به گزارش خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار، آثار داستانی ادبیات ترکیه امروز برای مخاطبان ایرانی آشناست، در سال‌ها اخیر آثار قابل توجه و پرشماری از نویسندگان ترک زبان به فارسی برگردانده شده و بسیار مورد توجه قرار گرفته است، با این حال و با وجود شباهت‌های فرهنگی میان ایران و ترکیه، شناخت ما از ادبیات ترک نه تنها کامل نیست بلکه در مواردی به بیراهه رفته است.
این هفته به مناسبت درگذشت یاشار کمال که او را پدر رمان نویسی ترکیه می دانند، با آثاری از این سرزمین آشنا شوید که نمایندگان خوبی برای معرفی ادبیات امروز ترکیه هستند.
جزیره آقا کمال
یاشار کمال، با نام رسمی کمال صادق گوکچلی، ۶ اکتبر ۱۹۲۳ در روستایی کردنشین متولد شد. دوران کودکی را در تنگدستی و سختی پشت سر گذاشت و کودکی ۵ ساله بود که در یک تصادف یک چشم خود را از دست داد.
پس از آن شاهد قتل پدرش شد و دیدن قتل پدر چنان تاثیر تلخی بر کمال گذاشت که او را به لکنت زبان مبتلا کرد و پس از هفت سال از این لکنت رهایی یافت.
یاشار کمال در ۹ سالگی به مدرسه رفت، در سال ۱۹۴۰ در سایه برقراری ارتباط با نویسندگان و دست اندرکاران مجله چبغ یعنی بهمن که در آدانا منتشر می شد، اشعار خود را در این مجله به چاپ رساند و اولین داستان خود را در سال ۱۹۴۴ زمانی که در سربازی بود نوشت. نوشتن فکاهی و انجام مصاحبه برای روزنامه جمهوریت یکی از نقاط حساس زندگی هنری کمال به شمار می‌رود.
اولین رمان او در سال ۱۹۵۵ با نام اینجه ممد او را به شهرت رساند و پس از آن نزدیک به ۵۰ کتاب مشتمل بر قصه، رمان، فکاهی و مصاحبه را به چاپ رساند که به بسیاری از زبان های دنیا ترجمه شد.
کمال در سال ۱۹۷۳ نامزد جایزه نوبل ادبیات شد و در سال ۱۹۷۷ جایزه صلح ناشران و کتابفروشان آلمان را از آن خود و در سال ۲۰۰۸ نشان ویژه ریاست جمهوری ترکیه را دریافت کرد.
از آثار یاشار کمال که به فارسی ترجمه شده است می‌توان به کتاب‌های اگر مار را بکشند، آن سوی کوهستان، تنهایی، قصه جزیره سه گانه، قهر دریا، پرندگان نیز رفتند، درخت انار روی تپه، پیت حلبی، زمین آهن است و آسمان مس اشاره کرد.
وی در ۲۸ فوریه ۲۰۱۵، ۱۰ اسفند ۱۳۹۳، درگذشت.
مجموعه قصه جزیره، شامل سه کتاب است که در زمان های متفاوت منتشر شده اند در عین حال که به هم پیوسته هستند، می توان جداگانه آن ها را خواند.
بنگر فرات خون است، اولین کتاب از این مجموعه است، قصه آن در روستایی اتفاق می افتد که شاهد وقایع جنگ‌های ترک‌ها و یونانی‌هاست.
آب خوردن مورچه، کتاب دوم این مجموعه و روایتگر فاجعه ای است که میلیون ها انسان را از سرزمین شان می راند و اکنون این انسان های رانده شده در تلاشند تا خود و هویتشان را باز یابند.
خروس‌خوان، سومین کتاب از این مجموعه به شمار می‌رود و روایتی حماسی از زندگی انسان‌های پریشان و جنگ زده است که می‌کوشند جزیره‌ای را به سرزمین دوم خود تبدیل کنند.
داستان‌های یاشار کمال اکثراً در روستاهای کشورش رخ می‌دهد اما روستایی‌نویسی او برای خواننده کتاب از هر ملیتی که باشد قابل درک است. مجموعه سه گانه جزیره، قرار بود جلد چهارمی نیز داشته باشد که هنوز به فارسی ترجمه نشده است.
