زهرا دوستی هنرمند نگارگر که با اثر شمسه سلجوقی موفق به دریافت جایزه اصلی بخش نگارگری سیزدهمین جشنواره فجر شد در گفتگو با خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار به نقش پژوهش در شکل گیری اثر خود تاکید کرد و گفت: در ۲ سال اخیر به صورت جدی بر روی مکتب سلجوقی و تیموری مطالعه و پژوهش داشتم تا اینکه تصمیم گرفتم یافته های نظری را به شکل اجرایی روی کاغذ بیارم. این اثر از دایره های تو در تویی شکل گرفته است که حاصل تکرار پرگار بر روی کاغذ در یک ظهر تابستانی بود.
وی گفت: این اثر شمسه سلجوقی، با طلای ۲۴ عیار روی کاغذ آهار مهره اجرا شده است و من سعی کردم فرمی رو خلق کنم که با تکیه بر زیبایی شناسی اثر و جذابیت های بصری به اصول سنتی خود در مکاتب ایرانی نیز پایبند باشد.
این هنرمند جوان افزود: پژوهش و مطالعه مهمترین بخش تولید یک اثر است. تجربه من برای خلق یک اثر وابسته به پژوهش است. وقتی تصمیم به تولید یک اثر می‌گیرم، هفته‌ها روی ایده و طرح خودم تحقیق می کنم. روی اجزای کار مطالعه می کنم و همین تلاش هایی که در پیش از تولید یک اثر انجام می دهم، سبب شده است که معمولا روند طراحی کمتر از یک هفته زمان ببرد، چون من قبل طراحی به تمام زیر و بم کار فکر کردم.
برگزیده سیزدهمین جشنواره تجسمی فجر، برگزاری رویدادهای هنری را در افزایش شور و شوق هنرمندان مفید ارزیابی کرد و گفت: انرژی که از این رویدادها به جوانان منتقل می شود می تواند در روند کیفی و کمی تولید اثر موثر باشد، البته کمک مالی و جوایز جشنواره مهمترین انگیزه برای شرکت در جشنواره هاست. کنار هم بودن هنرمندان و قرار گرفتن آثار هنری هنرمندان متنوع در یک نمایشگاه بزرگ از دیگر فرصت های این رویدادها نیز است.
این مدرس ادامه داد: چنین فضاهایی امکان قرار گرفتن آثار هنرمندان جوان در کنار آثار بزرگان هنر را فراهم می کند که هیجان این فرصت برای هنرمندان جوان آنقدر زیاد است که به برنده شدن کمتر فکر می کنند و تنها برای حضور در چنین نمایشگاه هایی تلاش کنند.
این هنرمند نگارگر با پیشنهاد افزودن بخش جوان در جشنواره ها گفت: برای ایجاد انگیزه بیشتر شرکت کنندگان جوان می‌توان یک جایزه ویژه تعریف و برنامه هایی همچون کارگاه های آموزشی رایگان با حضور اساتید صاحب نام برای آنها برگزار کرد و با اختصاص بودجه ای برای خرید آثار هنری حمایت های مالی از جوانان صورت بگیرد.
دوستی با اشاره به مظلومیت هنر نگارگری در میان دیگر هنرها گفت: نگارگری به عنوان هنر اصیل ایرانی در کشور ما بسیار مظلوم واقع شده است که یکی از علت‌های این ظلم شتاب هیجانی هنرمندان به سمت هنر غرب است. این تمایل گاهی آنچنان غیرمنطقی است که برخی از دلباختگان به هنرهای وارداتی؛ هنر نگارگری را به سخره می گیرند در حالی که می‌توان با سرمایه گذاری روی این هنر به عنوان هنر ملی و نماد نقاشی ایران بستری فراهم کرد که نوزایی در هنر ایرانی بر ستون های سنت استوار شود.
وی افزود: هنر معاصر غرب تحت تاثیر فلسفه و تحولات اجتماعی که داشته است دوره هایی همچون کلاسیک، بیزانس، رنسانس و باروک را پشت سرگذاشته است تا اکنون بر روی پست مدرن به مفهوم غیر قابل تعریف خود رسیده است. فرمی که اکنون در هنر غرب به عنوان نرم افزار مشاهده می کنیم زاییده سخت افزارهای تاریخی بوده است. متاسفانه از آغاز دهه چهل در ایران چنین توهمی میان هنرمندان از غرب بازگشته بوجود آمد که با وارد کردن فرم به مثابه نرم افزار می توانیم در هنر، مدرن شویم و همین امر سبب شد که از داشته های هنری خودمان غافل شویم و متاسفانه اکنون هنرمندان سنتی مورد تمسخر دیگر هنرمندان تجسمی قرار می گیرند.
این هنرمند جوان مسیر نوزایی در هنر ایران را بازگشت به ریشه های سنتی عنوان کرد و گفت: تنها مسیری که می تواند به هنر ایران اعتبار دهد قرار گرفتن روی ستون های مکاتب ایرانی است و باید از آنجا خود را بازتعریف و آغاز کنیم. ارزش گذاری نقاشی ایرانی در موزه های دنیا گواه بر این است که در هنر غرب نمی توان با کپی خوب بودن دیگری دارای اعتبار شد.
مدرس هنر نگارگری افزود: متاسفانه یکی از آسیب‌های جدی که در هنر نگارگری معاصر به چشم می خورد اصرار عجیب هنرمندان بر ادغام تکنیک های سنتی با هنر مدرن است در حالی که زمانی می‌تواند این اتفاق به درستی شکل بگیرد که بتوانیم هنر سنتی را به شکل و قاعده خود در حالت کمال انجام دهیم اما به نظر من کسی که این هنر را در اصول اولیه خود به درستی نمی‌تواند اجرا کند، اجازه ندارد ادعای ابتکار داشته باشد.
وی به قواعد هنر نگارگری اشاره کرد و گفت: هنر نگارگری چهارچوب و قوانین خود را دارد. تذهیب سرشار از اصول و قاعده و قانون است. به نظر من معاصریت در تذهیب یعنی خلق آثار نو و بدیع که مانند آن در آثار قدما نباشد.
وی نقش دلالان هنر را بزرگترین آسیب اقتصادی در این سال‌ها عنوان کرد و گفت: نقش دلال ها در بازار هنر ایران به نحوی است که آثار هنرمندان را با قیمت خیلی کم خریداری می کنند و متاسفانه ارزش گذاری آن ها که فارغ از مناسبات تولیدات آثار هنری است سبب شد که در سالیان اخیر قیمت آثار هنرمندان ایرانی در مقابل آثار هنرمندان ترک به شدت پایین بیاید در حالی که آثار هنرمندان ایرانی بسیار با عیارتر از نمونه های هنرمندان دیگر کشورهاست.
وی در پایان به آسیب ویروس کرونا به بدنه فرهنگ و هنر کشور اشاره کرد و گفت: محل نمایش و فروش آثار هنری در نمایشگاه، حراج و اکسپو است. عدم وجود چنین فضاهایی برای هنرمندان مشکلات معنوی و مادی به بار می آورد. بخاطر بسته بودن مرزها و کم شدن واردات کالاهای هنری، تامین لوازم بسیار سخت و گران شده است به نحوی که تامین این ابزار از عهده هر کسی بر نمی آید.
زهرا دوستی به مدت ۱۵ سال است که در هنر نگارگری فعالیت دارد. حضور در نمایشگاه زیتون بورنو استانبول، نمایشگاه قونیه و فستیوال هنر اسلامی شارجه در کنار آموزش نگارگری بخشی از فعالیت های این هنرمند در این سال‌ها بوده است.
