به گزارش فرهنگ سار، منابع طبیعی شامل مواهب خدادادی است که انسان در شکل گیری آنها نقشی نداشته اما برای حفاظت و بهره برداری از آن مکلف است زیر ا زندگی بدون این داشته‌های طبیعی ممکن نخواهد بود.
آنطور که صاحبنظران امر مطرح می‌کنند منابع طبیعی یا انفال، ملک عمومی است و دولت مالک آن نیست، بلکه نمایندگی مالکیت آن را دارد و در واقع منابع طبیعی متعلق به آحاد جامعه است و باید بطور اصولی و بدور از تخریب از آن بهره برداری شود.
به گفته آنان منابع طبیعی متشکل از جنگل‌ها، کوه‌ها، بیابان‌ها، مراتع، دشت‌ها و حوضه‌های آبی از جمله ثروت‌های اصلی محسوب می شوند که نقش کلیدی در ایجاد زیستگاه حیات وحش، حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری، تولید اکسیژن، جذب دی اکسید کربن، کاهش آلودگی، کنترل ریزگردها، حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش ایفا می‌کنند و هر یک برای زندگی بشر و سایر موجودات مهم و لازم هستند.
منابع طبیعی شامل جنگل‌ها، رودخانه‌ها، کوه‌ها و دشت‌ها زیستگاه انواع حیوانات ریز و درشتی است که هر یک برای بقای طبیعت مفید و مهم است و باید توجه کنیم که زندگی آنها باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد و برای حفظ آنها تلاش شود.
اقتصاد و معیشت مردم از دام، دامداری، شیلات و حتی بحث‌های صنعتی و اقتصادی وابسته به منابع طبیعی است ولی میان تصرف اراضی با در اختیار گرفتن آنها برای اجرای طرح‌های کشاورزی، صنعتی و نیروگاهی تفاوت وجود دارد، از سوی دیگر این نکته با اهمیت را باید مد نظر قرار دارد که منابع طبیعی را بدون تخریب برای نسل‌های آینده هم حفظ شود و هر اقدامی در این حوزه برابر با طرح مصوب و قانون انجام گیرد.
چالش تخریب منابع طبیعی و عرصه‌های ملی در کشورهای مختلف به عنوان یک چالش در نظر گرفته می‌شود که در دهه‌های اخیر سعی شده با انجام طرح‌های مرتبط از تخریب هرچه بیشتر اراضی و این داشته‌های با ارزش طبیعی جلوگیری شود.
ایران نیز با برخورداری از انواع اقلیم‌ها و مناطق مختلف کوهستانی جنگلی ساحلی، مرتع و تنوع در منابع آبی و دیگر بخش‌ها از جمله کشورهای به اصطلاح رنگارنگ در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی محسوب می‌شود و بی تردید اجرای طرح‌های مرتبط در این عرصه از تخریب آنها جلوگیری خواهد کرد.
نگاه علمی و مسئولانه به حفظ منابع طبیعی از جمله مهمترین رویکردهایی است که باید به آن توجه شود، این نگاه پس از انقلاب اسلامی بیشتر شد و اگرچه تخریب‌های دامنه داری در عرصه‌های طبیعی کشور مشاهده می‌کنیم اما اجرای پروژه‌های مرتبط با این زمینه از خرابی هرچه بیشتر جلوگیری کرده است.
به گفته کارشناسان هر اندازه بتوانیم آموزش‌ها و فرهنگ‌سازی در حفظ منابع طبیعی شامل جنگل‌ها مراتع منابع آبی بیابان‌ها و دشت‌ها را افزایش دهیم و آیندگان از عرصه‌های طبیعی و سالم‌تری برخوردار خواهند شد و اکنون نیز خواهیم توانست محیط زیست را بیشتر از قبل حفظ کرده و از مواهب آن بهره مند شویم.
اجرای طرح‌های آبخیزداری در ۲۵ میلیون هکتار کشور
بر اساس اطلاعات موجود مرتبط با اجرای طرح‌های مرتبط با منابع طبیعی، پروژه‌های توسعه آبخیزداری و آبخوان داری تاکنون در ۲۵ میلیون هکتار از اراضی ملی کشور انجام شده است و باید بیش از ۱۲۵ میلیون هکتار نیز باید طرح آبخیزداری در کشور انجام شود تا بتوان از حرکت روان آب‌ها و سیلاب‌ها و آثار منفی آنها جلوگیری کرد.
