مجموعه کتاب‌های هدهد سفید از اسفند سال ۱۳۹۷ با هدف ترویج و تبلیغ کتاب و کتابخوانی با زبان و ادبیات مناسب کودکان و نوجوانان توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور منتشر و در قفسه کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور قرار گرفته است. هدهد سفید کتابچه‌ای با موضوع کتاب برای کودکان و نوجوانان است که با هدف اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی در زمینه کتاب، ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی، ترغیب کودکان و نوجوانان به مطالعه و انس بیشتر با کتاب و تعمیق دیدگاه مطالعاتی آنان در مواجهه با کتاب منتشر می‌شود.
این کتاب در هر جلد بخشی دارد به نام «غم غربت و کتاب‌های قفسه‌نشین» که به معرفی کتاب‌های متناسب با حال و هوای کودکان در هر شرایط زمانی می‌پردازد.
در ابتدای این بخش نهمین جلد هدهد سفید آمده است: دیدی بعضی وقت‌ها دلت بی‌خود و بی‌جهت، شاید هم خیلی با خود و با جهت غم غربت می‌گیرد؟ همان وقت‌ها که دورت پر از آدم است اما تنهایی؟ با آدم‌های دور و برت حرف می‌زنی اما حرف توی دلت می‌ماند و از پشت لب‌هایت بیرون نمی‌آید؟ وقت‌هایی که دلت بهانه کسی را می‌گیرد که حرفهای تو را بزند و تو سبک شوی؟ خیال نکن که تو تنها کسی هستی که این حس و حال سراغت می‌آید. اینها حال و هوای نوجوانی است.
من هروقت اینطور می‌شوم می‌روم سراغ قفسه کتابخانه، کتابی را که با آن لحظه‌ام جور است بیرون می‌کشم و می‌نشینم توی کنج خلوتم درست مثل این روزها که صدایی از دور می‌خواند «باز این چه شورش است» و دل من شور بر می‌دارد…
کتاب‌هایی که در بخش قفسه‌نشینان نهمین جلد هدهد سفید معرفی شده‌اند به شرح زیر است:
مجموعه دلیران نامدار کربلا
مجموعه دلیران نامدار کربلا در ۱۰ جلد نوشته کریم باوفا از سوی انتشارات احرار چاپ شده است.
قاسم بن حسن، عون و محمد، زهیر بن قین، مسلم بن عقیل، حبیب بن مظاهر، عباس بن علی، علی اکبر، زینب کبری، نافع بن هلال، حربن یزید ریاحی این نامهای آشنا و بزرگ نام حماسه‌سازان کربلا است، آنچه در کربلا و بر شهیدان کربلا گذشت را در این مجموعه ۱۰ جلدی و هر بار از زبان یکی از یاران امام حسین (ع) می‌توانید بخوانید.
در بخشی از کتاب عباس بن علی (ع) آمده است: عباس سوار بر اسب شد، نیزه به دست و مشک آب به دوش نهاد و به سوی نهر فرات رهسپار شد. مردان عمر بن سعد دور او را گرفتند و تیربارانش کردند. عباس به دشمنان تاخت و راه آب را باز کرد و به نهر آب رسید. دست خود را از آب پر کرد و خواست آب بنوشد…
فراموشان
فراموشان داستانی از واقعه کربلا، به قلم داوود غفارزادگان است.
این کتاب از زبان و روایت ۶ شخصیت متفاوت و عمدتا گمنام از واقعه عاشورا بیان می‌شود.
در بریده‌ای از کتاب می‌خوانیم:
آنچه بر آن نگریسته‌ام و دست‌هایم آن را لمس کرده و آنچه شنیده و به چشم خود دیده‌ام، بر شما ماتم‌زدگان می‌نویسم.
و شهادت می‌دهم که آنچه قبل از گفتار من آمده، همه درست است و آنچه بعد از این، از زبان ذلیل‌ترین مردمان یعنی قیس‌القطیفه خواهد آمد، عین واقع!
اینک، آنچه در مدت هشت روز بر فرزندان رسول خدا گذشت: دوم محرم بود که حسین‌بن علی وارد سرزمین کربلا شد.
فرمود: نام این زمین چیست؟
عرضه داشتند که نام این زمین کربلاست.
فرمود: خداوندا به تو پناه می‌برم از کرب و بلا.
و پس از آن گفت: فرود آیید و منزل کنید که اینجا، خوابگاه شتران ما، بارانداز ما و خون‌ریزگاه ماست.
سپس همه فرزندان و برادران و خاندان خود را گِرد آورد. لحظه‌ای چشم در صورت آنها دوخت و فرمود: مردم بنده دنیایند. و دین بازیچه‌ای است بر زبانشان. تا آن هنگام که روزیشان آماده شود با دین سر و کار دارند؛ اما چون سختی فرا رسد، دینداران بسیار اندک می‌شوند.
حُرّبن یزید ریاحی که با سربازانش در مقابل خیمه‌های اباعبدالله اطراق کرده بود، طی نامهای گزارش ماجرا را به عبیدالله‌بن زیاد نوشت. چندی نگذشته بود که نامهای از طرف ابن زیاد به امام حسین (ع) رسید. مضمون نامه چنین بود:
از ورودت به سرزمین کربلا آگاه شدم. امیرالمؤمنین یزیدبن معاویه به من دستور داده که سر بر بالین نگذارم و سیراب نگردم مگر آنکه تو را به قتل برسانم، یا آنکه به فرمان من و یزید درآیی.
