به گزارش روز جمعه خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار، پاییزه کتاب ۹۹ که از بیست و چهارم تا سی ام آذر، هم زمان با هفته کتاب برگزار شد، حرفهای تازه‌ای برای گفتن داشت. این رویداد فرهنگی با وجود شرایط نگران کننده شیوع کرونا در کشور، توانست ویژگی‌های خود را نشان بدهد، طرحی که برای شرایط عادی طراحی شده بود، در یک موقعیت بحرانی به کمک اقتصاد نشر ایران آمد.
۲۰ میلیارد تومان در ۷ روز
فروش پایانی طرح پاییزه کتاب ۹۹، مانند طرح تابستانه در یک قدمی ۲۰ میلیارد تومان ایستاد، آماری که نشان می‌دهد با وجود همه مشکلات اقتصادی و گرانی‌ها، باز هم مردم برای خرید کتاب هزینه می‌کنند. مقایسه این دو دوره با دو دوره مشابه سال گذشته با وجود افزایش ۴۰ درصدی قیمت کتاب، چشمگیر است و درصد فروش با احتساب تورم هم از افزایش خرید خبر می‌دهد.
در بهارانه کتاب، فروش کلی کتاب‌ها با وجود این که افزایش قیمت وجود نداشته است ۱۱ میلیارد تومان بوده است اما ناگهان در تابستان و پاییز ۹۹ افزایش چشمگیری در تعداد و ارزش کتاب‌های فروخته شده دیده می‌شود.
پاییزه کتاب ۹۸، به دلیل قطعی سراسری اینترنت در سراسر کشور با اختلال زیادی همراه بود و از این جهت قابل مقایسه نیست اما فروش کتاب در عیدانه، تابستانه و پاییزه ۹۹ را می‌توان یکی از رکوردهای فروش کتاب در کشور دانست.
تعطیلی نمایشگاه کتاب و مشکلاتی که به دلیل شیوع کرونا برای فروش حضوری وجود دارد یکی از مهمترین عواملی بوده که فروش کتاب را افزایش داده اما باید روی این موضوع بیشتر تمرکز کرد، شاید اگر طرح‌های فصلی با مدیریت بهتری برگزار شوند، بتوان نمایشگاه کتاب تهران را هم به شکل حرفهای تری در قالب یک نمایشگاه نه یک فروشگاه، برگزار کرد.
نیم میلیون نسخه کتاب، در سراسر کشور
در پاییزه کتاب حدود ۴۵۹ هزار نسخه کتاب به فروش رسیده است. در تابستانه که ارزش فروش ریالی آن با پاییزه تفاوت چندانی نداشت، ۵۰۸ هزار نسخه کتاب به فروش رسیده که با در نظر گرفتن تفاوت قیمت کتاب‌های تولید شده، این کم شدن تعداد نسخه‌های فروخته شده، چندان بعید نیست.
اما این دو طرح از دوره‌های قبلی بسیار موفق‌تر بودند، در طرح بهارانه کتاب ۹۹، ۳۰۴ هزار عنوان کتاب به فروش رفته است و این رقم به معنای افزایش ۴۰ درصدی از نظر تعداد فروش نسخه های کتاب است. همزمان شدن پاییزه کتاب با دور دوم قرنطینه خانگی در آغاز آذر ماه دلیل دیگری برای فروش بیشتر کتاب‌ها به نظر می‌رسد در مجموع سه طرح فصلی که در سال ۹۹ برگزار شده است، یک میلیون و ۲۷۱ هزار نسخه کتاب به فروش رسیده است که می توان آن را دستاورد خوبی برای بازار کتاب دانست.
طرح‌های فصلی برای بازار نشر چه کردند؟
با در نظر گرفتن فروش طرح پاییزه کتاب، که فروشی حدود ۲۰ میلیارد تومان داشته است، گردش مالی سه طرح برگزار شده، بیش از ۵۰ میلیارد تومان بوده است، که این رویداد اقتصادی بیش از دو برابر و نیم از کل فروش نمایشگاه کتاب تهران به شما ر می‌رود.
سال گذشته که نمایشگاه کتاب برگزار شد، فروش تابستانه و عیدانه کتاب از ۱۲ میلیارد تومان بیشتر نشد اما امسال، دستاورد طرح‌های فصلی درباره این نکته سخن می‌گوید که می‌توان به جایگزین‌هایی برای نمایشگاه کتاب فکر کرد.
پاییزه کتاب با همکاری ۸۶۱ کتابفروشی در سراسر کشور، برگزار شد که این نکته هم از افزایش کتابفروشان حاضر در طرح خبر می‌دهد، در طرح تابستانه ۷۷۳ کتابفروشی و در طرح بهارانه ۶۸۵ کتابفروش حضور داشتند که همین نکته از افزایش ۱۴ درصدی نسبت به تابستانه و ۳۰ درصدی نسبت به بهارانه کتاب خبر می‌دهد. شاید کتابفروشان به این نتیجه رسیده‌اند که همکاری با طرح‌های فصلی می‌تواند برای فروش بیشتر و درآمدزایی به آنها کمک کند.
امسال در هر سه دوره، پس از تهران، خراسان رضوی و اصفهان در رتبه‌های بعدی فروش جای گرفتند و آمار قابل توجهی را ثبت کردند.
نمایشگاه کتاب مجازی؛ آخرین طرح حمایتی کتاب ۹۹
پس از پایان این طرح‌ها، آنچه در پایان سال باید چشم انتظارش باشیم، نمایشگاه مجازی کتاب است، رویدادی که به گفته ایوب دهقانکار، مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در زمستان به وقوع میپیوندد.
باید دید آیا این نمایشگاه می‌تواند مرهمی بر رنج بازار کتاب باشد؟
طرح‌های فصلی کتاب
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سال ۱۳۹۴، برای هدفمندکردن یارانه نشر طرح های فصلی فروش کتاب را آغاز کرد؛ در این طرح ها کتابفروشی ها می توانند روی فروش کتاب به خریداران تخفیف بدهند و مبلغ تخفیف داده شده را از وزارت خانه دریافت کنند.
در این طرح‌ها که با نام طرح‌های فروش فصلی مشهور شده‌اند، کتابفروشی‌هایی که شرایط لازم را داشته باشند، پس از ثبت نام، می توانند کتاب‌های خود را که با شرایط تعیین شده مطابقت داشته باشند به خریداران بفروشند. پاییزه کتاب ۹۹، پانزدهمین دوره از طرح‌های فصلی فروش کتاب، با هدف حمایت از کتابفروشان بود.
