به گزارش خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار، نخستین نشست تخصصی آرشیوهای محلی به مناسبت هفته جهانی آرشیو روز پنجشنبه ۲۰ خردادماه، به همت پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
کارشناسان آرشیو محلی باید متخصص باشند
معاون پژوهشکده سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ابتدای این نشست با تاکید بر این‌که وجود سازمان مرکزی، ما را از آرشیوهای محلی بی‌نیاز نمی کند، اظهار داشت: در قرن‌های مختلف حکومت‌های مختلفی در ایران حاکم بوده‌اند که با حکومت های محلی مراوداتی داشتند. همچنین مراوداتی که در لایه‌های مختلف اجتماع وجود داشته باعث تولید منابع مختلف مثل سند، نقشه، عکس شده است. آرشیوهای محلی دارای هویتی خاص هستند. چون این نوع مراودات اجتماع، اصطلاحات و فرهنگ خاصی را با خودش همراه دارد.
حوریه سعیدی با اشاره به این نکته که بسیاری از اسناد محلی ما با زبان، لهجه و فرهنگ خاصی همراه هستند، توضیح داد: کارشناسان آن منطقه به خاطر شناخت جغرافیا، لهجه و… برای شناسایی، طبقه بندی، مستندسازی و ذخیره کردن فیزیک و اطلاعات مجموعه‌ها علم و توانایی بیشتری نسبت به کارشناسان مرکز دارند.
وی افزود: کارشناسان آرشیو محلی باید متخصص باشند و علم آرشیو و اطلاع‌شناسی را بدانند. همچنین با آشنایی با فرهنگ خاص آن محله و نوع مراودات راحت‌تر می توانند آن اسناد را وارد چرخه اطلاعاتی کشور کنند.
آرشیوهای محلی برای سازمان بال هستند؛ نه بار
مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شمال شرق در ادامه مراسم با بیان این که برای اشاعه خدمات اسنادی در مراکز استان‌ها نیاز به نیروی انسانی ماهر و علاقه مند داریم، گفت: در چند سال اخیر با برگزاری کلاس‌های آموزشی بخشی از نیازها در حال برطرف شدن است. این نیروها باید انگیزه لازم را داشته باشند تا خدمات بهتری به محقق و مراجعه کننده بدهند.
اکبر شیخ افزود: همه باید به این نتیجه برسند که مراکز استانی و مراکز آرشیوهای محلی برای سازمان ما بال هستند و نه بار. همه استان ها باری از دوش سازمان ما برمی دارند و از تراکم اسناد جلوگیری می کنند. در هر استانی ممکن است به جز مرکز آرشیو محلی که زیر نظر سازمان اسناد است، مراکز دیگری هم فعال باشند. با این مراکز باید تعامل سازنده داشته باشیم تا موازی کاری نشود. مثلا در استان خراسان رضوی سازمان اسناد آستان قدس رضوی فعالیت دارد.
وی خاطرنشان کرد: از جمله مزایای آرشیو محلی در دسترس بودن اسناد و کتب، برای محقق و پژوهشگر بومی است که دغدغه آن منطقه را دارد. همچنین با وجود آرشیو محلی بسیاری از هزینه های سنگین مالی و اقتصادی از روی دوش محقق و پژوهشگر برداشته می شود.
نبود قانون حراج اسناد
مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور در ادامه این نشست با اشاره به تجربه‌ای موفق در انگلیس گفت: سال ۱۹۹۷ شخصی خانه خودش را وقف کرد و اسم آنجا را مرکز جمع آوری اطلاعات فامیلی گذاشت. قرار شد تمام مردم محل، کل اطلاعات خانوادگی مثل زمان تولد، مرگ، ازدواج، وصیت نامه ها، را آنجا آرشیو کنند. به تدریج محله‌های دیگر نیز این الگو را اجرا کردند. در نهایت در سال ۲۰۰۸ آرشیو ملی انگلیس این مراکز موفق را در زیر مجموعه خود قرار داد.
مسعود کثیری با اشاره به توانمندی نداشتن مراکز در نگهداری آرشیوها گفت: یکی از خلاءهای ما نبود قانون حراج اسناد است که این مشکل باید توسط مجلس محترم شورای اسلامی حل شود.
وقف در حوزه اسناد برای اولین بار
مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه جنوب کشور با اشاره به این که کشور در حوزه اسناد به هشت منطقه تقسیم شده، اظهار داشت: هر منطقه باید استان های همجوار خود را پوشش دهد.
کوروش کمالی سروستانی قومیت گرایی را یکی از مزایای حضور آرشیوهای محلی خواند و گفت: کشور ما کشور قومیت‌هاست و تعصب در استان ها نسبت به اسناد محلی کاملا مشهود است.
وی افزود: در استان خراسان رضوی برای اولین بار در کشور بحث وقف را در حوزه اسناد داشتیم. دو نفر از خیرین یک ملک ۷۰ میلیارد تومانی را در حوزه اسناد وقف کردند. این سنت حسنه باید در سایر استان‌ها هم اتفاق بیفتد. تجربه جهانی نشان داده است اگر این مشارکت‌ها ادامه پیدا کند اتفاقات خوشایندی در حوزه آرشیوهای محلی رقم می خورد.
پژوهشگران فقط در مرکز نیستند
مدیرکل امور حقوقی مجلس و استان‌های سازمان با بیان این که بدون داشتن آرشیو محلی آرشیو ملی نخواهیم داشت، گفت: دسترسی به آرشیو ملی یکی از مشکلات محققان است. آنها باید هزینه های زیادی را صرف و مسافت های طولانی را طی کنند تا به مرکز برسند. احساس می کنیم پژوهشگران فقط در مرکز فعال هستند. در صورتی که خیلی از پژوهشگران محلی هستند و دسترسی شان به آرشیو محلی سهولت بیشتری دارد.
مهدی مقسومی افزود: باید فرصتی به معلمان و دانش آموزان داده شود تا در شهرستان‌ها از یک مرکز آرشیوی کوچک بازدید کنند. این اتفاق به ندرت رخ می‌دهد و دانش آموزان مراکز آرشیوی را فقط در عکس‌های کتاب‌هایشان می‌بینند.
به گزارش فرهنگ سار، در این نشست حوریه سعیدی، معاون پژوهشکده اسناد سازمان، ژاله حساس خواه، مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شمال کشور، اکبر شیخ، مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه شمال شرق، مسعود کثیری، مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه مرکزی کشور، کوروش کمالی سروستانی، مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه جنوب کشور، قربانعلی کنارودی، رییس گروه تحقیقات تاریخ معاصر پژوهشکده اسناد و مهدی مقسومی، مدیرکل امور حقوقی مجلس و استان‌های سازمان حضور داشتند و در قالب آنلاین و وبینار با یکدیگر گفتگو کردند.
