به گزارش روز پنج شنبه خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار، نوروز ۱۴۰۰، بیشتر از آن که سخن از عمو نوروز و فروهرها باشد و نام فروردین، بر زبان ها بیاید، حاجی فیروز، شخصیت پیروز نوروزی بود. با یک جست و جوی ساده متوجه می شویم که منابع دست اول برای مطالعه درباره این عنصر فرهنگی بسیار اندک است و حتی بسیاری پژوهشگران نیز چون صادر کنندگان قوانین شهری از این شخصیت فرهنگی و تاریخی کم خوانده اند و کمترمی دانند، این آخر هفته، به عنوان نخستین آخر هفته در سال ۱۴۰۰ کتاب‌هایی درباره حاجی فیروز بخوانیم.
ریشه‌های تاریخی حاجی فیروز
نوروز پیش از آن که به جمشید جم متصل باشد، رویدادی اسطوره ای و آیینی کهن سال با سرچشمه‌ای ناشناخته است، مهمترین اثری که به تحلیل ریشه‌های حاجی فیروز در یک فصل بلند پرداخته، کتاب ریشه های تاریخی و اساطیری نوروز است.
نویسنده در این کتاب با اشاره به ارتباط نوروز با ایزدان جوامع شبانی و چوپانی، به توضیح نظرات مهرداد بهار، آرتور کریستین‌سن، ابوریحان بیرونی و دیگران درباره عناصری چون رنگ سرخ، روی سیاه و آیین‌های پیشواز نوروز چون کوسه بر نشین و نیایش ایزد گرمای نیمروز یعنی رپیثوین می پردازد که همگی در ارتباط مستقیم با حاجی فیروز و به عبارت بهتر آیین فیروزی هستند.
نوروز جشن کشاورزان و چوپانان، نوروز سالگرد آفرینش انسان، دیدگاه دکتر ژاله آموزگار، گاهنبارها، نوروز و نیایش ایزد رپیتوین (رپیهوین)، پیوند جمشید با نوروز، ثابت ماندن نوروز از دوره داریوش هخامنشی، جمشید همزاد زمینی میترا، دیدگاه دکتر مهرداد بهار، درونمایه‌های نوروز، نوروز و بحارالانوار مجلسی، نوروز در زمان ساسانیان، نوروز و موسیقی، اسامی سی روز ماه در ایران باستان، اسامی و معانی دوازده ماه سال، درباره فرودین/ فروشی‌ها، دیدگاه ابوریحان بیرونی، جیمز فریزر و آیین کوسه بر نشین، دیدگاه کریستن سن و سیزده بدر و نمادهای آن، بخش‌های کتاب را تشکیل می‌دهند.
کتاب ریشه‌های تاریخی و اساطیری نوروز، نوشته غلام‌محمد طاهری مبارکه در ۸۰ صفحه با شمارگان هزار نسخه از سوی نشر نامه خسروان منتشر شد.
حاجی فیروز، روایتی از استعفای یک فرشته
کتاب‌های پس از اسلام، درباره حاجی فیروز، روایتی دارند که او را فرشته‌ای را می داند که برای آوردن پیام شادی به زمین آمده و از آمدن بهار خبر می‌دهد، این روایت دستمایه قصه‌ای شده است که محمد گلی آن را به رشته تحریر درآورده است.
داستان کوتاه حاجی فیروز من، تا کنون برنده چند جایزه ادبی شده و از زبان یک فرشته که استعفا داده است، بازگو می شود، در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «فقط یک‌چیز می‌خواهم؛ یک‌چیز تازه تا کمی سرگرم شوم!» راستش را بخواهید، من هم هر چه برایش بردم. فایده‌ای نداشت؛ همه‌اش تکراری بود. آخرش می‌دانید چه کردم؟ صبح روز بعد، وقتی هنوز فرشته‌های دیگر در خواب بودند، زود از فرشتگی استعفا دادم و آمدم به دنیای شما. و حالا مدام داستان می‌نویسم، داستان‌های قشنگ و تازه، تا آن پسربچه‌ی غمگین خوش‌حال شود و دیگر هیچ‌وقت نگوید که چیز تازه‌ای وجود ندارد.
کتاب حاجی فیروز من، نوشته محمد گلی، با تصویرگی فرناز لباف، در ۲۴ صفحه خشتی توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است.
حاجی فیروز، یک قصه عاشقانه برای کودکان
مهم ترین راهی که برای حفظ آیین ها وجود دارد، انتقال آن به کودکان است، کتاب‌ها این فرصت را برای ما فراهم می کنند که بتوانیم فرهنگ را به کودکان بیاموزیم. کتاب عمو نوروز حاجی فیروز، یکی از کتاب های کوچک اما شیرینی است که می تواند ذهن کودک را نسبت به آیین ها آگاه کند. ارتباط قدیمی میان حاجی فیروز و عمو نوروز، از روز ازدواج عمو نوروز و بانوی زمین آغاز می شود و اینگونه همواره همراه با روایت نوروز، به جهان قدم می گذارد.
این کتاب، در مجموعه افسانه‌های قدیمی به قلم محسن میرایی آشتیانی، با تصویرگری سعید رزاقی و ترجمه امید آل آقا به دو زبان فارسی و انگلیسی توسط انتشارات لوح دانش در ۱۲ صفحه خشتی منتشر شده است.
