وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وظیفه سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هدایت، حمایت و نظارت بر حوزه‌های قرآن و عترت، فعالیت‌های فرهنگی و هنری مساجد، کتاب، چاپ و چاپخانه‌ها، کتابخانه‌های عمومی، فیلم و سینما، هنرهای نمایشی، هنرهای تجسمی، موسیقی، مطبوعات، تبلیغات، وقف، امور خیریه، حج و زیارت، روابط فرهنگی بین المللی، رسانه‌های دیجیتال، بازی‌های رایانه ای، توسعه مراکز و فضاهای فرهنگی و هنری و آموزش‌های رسمی و غیررسمی فرهنگی، هنری و رسانه ای را بر عهده دارد. این وزارتخانه برای اجرای درست اهداف، وظایف و اختیارات خود ۶ معاونت (معاونت‌های قرآن و عترت (ع)، امور فرهنگی، امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی، امور هنری، حقوقی و امور مجلس و توسعه مدیریت و منابع)، ۷ سازمان و موسسه (سازمان‌های اوقاف و امور خیریه، حج و زیارت، فرهنگ و ارتباطات اسلامی، خبرگزاری جمهوری اسلامی» امور سینمایی و سمعی و بصری و موسسه‌های پژوهشی فرهنگ، هنر و ارتباطات و آموزش عالی علمی-کاربردی فرهنگ و هنر) و ۱۷ دفتر، ۱۰ اداره کل، ۳ مرکز، ۶ دبیرخانه و ۳۴ اداره کلی استانی در ۳۱ استان کشور دارد.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۹۸ با احساس مسئولیت در امر تولید و توزیع فرهنگی، کوشید اهدافی چون کمک به ایجاد و توانمندسازی نظامهای صنفی و تولیدی بخش فرهنگ و هنر؛ توسعه کمی – کیفی نهادها و موسسات دینی و فرهنگی غیردولتی با حفظ هویت مستقل و مردم نهاد آنها؛ گسترش و ترویج سنت وقف و نذورات و خیرات و … در تمامی حوزه‌های فرهنگ و هنر، تمرکز زدایی از برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های فرهنگی و هنری؛ رفع موانع سیاسی، حقوقی از فعلیت‌یابی خلاقیت‌های نخبگان فرهنگی – هنری را تعریف و با اقداماتی در مسیر تحقق آن گام برداشت.
صدور مجوز برای موسسات مردمی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال گذشته ۵۴ مورد صدور و ۵۹۰ مورد تمدید پروانه را تنها تمدید فعالیت موسسات فرهنگی قرآنی به ثبت رسانده است. همچنین ۵۹۴ مجوز برای تاسیس کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد صادر شده است. ۷۴۸ مورد نیز شمار صدور یا تمدید مجوز فعالیت موسسات فرهنگی دیجیتال (حقیقی و حقیقی) است.
در سال گذشته همچنین یک‌هزار و ۱۲۹ مجوز برای برای رسانه‌های بر خط صادر شده است. همچنین یک‌هزار و ۸۰۶ مورد ثبت دامنه ir برای سایت‌های فرهنگی، هنری و رسانه‌ای به ثبت رسیده است.
توسعه دوره آموزشگاه‌های آزاد سینمایی با افزایش ۱۰ رشته آموزشی و گسترش آموزشگاه های آزاد سینمایی با افزایش ۹ و تمدید ۲۹ آموزشگاه و افزایش ۹ موسسه سینمایی از دیگر دستاوردهای یک‌سال گذشته در حوزه فعالیت سازمان سینمایی بوده است.
در سال گذشته همچنین مجوز فهالیت ۳۶ کتابخانه مشارکتی و ۲ کتابخانه مستقل صادر شده است.
در حوزه تسهیل راه اندازی مشاغل هنری و کمک به رونق اقتصاد هنر، معاونت هنری به صدور ۴۴۲ پروانه پیوست شماره یک معاونت، اقدام کرده است. همچنین با هدف توسعه آموزشگاه‌ها در مناطق کم برخوردار و ارتقای کیفی آموزش هنر در سراسر کشور این معاونت ۴۱۲ مجوز تاسیس آموزشگاه آزاد هنری صادر و ۵هزار و ۶۸۸ مجوز را نیز تمدید کرده است. در همین معاونت در یک‌سال گذشته ۱۹ مورد مجوز تاسیس و ۱۲ مورد تمدید نگارخانه صادر شده است.
معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در سال گذشته صدور ۳۷۳ فقره مجوز فعالیت انتشاراتی و یک‌هزار و۴۱۰ مورد صدور و ۲۷ مورد پروانه نشر را در کنار ثبت ۲۴۳ انجمن ادبی در کارنامه یکساله خود دارد.
حمایت از ایجاد و تقویت صنوف و تشکل‌ها
حمایت از تشکیل مجامع تخصصی و استقرار کامل انجمن خادمان قرآن کریم، حمایت از ایجاد مؤسسات و مراکز تخصصی تبلیغی ترویجی قرآنی در کشور، حمایت از برگزاری کارگاه های آموزشی (عمومی و تخصصی) توانمندسازی مدیران مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت، حمایت از اجرای دوره های آموزش معارف قرآن و اهل بیت (ع) در مؤسسات مردمی، حمایت از برگزاری طرح ملی «تلاوت» در مؤسسات مردمی، حمایت از اجرای دوره های آموزش حفظ قرآن در مؤسسات مردمی، تشکیل مجمع فعالان فرهنگی فضای مجازی در عرصه بین الملل و… .
