و شهرداری با اینکه این طرح قانونی بود و مجوز میراث فرهنگی را هم داشت به خاطر خواست مردم به مالک امتیاز داد. شهرداری به خاطر خواست مردم ۱۳۰ متر از بَرِ خیابانِ ساختمان راهب را حذف کرد که دید و منظر را بهتر کند و قرار شد به ازای حذف ۱۳۰ متر، نقشه‌ها اصلاح و پروانه‌ها هم اصلاح شود.
وی افزد: توقف ساختمان در حال ساختی که پروانه قانونی دارد فقط با مرجع قضا می‌تواند صورت گیرد. دادستان کاشان هم مصاحبه کرد و گفت لزومی به توقف نیست.
ابریشمی‌راد در خصوص صدور پروانه برای طرح تجاری راهب در مجاورت خانه بروجردی ها گفت: این مکان دارای کاربری است و مردم هم می‌توانند بسازند. هر ساخت و سازی هم که بشود با تایید میراث کار شده است. اگر هم نباید کار می شده، میراث نباید اجازه می‌داد.
شهردار کاشان در خصوص طرح پارکینگ و مجموعه تجاری چارسو در مجاورت بازار و خانه‌های تاریخی مقدم و وثقی گفت: شهرداری بر اساس طرح جامع می‌تواند بسازد. ضابطه را میراث اعلام و نقشه‌ها را هم تایید کرده است. میراث فرهنگی چهار تاییدیه به شهرداری داده و بر اساس همان طرح جامع و تایید نقشه‌ها توسط میراث کار ادامه پیدا می کند.
وی افزود: تاکنون هیچ عدولی از ضوابط و مقررات نشده است. ارتفاع و کاربری‌ها توسط میراث فرهنگی تعیین شده و نقشه‌ها را مهر کرده است.
وی در خصوص آنچه میراث فرهنگی در خصوص طرح چهارسو غیرقانونی خوانده است، گفت: یک سال تمام شهرداری کاشان با میراث در ارتباط بوده و سعی کرده است نقشه‌ها با نظر میراث جلو برود. اینکه حالا آقایان از ترس بحث‌های اجتماعی و رسانه‌ها نمی‌توانند از آنچه فنی تصمیم گرفته‌اند، دفاع کنند ضعف آنهاست و نباید دیگران را قربانی کنند.
ابریشیمی راد با بیان اینکه دستشان از اسناد و مدارک پر است گفت: اینکه می‌بینید ماه‌ها محکم پای حرفمان ایستاده ایم از سر قلندری نیست و از سر این است که به کاری که می‌کنیم هزار درصد اطمینان داریم.
وی در ادامه افزود: صادقانه نکته‌ای بگویم. بعضی از دوستان که می‌گویند شهرداری تخلف کرده، شاید حرف آنها این باشدکه شهرداری برای چارسو پروانه صادر نکرده است. شهرداری تا این لحظه برای هر ساختمانی در مالکیت خودش بوده و برای خودش ساخته است پروانه صادر نکرده است.
تخلفات از طرح جامع
محمد بنائیان معاونت راه و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان درباره اجرای ۲ طرح تجاری کاشان و آنچه تیم نظارت عالیه اداره کل راه و شهرسازی رصد و بررسی کرده است، گفت: به گفته شهرداری کاشان در جلسه کمیسیون ماده پنج همه اقدامات آنها بر اساس طرح جامع بوده است. رئیس کمیسیون هم اعلام کرد که اگر بر اساس طرح جامع اتفاقی افتاده است، بحثی وجود ندارد و شهرداری طبق طرح جامع عمل کند. ولی در کاشان تخلفاتی صورت گرفته است که مکاتبه کردیم و دستور توقف دادیم.
معاونت معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان گفت: ضوابط طرح جامع مشخص است و اگر طبق طرح جامع عمل شده، باید از این کمیسیون خارج و پیگیری شود، اما طبق قانون عمل نشده بود و ما این تخلفات را گزارش کردیم. پیرو مواد ۳۴ و ۳۵ قانون نظام مهندسی، ما نظارت عالیه روی ساختمان ها داریم. آنچه طی نامه از سوی معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی اصفهان مکاتبه و اعلام شد در حوزه شهرسازی مورد تایید ما قرار دارد.
بنائیان در خصوص شرح تخلفات شهرداری از طرح جامع افزود: پروژه در حال احداث جنب خانه بروجردی‌ها با توجه به کاربری مصوب طرح جامع، لکه بافت تاریخی بوده و شهرداری اقدام به صدور پروانه ساخت با کاربری تجاری مغایر با طرح جامع شهر و بدون اخذ نظر این کمیسیون کرده است.
همچنین به گفته این مقام اداره کل راه و شهرسازی در طرح پارکینگ چارسو، کاربری ملک در طرح جامع کاشان قسمتی بافت تاریخی و قسمتی دیگر حمل و نقل بوده است.
