به گزارش صبح شنبه خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار، نهمین دوره نشان لاک پشت پرنده شب گذشته (جمعه ۲۲ اسفند ماه)، در نشستی برخط، به کار خود پایان داد و دریافت کنندگان نشان طلایی و نقره‌ای آثار کودک و نوجوان سال ۱۳۹۸ را معرفی کرد.
نشان لاک پشت پرنده، رویایی تحقق‌یافته
معاون توسعه شهر کتاب، با اشاره به دوره‌های گذشته اهدای نشان لاک‌پشت پرنده گفت: امسال در نهمین سال به دلیل کرونا میزبان مخاطبان نیستیم اما کار ما ادامه دارد.
مژگان امجد، با اشاره به تاریخچه شکل‌گیری جایزه لاک‌پشت پرنده، ادامه داد: لاک‌پشت پرنده برای رساندن کتاب‌های مناسب به دست کودکان ما تلاش می‌کند. تجربه سال‌ها کار فرهنگی به من آموخته است، این‌گونه کارها چه کوچک باشند، چه بزرگ، به چند عامل بستگی دارد، هر طرح فرهنگی باید ارزش جدیدی بیافریند، مثلاً نیازی را برطرف کند، دوم این‌که جامع و شامل باشد، گروه مخاطب را با هر گرایش و رویکردی پوشش بدهد.
وی اضافه کرد: سوم این‌که فرد محور نباشد، یعنی در طراحی و اجرا گروهی عمل کند، دیگر آن که ماندگار باشد، با برنامه پیش برود و از همه مهم‌تر آنکه همه عوامل و همراهان این فعالیت، عاشقانه، با اراده و انگیزه کارشان را پیش ببرند.
امجد اظهار داشت: خوشحالم که می‌بینم همه این نکات در مجموعه لاک‌پشت پرنده دیده می‌شود و تأثیر آن را در کودکان و نوجوان می‌بینم، این نشان، رؤیای تحقق‌یافته شهر کتاب و پژوهشنامه کودک و نوجوان و هیئت‌داوران بوده است. موسسه شهر کتاب، تلاش می‌کند برای توسعه فرهنگ و کتاب‌خوانی قدم بردارد و خوشحالم که اعلام کنم امسال جشن ۹ سالگی لاک‌پشت پرنده با بیست و پنجمین سالگرد شهر کتاب هم‌زمان شده است.
اعتراض به لاک‌پشت پرنده، نشان تاثیرگذاری آن است
مهدی حجوانی، نویسنده ادبیات کودک و ایده‌پرداز نشان لاک پشت پرنده، با اشاره به شکل گرفتن حرکت‌های خیرخواهانه تأثیرگذار که تنها خارج از حوزه تصمیم‌گیری اشخاص دولتی و مدیریتی، ممکن می‌شوند، گفت: لاک‌پشت پرنده یکی از حرکت‌های دقیق خیرخواهانه، داوطبانه و برنامه‌ریزی‌شده و دقیق در حوزه فرهنگ بوده است.
صاحب‌امتیاز و مدیرمسئول پژوهشنامه کودک و نوجوان، اضافه کرد: وقتی به دنبال تأثیرگذاری لاک‌پشت پرنده می‌گردیم، از دو زاویه موضوع را می‌توان دید. نخست اعتراض‌هایی که به نشان لاک‌پشت پرنده می‌شود و دوستان منتقد از ما می‌پرسند که چرا به کتاب خاصی بی‌توجهی کرده‌ایم، از سوی دیگر برخی ناشران نام و نشان لاک‌پشت پرنده را روی کتاب‌های خود می‌زنند که این نشانه اهمیت یافتن این جایزه است.
وی ادامه داد: ارزش یک جایزه به داوران آن است نه به مسائلی که در حاشیه ایجاد می‌شود، داوران این جایزه سه ویژگی تنوع، تخصص و استقلال رأی را دارند. این داوران بیش از ۲۰ سال در این حوزه فعالیت کرده‌اند.
حجوانی ویژگی‌های این شاعران را چنین برشمرد: در این داوران تفکرات متفاوتی دیده می‌شود و تنوع فراگیری وجود دارد، بیش از ۱۳ نفر داور هستند، استقلال رأی داوران در این است که تحت تأثیر دیگری قرار نمی‌گیرند.
این نویسنده اضافه کرد: وجه دیگری که به کار لاک‌پشت ارزش می‌دهد، شفافیت آن است، داوران همیشه اعلام شده‌اند و ضوابطی که به‌وضوح بیان‌شده و از سلیقه‌ای شدن این نشان، تا حد ممکن، جلوگیری می‌شود. امسال با وجود کرونا، ۴ شماره از پژوهشنامه کودک و نوجوان منتشر شده و در این مجله‌ها، کتاب‌های دریافت‌کننده نشان لاک‌پشت پرنده، بررسی شده‌اند.
