سیدحسین سراج‌زاده در روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار با اشاره به ابعاد وجودی و شخصیتی و علمی روانشاد غلامعباس توسلی، گفت: وی مثل شمار زیادی از استادان پیشکسوت جامعه‌شناسی که در نیمه دوم دهه چهل به بعد کار پژوهش و آموزش در جامعه‌شناسی ایران را شروع کرد، به‌عنوان نسلی که از شاگردان شادروان غلامحسین صدیقی بود، به‌نوعی در ایجاد حوزه‌های جدید در جامعه‌شناسی و معرفی آنها اثرگذار بود و نقش مؤثری در تکوین و شکل‌گیری جامعه‌شناسی ایران ایفا کرد.
او اضافه کرد: اما در بین آنها زنده یاد توسلی از یک جهت امتیاز ویژه‌ای داشت و آن نقشی بود که بعد از انقلاب داشت. چون او هم فردی با سابقه فعالیت مشخص روشفکری دینی بود و هم استاد برجسته دانشگاه بود و در جامعه علمی و دانشگاهیِ ایران قبل از انقلاب جایگاه تثبیت‌شده‌ای پیدا کرده بود؛ مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران بود، و هم در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران پژوهشگر و مدیر پژوهشی برجسته‌ای بود.
رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران ادامه داد: در اواخر دهه پنجاه که به دلایلی بدبینی‌هایی نسبت به آکادمی به‌خصوص علوم انسانی و علوم اجتماعی ایجاد شده بود، با وقوع انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها، بحث‌هایی با این محور که علوم اجتماعی رشته‌های مناسبی برای جامعه ایران بعد از انقلاب و اساسا جوامع غیرغربی نیستند مطرح شده بود که البته هنوز هم آثارش وجود دارد. آنها علاقه‌مند بود رشته‌های علوم اجتماعی به‌طور کامل تعطیل شود.
این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی بیان کرد: مرحوم توسلی همچینین با توجه با جایگاهی که هم میان نیروهای انقلابی داشت و هم فرد تثبیت‌شده‌ای در نظام آکادمیک بود، توانست بازیگر فعالی شود و نقش مؤثری در حفظ رشته‌های جامعه‌شناسی و تداوم این رشته‌ها و بازگشایی‌شان داشته باشد. او با فعالیت‌هایی که در ستاد انقلاب فرهنگی داشت، توانست نقطه اتصالِ میان جریان‌های مختلف شود و کوشش‌هایش کمک کرد رویکرد رادیکال نسبت به رشته‌های علوم اجتماعی نتواند مؤفق شود و با بازگشایی دانشگاه‌ها، این رشته‌ها با اندکی تأخیر کارشان را شروع کردند و تقریبا چارچوب‌های اصلی این رشته‌ها حفظ و تثبیت شد و توسعه پیدا کرد و بعد خودِ او بود که با همکاری استادان دیگر دوره دکتری جامعه‌شناسی در ایران را ایجاد کرد.
سراج‌زاده همچنین گفت: او نقش مهمی در انجمن جامعه‌شناسی ایران به‌عنوان نهادی مردم‌نهاد، علمی و مدنی داشت. از مؤسسان و بنیانگذاران انجمن و نخستین رئیس آن بود. سعه صدری که داشت شرایطی را فراهم کرد تا همه جریان‌ها در درون انجمن حضور داشته باشند و مشارکت کنند. به این اعتبار، در پیشبرد و توسعه و تثبیت انجمن جایگاهی ممتاز دارد.
این جامعه‌شناس تأکید کرد: توسلی همچنین در طرح مباحث حوزه جامعه‌شناسی دین نقش اثرگذاری داشت. افزون بر این، آثار علمی زیادی اعم از تألیف و ترجمه تولید کرد که هنوز هم ارزش خود را دارند. دیگر آنکه شاگردپروری او را نمی‌توان فراموش کرد زیرا بسیاری از کسانی که امروز در جامعه‌شناسی ایران نقشی دارند از محضر او کسب علم کردند و خود را مدیون این شخصیت علمی می‌دانند.