بنائیان در این رابطه افزود: مهمترین موضوع این است که ساخت پارکینگ چارسو بدون پروانه ساخت بوده است. شهردار محترم کاشان در مکاتبه‌های متعدد اظهار به قصد احداث پروژه سرمایه‌گذاری به صورت پارکینگ و تجاری را داشته است. این درحالی است که هم اکنون این شهرداری اظهار به احداث پارکینگ را دارد. در نتیجه ضروری است نسبت به اصلاح نقشه منطبق با ضوابط میراث فرهنگی و کاربری طرح جامع اقدام به صدور پروانه کند.
در میانه این اظهارات متعارض و در حالی که شهرداری کاشان تمام قد از تایید نقشه‌های چارسو از سوی میراث فرهنگی دفاع می‌کند، با شکایت میراث فرهنگی، دادسرا رای توقف چارسو را صادر کرده و باید این طرح اکنون متوقف باشد.
محکومیت شهرداری و رای توقف برای چارسو
ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در این‌باره به فرهنگ سار گفت: بارها گفته‌ایم که آنچه ما تایید کرده‌ایم طرح معماری چارسو نبوده و بلکه نقشه‌های مقاوم‌سازی جداره‌های تاریخی بوده است. باید طرح معماری به تایید ما می‌رسید، منتها شهرداری بدون اینکه طرح را به تایید ما برساند همزمان کار می‌کرد. ما متوقف می‌کردیم و دوباره کار می‌کرد و آخر هم مجبور به شکایت شدیم. وقتی به دادسرا شکایت کردیم، در نهایت دادسرا پذیرفت که شهرداری بدون آنکه نقشه‌هایش تایید شود کار کرده است و مقصر شناخته شد و کار متوقف شد.
وی در پاسخ به این پرسش فرهنگ سار که چرا به اقدامات ساخت و ساز در بافت تاریخی چراغ سبز نشان دادید، گفت: وقتی هنوز طرح تفصیلی ابلاغ نشده است، آخرین طرح مصوب، طرح جامع بود. شهرداری در این رابطه به این سمت رفت. ما هم اشکال گرفتیم و گفتیم وقتی طرح تفصیلی هنوز ابلاغ نشد، شما بر چه اساسی پروانه صادر گردید. شهرداری گفت مطابق با طرح جامع پیش رفته‌ام و کمیسیون ماده پنج هم این را از شهرداری پذیرفت.
طاهری افزود: در طرح جامع کاشان این محدوده بافت تاریخی خورده است که آن‌هم باید قانونی به تایید میراث فرهنگی برسد. اما ما طرح معماری شهرداری را تایید نکردیم. کار را شروع کرده بودند، گودبرداری انجام شده بود. ما کار را متوقف کردیم و گفتیم باید نقشه‌ها را تایید کنیم. اینجا بود که مشاورشان را دعوت می‌کردیم که در جلسات شورای فنی و کمیته‌های فنی شرکت کنند.
طاهری مدعی است به این دلیل که در بافت تاریخی به دنبال کیفیت بخشی هستند به طرح چارسو پاسخ مثبت داده اند.
به گفته طاهری اکنون شهرداری کاشان طرح پارکینگ تجاری چارسو را به اداره کل میراث فرهنگی اصفهان ارسال کرد و پس از بررسی‌ها در شورای فنی اصفهان، طرح برای بررسی وزارتخانه به تهران ارسال شده است.
چراغ سبز برای عبور از ضوابط بافت تاریخی
اگرچه نوک پیکان انتقاد فعالان میراث فرهنگی رو به شهرداری کاشان است اما آنچه از نگاه دوستداران میراث فرهنگی پررنگ جلوه کرده است کوتاهی میراث فرهنگی اصفهان در چراغ سبز نشان دادن به ساخت و ساز مجتمع تجاری راهب در میان بافت تاریخی است.
طبق ضوابط، در حریم درجه یک خانه بروجردی‌ها ارتفاع مجاز ۵ متر است و طبق قانون نظام مهندسی ارتفاع جان پناه باید ۱۱۰ سانتی متر باشد که با این احتساب ارتفاع بیشتر از ۶ متر می‌تواند به مخدوش شدن منظر خانه بروجردی‌ها منجر شود. از سوی دیگر در بافت تاریخی به منظور حفظ دانه بندی و توده و فضا، تجمیع و تفکیک املاک در محدوده حریم درجه یک ممنوع است مگر در جهت بازگرداندن اصالت تاریخی، فرهنگی ملک با استناد به اسناد و مدارک تاریخی.
آنچه اما در حریم درجه یک خانه بروجردی‌ها رخ داده است، تجمیع سه پلاک برای ساخت مجتمع تجاری راهب است که بر خلاف ضوابط بافت تاریخی رخ داده است. تنها تبصره اما در این رابطه به شرط بازگرداندن اصالت تاریخی فرهنگی است. اما اینکه چگونه یک مجتمع تجاری می‌تواند به اصالت بافت تاریخی کمک کند سوال تامل برانگیزی است که پاسخ قانع کننده‌ای برای آن دریافت نشد.
روزنه های بیم و امید منظر خانه بروجردی‌ها
طاهری اما در پاسخ به این نگرانی‌ها گفت: کاری که اکنون در اصلاح نقشه‌ها در حال انجام است ،حتی در برخی موارد ارتفاع از حد حریم ما هم کمتر است. قسمت رو به خیابان که همه نگران منظر خانه بروجردی‌ها بودند، در نقشه اصلاحات به عنوان یک دیوار کوتاه در نظر گرفتیم.