وی ضمن تشکر از حمایت‌های شهر کتاب از این جایزه گفت: این حمایت نشان لاک‌پشت پرنده را از قالب داوطلبانه بیرون نمی‌برد، داوران عاشقانه کارشان را انجام داده‌اند.
لاک‌پشت پرنده؛ پلی به سوی دریافت حق چاپ کتاب‌ها
علی‌اصغر سیدآبادی، نویسنده ادبیات کودک به‌عنوان نماینده هیئت‌داوران، با ارائه گزارشی از شیوه داوری این دوره از لاک‌پشت پرنده، گفت: ویژگی اصلی این جایزه در این است که در بخش کتاب‌های ترجمه و خارجی، جایزه را نویسنده اصلی آن می‌گیرد، بنابراین هر کتاب ترجمه‌ای که داوران انتخاب می‌کنند، با نویسنده و تصویرگر آن مکاتبه می‌شود.
وی ادامه داد: یکی از کتاب‌های ما نشان نقره‌ای گرفت و ما در ارتباط با نویسنده متوجه شدیم که کتاب بدون اجازه ناشر منتشر شده است و اصول و معیارهای آن‌ها اجازه نمی‌داد که جایزه را دریافت کنند، توانستیم در ارتباط با ناشر ایرانی، حق انتشار آن اثر در ایران را بگیریم که همین موضوع ارزش جایزه را افزون می‌کند.
این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان اظهار داشت: در روند داوری، کتاب خرس‌ها و دیگر گوشت‌خواران از کانون پرورش فکری، نشان طلا گرفت اما چون نسخه دیگری از آن قبلا نشان را گرفته بود، اعلام شد این اثر شایسته دریافت جایزه است اما از داوری کنار گذاشته شده است.
نشان ویژه برای احمدرضا احمدی، یادی از م.آزاد
سیدمهدی یوسفی، عضو گروه داوری لاک‌پشت پرنده، ضمن معرفی احمدرضا احمدی، برای دریافت نشان ویژه نهمین دوره لاک‌پشت پرنده، متن گواهی تقدیر از این شاعر و نویسنده نامدار در حوزه ادبیات کودک و نوجوان را خواند.
رویا میرغیاثی، دیگر عضو گروه داوری نیز، نشان ویژه نهمین دوره لاک‌پشت پرنده را به فیروزه گل‌محمدی، تصویرگر پیشکوست کتاب‌های کودک و نوجوان، تقدیم کرد.
محمود برآبادی، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان به نمایندگی از گروه داوری نُهمین دوره اهدای نشان طلایی و نقره‌ای لاک‌پشت پرنده، کتاب یاد را به کتاب قصه طوقی اختصاص داد و آن را نمونه کتاب‌هایی که در طول تاریخ کاربرد آن تغییر کرده و از معرفی مشاغل به یادآوری میراث فرهنگی و صنایع‌دستی اختصاص پیدا کرده است، دانست. گروه داوری لاک‌پشت پرنده با نام بردن از این کتاب یاد شاعر آن، مرحوم م. آزاد را گرامی داشت.
تاکید بر دسترسی عادلانه کودکان و نوجوانان ایران به زیرساخت‌های فناورانه
شادی خوشکار، دیگر عضو گروه داوری، بیانیه هیئت‌داوران نهمین دوره نشان لاک‌پشت پرنده را قرائت کرد.
در این بیانیه با اشاره به خانه‌نشینی و حصر کودکان به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، آمده است: در این فضای تیره‌وتار، کتاب‌های کودکان و نوجوانان روزنه‌هایی به نور و رهایی‌اند که می‌توانند با آفریدن رؤیاهای نو، فرزندانمان را در برابر هیولاها و غول‌ها و اژدهایان جهان واقعی مصون نگه‌دارند و با گشودن راه‌های نو و افق‌های تازه اندکی از رنجشان بکاهند.
هیئت‌داوران با اشاره به اهمیت گسترش فناوری‌های نوین در روزگار کرونا، ادامه داده است: ما کماکان نگران دسترسی عادلانه کودکان و نوجوانان سراسر ایران به زیرساخت‌های فناورانه و دسترسی برابر به آموزش و آثار فرهنگی و هنری و از جمله کتاب‌های باکیفیت هستیم. هم‌چنین با بررسی کتاب‌ها و فعالیت‌های ترویج کتاب‌خوانی در شبکه‌های اجتماعی می‌بینیم که خانواده‌ها و برخی از فعالان، تمام کارکردهای کتاب‌های کودکان و نوجوانان در آفریدن رؤیاهای نو و جهان‌های تازه را یک‌سو نهاده، کتاب کودک را به ابزار آموزش مهارت‌ها فرو کاسته‌اند و با این نگاه کتاب‌ها را تبلیغ و ترویج می‌کنند.