این مجموعه با ترجمه علیرضا سیف‌الدینی در سه جلد، توسط نشر ققنوس منتشر شده است.
بازی خطرناک آقای آتای
اغوز آتای، یکی از مهم‌ترین نویسندگان ادبیات ترکیه و از پیشگامان رمان مدرن در این کشور است. او در سال ۱۹۳۴ در کاستامونوی ترکیه متولد شد. پدرش قاضی و عضو حزب جمهوری‌خواه بود. آتای دوران کودکی خود را در آنکارا گذراند، در دانشگاه استانبول در رشته مهندی عمران تحصیل کرد و عضو هیئت‌علمی این دانشگاه شد.
رمان جدا افتاده، اولین رمان آتای در سال ۱۹۷۱ منتشر شد، این کتاب مشهورترین اثر اوست که در نظرسنجی یونسکو به‌عنوان برجسته‌ترین رمان ادبیات قرن ترکیه انتخاب شد. این کتاب تاکنون به زبان های گوناگون ترجمه شده است.
پس از انتشار آثار او بود که بسیاری از نویسندگان ترک‌زبان به شیوه‌های جدید روی آوردند و جریان جدیدی در ادبیات ترکیه شکل گرفت.
اغوز آتای سپتامبر سال ۱۹۹۷ براثر تومور مغزی و پیش از آنکه بتواند آخرین کتاب خود را به پایان برساند درگذشت.
بازی های خطرناک اثر او از شکست و تحول سخن می‌گوید و روایت حکمت بنول در دوران جنگ است، مردی که احساس می‌کند کسانی که حاکم بر جامعه هستند، در برابر مشکلات موجود در جامعه و اتفاقات با مردم صادق نیستند و این موضوع خطرناک است. آنها به گونه ای در شرایط مختلف واکنش نشان می‌دهند که انگار آنها در حال بازی هستند و این بازی را تا جایی ادامه می دهند که خطرناک است. آتای در بازی خطرناک این شرایط خطرناک و نحوه واکنش افراد با آنها را به وضوح بیان می کند.
این کتاب با ترجمه عین‌له غریب، در ۸۶۴ صفحه توسط نشر نگاه منتشر شده است.
بادبادک‌های فریده خانم
فریده چیچک اوغلو، از نویسندگان معاصر ترکیه در سال ۱۹۵۱ در آنکارا متولد شد، پس از آنکه تحصیلاتش را در آمریکا به پایان رساند، به ترکیه برگشت و در دانشگاه میدل ایست به تدریس مشغول شد.
در سال ۱۹۸۰ پس از کودتای نظامی در کشورش، چیچک اوغلو بازداشت و به زندان محکوم می شد و چهار سال از عمرش را در زندان‌های سیاسی ترکیه می گذراند. پس از آزادی معماری را کنار گذاشت و به نویسندگی روی آورد. او تاکنون چند اثر داستانی منتشر کرده که برخی از آنها به فارسی هم ترجمه شده‌اند. چند فیلم نامه نیز نوشته است که مشهورترین‌شان با عنوان سفر امید در سال ۱۹۹۱ برنده جایزه اسکار برای بهترین فیلم خارجی شد. وی تا سال‌های اخیر ویراستار ناشران صاحب نام ترکیه بود.
داستان نگذار به بادبادک‌ها شلیک کنند، روایتی تخیلی از دوران زندان اوست و درباره نامه‌های به مقصد نرسیده یک پسر کوچک است. باریش در زندان زنان بزرگ شده چون مادرش زندانی است و او بیرون از زندان کسی را ندارد. او در طول سال‌ها، به زندگی در زندان خو کرده است و در میان زندانیان، بیش از همه، به اینجی وابسته است اما اینجی آزاد می‌شود و باریش، غمگین از دوری اینجی، مرتب برایش نامه می‌نویسد اما نامه‌هایش به اینجی نمی‌رسد.
این داستان در قالب نامه‌نگاری است، نامه‌های باریش به اینجی نوشته شده که حکایت بند زنان زندان‌های ترکیه را در خود دارد.
نگذار به بادبادک‌ها شلیک کنند رمانی برای نوجوانان است، که در ۱۲۰ صفحه توسط فرهاد سخا ترجمه شده و به همت نشر ماهی در قطع جیبی، به چاپ رسیده است.