بررسی آمار نشان می‌دهد که ۶۷ هزار هکتار از وسعت مناطق بیابانی که کانون فرسایش بادی محسوب می‌شود و با حرکت ماسه‌های روان به طور مستقیم به زیرساخت‌ها، خانه‌ها و مزارع کشاورزی خسارت وارد می‌شود نیازمند عملیات تثبیت است.
فرسایش بادی بر اساس آخرین مطالعات در سال ۹۴، سالانه ۳۰ هزار میلیارد ریال خسارت اقتصادی و زیست محیطی به بار می‌آورد که اکنون با تغییر شرایط بدون شک میزان خسارت نیز متفاوت است.
ضرورت حفظ ۱۴ میلیون هکتار جنگل در ایران
از مساحت ۱۶۴ میلیون هکتاری ایران، حدود ۸۵ میلیون هکتار را عرصه‌های ملی و طبیعی در برگرفته که جنگل‌های ایران ۸.۸ درصد و مراتع ۵۲ درصد از مساحت کشور را تشکیل می‌دهد، سرانه جنگل در کشور در حال حاضر حدود ۱۷ صدم هکتار بوده و این در حالی است که سرانه جهانی جنگل ۶۲ صدم هکتار برآورد می‌شود، کارشناسان امر معتقدند در حوزه توسعه جنگل‌ها باید ۱۴ میلیون هکتار از این اراضی حفظ و صیانت شود.
نگاهی به وضعیت استان اصفهان از حیث عرصه‌های طبیعی حاکیست که این خطه به مرکزیت شهرستان اصفهان با ۲۴ شهرستان، مساحتی معادل ۱۰.۷ میلیون هکتار دارد که بیش از ۹۰ درصد از این مساحت را معادل ۹.۸ میلیون هکتار عرصه‌های منابع طبیعی و ملی و از این میزان حدود ۴۰۳ هزار هکتار جنگل معادل (۴ درصد) ۶ میلیون هکتار مرتع معادل (۶۴ درصد) و سه میلیون هکتار بیابان معادل (۳۲ درصد) در بر گرفته است.
جنگل‌های استان اصفهان بطور عمده در ۲ شهرستان فریدونشهر با ۴۰ هزار هکتار و سمیرم با ۲۵ هزار هکتار پراکنده است و سرانه جنگل درکمتر از ۰.۱ هکتار است اما با وجود سطح به نسبت کم از تنوع گونه‌ای خوبی (۳۵ گونه درختی ودرختچه‌ای) برخوردار است.
این استان از نظر تقسیم‌بندی نواحی رویشی در ۲ ناحیه رویشی زاگرسی و ایران تورانی قرار گرفته که ناحیه رویشی زاگرسی غرب و جنوب استان را شامل می‌شود و بقیه مناطق استان جزو ناحیه رویشی ایرانی تورانی است.
این استان واقع در مرکز کشور دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و از این پهنه ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۲ درصد سطح استان را اراضی بیابانی و شنزار تشکیل داده است که به طور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنده است.
مشاهده و مقایسه آمار و ارقام و اطلاعات پروژه‌های اجرا شده در زیرمجموعه‌های منابع طبیعی در کشور پس از انقلاب اسلامی حاکی از افزایش این طرح‌ها در مقایسه با پیش از انقلاب دارد.
افزایش طرح‌های منابع طبیعی اصفهان در انقلاب
برنامه‌ها و اقدامات مرتبط با بیابان زدایی در استان اصفهان در چهار دهه گذشته پس از انقلاب با رشد قابل توجهی روبرو بوده است به این صورت که از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار طرح مصوب در این استان تا سال ۵۷، ۱۴۱ هزار و ۶٣۶ هکتار طرح مرتبط انجام شد و این میزان پس از انقلاب به ۱۶۶ هزار و ٣۶۴ هکتار افزایش پیدا کرده است.
اراضی بیابانی استان اصفهان، در هشت شهرستان شامل آران و بیدگل، اردستان، اصفهان، برخوار، خور و بیابانک، کاشان ، نایین و نطنز پراکنده است.
از پهنه ۱۰.۷ میلیون هکتاری استان اصفهان ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۰ درصد سطح استان را اراضی بیابانی و شنزار تشکیل داده است که به طور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنش دارند، مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی به مساحت ۲ میلیون و ۸۳۴ هزار هکتار و کانون های‌های بحرانی فرسایش بادی مساحتی بالغ بر یک میلیون و ۵۰۵ هزار هکتار از سطح استان را به خود اختصاص داده‌اند.
اجرای ۱.۸ میلیون هکتار طرح‌های آبخیزداری در اصفهان پس از انقلاب
در بخش آبخیزداری و آبخوانداری این منطقه از ۱۰.۶ میلیون هکتار طرح مصوب یک میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار طرح‌های مختلف اجرا شده و برای ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از این اراضی مطالعات تفصیلی صورت گرفته است.