وی افزود: شهرداری کاشان این هفته نقشه‌ها را برای ما ارسال کرد و ما هفته آینده نقشه‌های اصلاحی را به آنها بر می گردانیم. طبق ضوابط حریم، ارتفاع باید ۵ متر باشد ولی ما در قسمت مشرف به خیابان با توجه به اینکه بحث منظر مطرح است در حد یک دیوار معمولی حدود سه یا سه و نیم متر در نظر گرفتیم.
طاهری در رابطه با حساب نکردن ارتفاع جان پناه در ارتفاع مجتمع راهب و آنچه می‌تواند منظر خانه بروجردی‌ها را مخدوش کند، گفت: می‌توان جان‌پناه را اجرا نکرد یا مشبک یا شفاف اجرا کرد. ما به طرحی که تایید می‌کنیم استناد می‌کنیم و باید اجرا بشود. در این ارتباط هم مالک مجتمع راهب خصوصی است و با ما همراهی می‌کند.
طاهری در پاسخ به این پرسش که چرا در حریم درجه یک خانه بروجردی‌ها در بافت تاریخی بر خلاف قوانین بافت تجمیع صورت گرفته و مجوز داده شده است، گفت: در حرائم و بافت ها محدودیت زیاد داریم اما به تشخیص میراث فرهنگی جاهایی تجمیع به بافت کمک می‌کند و به بافت کیفیت می‌دهد. اگر سه خانه با هم تجمیع شود و یک پلاک با الگوی معماری درست شکل بگیرد، بهتر از سه پلاک بی‌کیفیت است.
وی در خصوص کاربری محل مجتمع تجاری راهب و پارکینگ تجاری چارسو در طرح جامع شهر کاشان گفت: در طرح جامع محدوده بافت تاریخی نشان داده شده است و کاربری این محدوده در اختیار میراث است. اگر میراث طرحی را تایید کند شهرداری باید آن را قبول داشته باشد. در جلسه کمیسیون ماده پنج هم همین نکته تاکید شد که هرآنچه میراث تایید بکند باید برای شهرداری ملاک عمل باشد.
انعفال میراث فرهنگی موجب این اتفاقات شد
محمد مشهدی نوش‌آبادی پژوهشگر آثار تاریخی و فعال میراث فرهنگی در رابطه با آنچه با مجوز و بی‌مجوز منجر به تهدید منظر و حریم آثار تاریخی در خلال دو طرح راهب و چارسو شده است، به فرهنگ سار گفت: اگر اداره ای مجوزی بدهد این نافی آسیب‌شناسی مساله نیست. در مورد ارتفاع ساختمان راهب در حریم منظری خانه بروجردی‌ها با توجه به ارتفاع ۱۳۰ سانتی‌متری جان‌پناه تخلف صورت گرفته و باید با احتساب جان پناه ارتفاع ۵ متر بوده باشد اما هر سانت ارتفاع می‌تواند منظر گنبد را مخدوش کند.
وی افزود: اینکه در حریم خانه بروجردی‌ها تجمیع شده است آن هم به این شکل ناهمگون و ناسازگار با هویت و ماهیت خیابان علوی و در جوار خانه بروجردی‌ها، کاری غیر قانونی است.
مشهدی نوش‌آبادی افزود: خیابان علوی بیشترین آثار تاریخی کاشان را دارد. این خیابان پرترافیک پر از آثار بسیار با ارزش چون خانه بروجردی‌ها، خانه عامری‌ها، خانه مظفری، خانه طباطبایی و خانه عباسیان است. در چنین محدوده تاریخی بیست الی سی اثر تاریخی ثبت شده ازدوره ایلخانی به این سو قرار دارد و در این محدوده مجتمع تجاری درست کردن با هیچ عقل سلیمی سازگار نیست.
وی معتقد است که با مجوز این مساله حل نمی‌شود. در واقع از نگاه وی باید تلاش می‌شد که منظر بی بدیل خانه بروجردی‌ها نمایان باشد. اما آنچه با اعمال غیرضروری انجام می‌شود که این منظر از بین برود بیشتر به لجبازی و شوخ چشمی می‌ماند.
این کاشان‌پژوه، طرح چهارسو در جوار بازار تاریخی و ۲ خانه تاریخی وثقی و مقدم را فاجعه خواند و گفت: خانه مقدم را نابود کرده‌اند در جوار تیمچه امین الدوله، دهانه بازار میانچال، بی‌قانونی از حد گذشته است و همین طور سینه سپر می‌کنند و می‌گویند حق با ما بوده است. یک دستکند را که از زیرزمین راه داشته است خراب کرده اند. مگر می‌شود یک دستکند را بازسازی کرد؟
به اعتقاد مشهدی نوش‌آبادی انفعال میراث به این اتفاقات منجر شده است. به باور وی وقتی نیروهای حفاظتی میراث منفعل عمل می‌کنند یعنی همه چیز زیر و رو شده است.