این بیانیه اضافه می‌کند: به نظر ما مخاطبان حق دارند بدانند انتخاب‌کنندگان، ترویج کنندگان، تبلیغ‌کنندگان و دست‌اندرکاران دیجیتال مارکتینگ و تولید محتواهای دیجیتال، با چه اهداف و روشی کار خود را انجام می‌دهند. ما برای پرهیز از این درهم‌آمیختگی مفهومی، همه فعالان را به شفافیت دعوت می‌کنیم و این شفافیت را از خود شروع می‌کنیم.
در متن این بیانیه با توجه به لزوم شفافیت در ارائه مفاهیم به کودکان و نوجوان آمده است: گروه لاک‌پشت پرنده در حال حاضر متشکل از ۱۵ کارشناس، نویسنده، مترجم، منتقد و روزنامه‌نگار فرهنگی است. کتاب‌های داوران در اهدای نشان طلایی و نقره‌ای شرکت داده نمی‌شود و برای راه‌یابی به فهرست نیز توسط گروهی مستقل ارزیابی می‌شود. نیز آن دسته از داورانی که با مؤسسات انتشاراتی همکاری داشته باشند، درباره کتاب‌های آن ناشران حق رأی ندارند.
نشان طلا و نقره برای ۴ اثر ترجمه
مریم محمدخانی، دبیر اجرایی نشان لاک‌پشت پرنده، دریافت‌کنندگان نشان طلا و نقره را اعلام کرد و آنان نیز در پیام‌های تصویری از دریافت جایزه ابراز خشنودی کردند.
نشان طلایی دوره نهم از نشان لاک‌پشت پرنده به مجموعه گرگ ماسه‌ای (تابستان اول/ تابستان دوم/ تابستان سوم)، با نویسندگی اسا لیند و ترجمه نامدار ناصر قصری تعلق گرفت این کتاب را انتشارات پریان، منتشر کرده است.
نشان نقره‌ای این دوره نیز به ۴ اثر رسید که ازاین‌قرار هستند:
چشم‌انداز جهان، طبیعت جهان در یک کتاب طولانی، نویسنده و تصویرگر: فانی مارسو، ژوئل ژولیوه، مترجم: محمدناصر مودودی، ناشر: دیبایه
اعترافات یک دوست خیالی، نویسنده: میشل کیوواس، مترجم: زهرا چوپانکاره، ناشر: کتاب چ (چشمه)
تاجر برف، نویسنده: سام گیتون، مترجم: مینا قنوانی، ناشر: پریان
نشان نقره تصویرگری برای کتاب به دیگری فکر کن، نویسنده: محمود درویش، مترجم: حسین متقی، تصویرگر: علیرضا گلدوزیان، ناشر: کودکان
گروه داوری نشان لاک‌پشت پرنده در دوره نهم، حمید اباذری، محمود برآبادی، شکوه حاجی‌نصرالله، مینا حدادیان، شیوا حریری، شادی خوشکار، فاطمه زمانی، علی‌اصغر سیدآبادی، رودابه کمالی، گیسو فغفوری، نلی محجوب، مریم محمدخانی، فرمهر منجزی، رؤیا میرغیاثی و سیدمهدی یوسفی، بودند.
به گزارش فرهنگ سار، لاک‌پشت پرنده که از سال ۱۳۹۰ کار خود را با همکاری پژوهشنامه کودک و نوجوان و شهر کتاب آغاز کرده، فهرستی است از کتاب‌های برتر هر فصل، برای کودکان و نوجوانان ایرانی. این کتاب‌ها را گروهی از منتقدان، کارشناسان و نویسندگان کودک و نوجوان، با بررسی کتاب‌های هر فصل، انتخاب می‌کنند.
افزون بر این هیئت‌داوران لاک‌پشت پرنده، کتاب‌های برگزیده هر سال را نیز انتخاب و به کتاب‌های برگزیده نشان‌های طلایی و نقره‌ای اهدا می‌کنند. کتاب‌ها بر اساس شیوه‌نامه‌ای مکتوب و با اصول و معیارهایی روشن به فهرست راه می‌یابند.
هر سال داوران و سیاست‌گذاران فهرست، بر اساس مقتضیات روز و هم‌چنین با توجه دیدگاه‌ها و نقد و بررسی صاحب‌نظران، این معیارها و ملاک‌ها را بازبینی می‌کنند و آن‌ها را در متنی با عنوان اصول، شیوه اجرایی و معیارهای فهرست و نشان‌های لاک‌پشت پرنده اعلام می‌کنند.