این حمایت ها گستره وسیعی از فعالیت‌ها را در حوزه‌های متفاوت از موسسات قرآنی و راه‌اندازی کتابخانه‌های مساجد گرفته تا واگذاری امور اجرایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به صنوف نشر تا تأسیس انجمن علمی ارتقای کتابخانه های عمومی ایران و تأسیس مجمع انجمن‌های ادبی کشور و حمایت از فعالیت شبکه روستاهای دوستدار کتاب و… .
به‌عنوان مثال معاونت هنری با حمایت از توسعه فعالیت‌های خانه تئاتر تلاش کرده است تا به هدف شناسایی ظرفیت های بومی و اقلیمی استان ها، معرفی هنرمندان بومی وهمچنین ایجاد رونق اقتصادی در سایه برگزاری رویداد، ایجاد پل ارتباطی میان نقاشان و مردم، گفت و گوی بصری میان عکاسان جهان و ارتقای سطح هنر، حمایت از اصناف قانونی، ایجاد رقابت و تعامل بین هنرمندان دانشجو و ایجاد انگیزه در هنرمندان جوان، دست یابد.
همچنان که دفتر مطالعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کوشید با راه‌اندازی کانون های صنوف فرهنگی و هنری و کانون سراسری فرهنگ و هنر، نقش موثری در برطرف شدن موانع تشکیل انجمن‌های صنفی در حوزه فرهنگ و هنر ایفا کرده و زمینه تاسیس و ثبت انجمن های صنفی فرهنگ و هنر در وزارت کار و تشکیل کانون های متشکل انجمن های همگن و تشکیل کانون سراسری متشکل از همه رشته‌های فرهنگی و هنری را فراهم کند.
جلب مشارکت‌های مردمی (وقف) در فعالیت‌های فرهنگی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۹۸ با حمایت از طرح مطالعاتی “راهکارهای توسعه خیر ماندگار” در حوزه قرآن و عترت (ع) در یک طرح ۶۰۰ خیر را شناسایی کرد. از دیگر اقدامات صورت گرفته در این زمینه می‌توان به جلب مشارکت مردم در برگزاری کمپین ایران مهربان با موضوع مستند سازی همدلی های مردمی در حادثه سیل بهار ۹۸، جلب مشارکت مردم در سوگواره مهر محرم و تهیه و ارسال عکس و فیلم در موضوعات مربوط به مناسک و مراسم های ایام محرم و صفر، جذب مشارکت‌های مردمی در زمینه های: دریافت تجهیزات، کتاب، کمک‌های نقدی، ساختمان، زمین، سایر کمک‌ها (بازسازی کتابخانه‌ها، پرداخت قبوض، تامین جوایز مسابقات و …).
واگذاری امور فرهنگی به مردم
وزارت فرهنگ در واگذاری امور فرهنگی به مردم اقداماتی چون واگذاری احراز و تأیید صلاحیت تخصصی متقاضیان تأسیس مؤسسات قرآنی به اتحادیه های مردمی در استان، واگذاری اجرای «هفته های قرآن وعترت» به مؤسسات قرآنی شاخص، واگذاری اجرای برنامه «جشن رمضان» به مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت، واگذاری اجرای برنامه «جشنواره آیات» به مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت، حمایت از اجرای پروژه مطالعاتی «سازوکارهای کاهش تصدی‌گری دولتی و واگذاری اجرای برنامه های قرآنی» به بخش مردمی، برون‌سپاری برگزاری دوازدهمین و سیزدهمین نمایشگاه ملی رسانه‌های دیجیتال به بخش خصوصی (در قالب نمایشگاه کسب و کارهای فرهنگی در فضای مجازی)، واگذاری بهره برداری مجتمع های فرهنگی و هنری به مردم و نیز واگذاری برگزاری جشنواره مروجان کتابخوانی به شبکه گروه های ترویج کتابخوانی را در دستور کار خود قرار داد و اجرایی کرد.
مانع زدایی از فعالیت‌های مردمی فرهنگی، هنری و رسانه ای
اصلاح فرآیندهای صدور مجوز و ارائه خدمات به فعالیت‌های فرهنگی دیجیتال به منظور تسهیل حضور فعالان فرهنگی در فضای مجازی، راه‌اندازی میز خدمت الکترونیکی در مرکز برای پاسخگوئی به عموم مردم، بازنگری فرایند مجوزهای سینمایی با اصلاح ۵ فرآیند و نیز بازنگری ضوابط و مقررات ناظر بر فعالان سینمایی با اصلاح۹ دستورالعمل از جمله اقدامات وزارت فرهنگ در سال گذشته برای مانع‌زدایی از از فعالیت‌های مردمی فرهنگی، هنری و رسانه ای محسوب می‌شود.
مقررات گذاری برای کارسپاری به مردم
مساله مهم در واگذاری امور به مردم آن هم در حوزه مهمی چون فرهنگ و هنر نیازمند وضع قوانین است. در این زمینه نیز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۹۸ بیکار نماند.
تصویب و ابلاغ مصوبه اختصاص ۵۰ درصد از اعتبار اجرای سند راهبردی توسعه فعالیت های تبلیغی ترویجی قرآنی توسط نهادهای قرآنی مردمی، تدوین آیین نامه بهره‌برداری از قرائت‌خانه‌های خصوصی و استفاده از مردم (امین) برای اداره امور موقوفات از اقدامات صورت گرفته در این زمینه هستند.
