پروفسور ویلیام بیمن از شخصیت‌های علمی آمریکاست که بر امور خاورمیانه تسلط داشته و از آشنایی بسیار خوبی از این جوامع برخوردار است. وی که رئیس بخش انسان‌شناسی دانشگاه مینه‌سوتا است، سال‌ها تئاتر، مطالعات غرب آسیا و سخنوری را در دانشگاه براون، از قدیمی‌ترین و معتبرین دانشگاه‌های آمریکا، تدریس کرده و فارغ‌التحصیل دکتری از دانشگاه شیکاگو است.
وی همچنین خواننده حرفه‌ای اپرا است و از آثار او می‌توان به زبان، منزلت و قدرت در ایران اشاره کرد. با او به بهانه برگزاری شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت در مورد جایگاه سینمای مستقل در تقابل با هالیوود، گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
آقای بیمن، تعریف شما از «فیلمساز مستقل» چیست؟
– فیلم‌سازان مستقل، هنرمندانی هستند که برای گسترش آگاهی اجتماعی درباره مسائل فرهنگی و اجتماعی تلاش می‌کنند. امروزه، تعداد فیلم‌های به اصطلاح خط‌شکن که توسط اجتماع فیلم‌سازان مستقل تولیدشده بسیار زیاد است.
دلیل نفرت هالیوود از ایرانی‌ها و مسلمانان چیست؟ و در مقابل آن چه می‌توان کرد؟
– این تبلیغات فقط در علیه ایرانی‌ها نیست. پیشنهاد می‌کنم که یک مستند بسیار خوب به نام Valentino’s Ghost را که جزئیات زیادی از تصاویر اسلام‌ستیزانه فیلم‌های آمریکایی ثبت کرده ببینید؛ حتی می‌توانید برای نمایش آن در ایران اقدام کنید؛ من فکر می‌کنم که مورد استقبال قرار گیرد.
مستند درباره موضوعاتی مانند جنگ ایران-عراق می‌تواند بسیار قدرتمند ظاهر شود. هنوز یک مستند درباره کودتا علیه دولت مصدق، درباره خروج نیروهای بریتانیا از خلیج‌فارس و بسیاری از مقاطع تاریخی مهم ندیده‌ایم.
ارزش‌های خانوادگی و سنتی آمریکایی در طول این سال‌ها چگونه در هالیوود نمود پیدا کرده است؟
– درواقع ارزش‌های خانواده سنتی آمریکا را هیچ‌گاه از فیلم‌های آمریکایی کنار نگذاشته‌اند؛ بلکه ساختار خانواده آمریکایی تغییر کرده است یا این درک حاصل‌شده که ساختار ایده‌آل خانواده آمریکایی هیچ‌گاه وجود نداشته است. خانواده‌ها به‌شدت متنوع هستند اما هسته ارزش‌های سنتی همچنان وجود دارد. به تعداد فیلم‌هایی که در آنها علاقه به مراقبت از اعضای خانواده یک عامل انگیزه‌بخش قوی است دقت کنید. این مضمون در طرح حتی خشونت‌آمیزترین فیلم‌ها نیز دیده می‌شود.
دیدگاه شما درباره تصویری که فیلم های ایرانی به دنیا می دهند چیست؟ در مورد فیلم‌هایی که از طرف اسکار و جشنواره‌های کن، برلین یا دیگر جشنواره‌های فیلم غربی جایزه گرفته‌اند چطور؟ آیا معتقدید در انتخاب فیلم‌های خاص از ایران یا سایر کشورهای مسلمان نوعی تمایل سیاسی وجود دارد که این جوامع را، در همان مسیر رسانه‌های جریان اصلی غرب به تصویر می‌کشند؟
– تا جایی که من می‌توانم بگویم فیلم‌های ایرانی که در جشنواره کن و سایر جشنواره‌ها فیلم مورد تقدیر قرارگرفته‌اند، نه به خاطر «مضامین»، بلکه به خاطر شیوه استفاده از آن مضامین در این فیلم‌ها، انتخاب شده‌اند. کارگردانی، بازیگری، توالی رویدادها (ریتم) و هنر فیلم‌برداری، همگی در صنعت فیلم‌سازی به‌عنوان مواردی از استعداد هنری متعالی در نظر گرفته می‌شوند؛ به همین دلیل است که این فیلم‌ها موردتقدیر قرار می‌گیرند.
می‌توانید موضوعاتی که فیلم‌های آمریکایی و اروپایی به آنها توجه نمی‌کنند و باید به این محورها بپردازند، را ذکر کنید؟
– پیش‌داوری علیه مسلمانان، تاریخچه اسلام و شخصیت‌های اسلامی، متون حماسی و اسطوره‌شناسی آسیایی (البته غیر از فیلم‌های «مافوق طبیعی» هندی)، زندگی دانشمندان، هنرمندان و نویسندگان بزرگ غیر غربی–مثل عمر خیام، ابن‌سینا و دیگران و کشمکش‌های خاورمیانه از چشم‌انداز صاحب‌نظران خاورمیانه‌ای و نه غربی‌ها، تمام این مضامین را می‌توان با موفقیت زیادی به فیلم تبدیل کرد.