آبخیزداری (Watershed Management) علم و هنر برنامه ریزی مستمر و اجرای اقدامات لازم برای مدیریت منابع عرصه‌های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک است که می‌تواند به صورت مکانیکی یا بیولوژیکی باشد
در موضوع جنگل‌کاری ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار سطح مصوب وجود دارد که تا سال ۵۷، ۲۳ هزار و ۹۷۶ هکتارطرح انجام شد و برای طرح‌های مرتعداری یک میلیون و ۸۵۰ هزار و ۲۴۱ طرح مرتعداری و ۴ میلیون و ۴٠٨ هزار طرح ممیزه مرتعداری انجام شده است.
رشد ۸.۳ برابری پروژه‌های منابع طبیعی در نصف‌جهان
افزایش طرح‌های منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان از ۴۳ طرح از آغاز فعالیت دولت تدبیر و امید به ۳۵۷ طرح در زمان حاضر و رشد حدود ۸.۳ برابری آن نشان از توجه به این بخش زیربنایی این استان در هفت ساله گذشته دولت‌های یازدهم و دوازدهم دارد.
آنطور که رییس اداره برنامه ریزی و بودجه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان خاطرنشان کرد: اعتبارات، بودجه‌ها و مبالغ تخصیصی در سال‌های اخیر در مقایسه با آغاز فعالیت دولت تدبیر و امید به مراتب رشد فزاینده‌ای داشته و سبب افزایش چشمگیر طرح‌ها و پروژه‌های مرتبط در بخش‌های مختلف نظیر آبخیزداری، جنگل، مرتع، بیابان و کشت محصولات فرعی مرتعی شده است.
تورج گفتاری در گفت و گو با فرهنگ سار با بیان اینکه در سال گذشته ۱۲۶ میلیارد تومان در ابعاد مختلف برای اجرای طرح‌های منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان اختصاص یافت، تصریح کرد: این در حالیست که اعتبارات این نهاد در سال ۹۲ کمتر از یک میلیارد تومان بود.
وی با اشاره به اهمیت تخصیص اعتبارات کافی برای اجرای به موقع پروژه‌ها ادامه داد: رشد اعتبارات به ویژه در سه سال اخیر، منجر به بیشتر شدن پروژه‌های مرتبط با آبخیزداری، بیابان‌زدایی، و جنگل و مرتع نسبت به گذشته شد.
رییس اداره برنامه ریزی و بودجه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان اضافه کرد: برای مثال در مقوله آبخیزداری، در سال گذشته شاهد اجرای طرح‌های مرتبط با آن در وسعتی بالغ بر ۱۲۴ هزار هکتار بودیم، در حالی که در سال ۹۲ برای ۲۱ هزار و ۵۰۰ هکتار از عرصه‌های طبیعی استان طرح‌های آبخیزداری انجام گرفت.
اجرای ۱۸ طرح مرتبط با عرصه‌های طبیعی در دهه فجر ۹۹
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان از بهره برداری ۱۸ طرح این استان با صرف حدود ۲۸.۹ میلیارد تومان اعتبار همزمان با چهارمین روز از دهه مبارک فجر امسال خبر داد.
محمدعلی کاظمی در گفت و گو با فرهنگ سار اظهارداشت: طرح‌های دهه فجر امسال در شهرستان‌های اصفهان، آران و بیدگل، نایین، مبارکه، سمیرم، خوانسار، بُرخوار، خور و بیابانک، شاهین شهر و میمه، کاشان و فریدونشهر اجرا شد که اشتغالزایی دست کم ۳۵۰ نفر را در پی دارد.
به گفته وی طرح‌های امسال در بخش‌های عملیات بیولوژیک نهالکاری، ساخت سازه‌های سنگی ملاتی، پخش سیلاب، توسعه جنگل با بذر، احداث بند خاکی و دیگر طرح‌های آبخیزداری مانند سرریز است.
سرپرست اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان با اهمیت توسعه روز افزون منابع طبیعی در بخش‌های مختلف اضافه کرد: طرح‌ها در افزون بر پنج هزار و ۴۰۰ هکتار از عرصه‌های طبیعی استان اجرا شده است و نقش قابل توجهی در حفاظت و توسعه عرصه‌ها دارد.
کاظمی خاطرنشان کرد: پروژه‌های آبخیزداری دهه فجر امسال، مهار و کنترل و استحصال ۶۰۵ هزار متر مکعب سیلاب را در استان اصفهان در پی خواهد داشت.