امام که نامه را خواندند. به غضب آمدند. آن را بر زمین پرت کرده و فرمودند: ملّتی که خرسندی مخلوق را بر خشم خالق ترجیح دهد، هرگز روی رستگاری نمی‌بیند!
این کتاب از سوی انتشارات قدیانی چاپ شده است.
نردبانی رو به آسمان
نردبانی رو به آسمان نوشته یوسف قوجق از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است. این کتاب دربردارنده رمانی با موضوع جنگ و دفاع مقدّس است. در بخشی از داستان می‌خوانیم: غلام پسر بی بی زلیخا را بگو… آن روز تا من را دید که کنار دوچرخه ایستاده‌ام گازش را نگرفت و دودکنان از کنارم رد نشد. تا دید ایستاده‌ام کنار دوچرخه‌ام و نگاهش می‌کنم، سر موتورش را کج کرد و آمد سمتم. کارش غلامی نبود از او بعید بود چنین کاری بکند.
این کتاب ما را بر می‌گرداند به حال و هوای جبهه و جنگ، حال و هوایی که نویسنده خودش از نزدیک تجربه کرده و در آن سهم شده است.
گیرنده سوسنگرد
داستان گیرنده سوسنگرد در سال‌های ۶۵ و ۶۶ اتفاق می‌افتد، سال‌های جنگ و دفاع مقدس، دختر نوجوانی یک نامه از جبهه دریافت می‌کند و پایش کشیده می‌شود به کلی ماجرا.
بخشی از کتاب: بچه‌ها وارد کلاس‌ها می‌شدند و من دَم دفتر منتظر ماندم تا خانم خشنود بیاید و تا جایی که می‌توانستم دور از چند نفری ایستادم که آنها هم احضار شده‌بودند! دو سه نفرشان همان قیافه‌های همیشگی بودند که همه‌ی مدرسه به چشم بچه‌های شر و بی‌انضباط نگاهشان می‌کردند. یکی همیشه موهایش از زیر مقنعه بیرون بود، یکی دست از پوشیدن کفش سفید بر نمی‌داشت، یکی هم همیشه نیشش باز بود و توی صف با جلویی یا پشت سری‌اش وزوز می‌کرد و کِرکِر می‌خندید. یکی دو نفر هم نمی‌دانم با چه جرمی احضار شده‌بودند و با قیافه‌های پکر و خجالت‌زده گوشه‌ای ایستاده بودند و آماده بودند…
این کتاب توسط لیلا عباسعلی‌زاده تالیف ترجمه شده و در انتشارات ویدا به چاپ رسیده‌است.
دانش‌نامه اخترشناسی
به فضای بی‌کران اخترشناسی سفر کنید!، کیهان چگونه پدید آمده است؟، ستارگان چگونه متولد می‌شوند و می‌میرند؟، آیا سیاهچاله، سفیدچاله، ماده‌ی تاریک یا انرژی تاریک وجود دارد؟، ستارگان پُرنور و مشهور آسمان شب چه نام دارند؟، برنامه‌ی آپولو چیست؟، پاسخ همه این پرسش‌ها را می‌توانید در دانش‌نامه‌ی اخترشناسی بیابید.
این کتاب بیش از یکهزار واژه اخترشناسی قدیم و جدید، حدود ۷۰۰ تصویر و عکس از پدیده‌های اخترشناسی، شرح‌حال بیش از ۱۳۰ دانشمند، آشنایی با کهکشان‌ها، سحابی‌ها، ستارگان و دنباله‌دارها و مطالبی خواندنی درباره صورت‌های فلکی و صورت‌واره‌ها، منظومه شمسی، سیاره‌های آن را گرد آورده است.
دانش‌نامه اخترشناسی را علی بشردانش آفریده و نشر افق روانه بازار نشر کرده است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: کاوشگر مدارگرد، کاوشگری که به سوی هدف سفر می‌کند و در مداری به گرد آن می‌گردد و پژوهش درباره هدف را از مدار پی می‌گیرد. کاوشگر ماژلان (ناسا) و اولیس (اِسا) نمونه‌هایی از این گونه کاوشگرند…
کاوشگر گذرنده؛ کاوشگری که چند هدف را بررسی می‌کند، مانند کاوشگرهای «ویجر-۱ و ۲» که اهدافشان سیاره‌های مشتری، زحل، اورانوس و نپتون بود. این کاوشگرها اکنون از مرز منظومه شمسی گذشته‌اند…
در کلاس درس کاشانی
کتاب در کلاس درس کاشانی نوشته حسن سالاری انتشارات محراب قلم، به معرفی یکی از بزرگ‌ترین ریاضی‌دانان ایران و کتاب ارزشمند او درباره‌ی حساب به نام مفتاح‌الحساب می‌پردازد. کاشانی در این کتاب چگونگی انجام چهار عمل اصلی حساب را با عددهای هندی (همین عددهای امروزی) به شیوه‌ای آموزش می‌دهد که به شیوه امروزی شباهت بسیار دارد. افزون بر این، حساب عددهای کسری، به دست آوردن ریشه‌ی عددها، مساحت شکل‌های هندسی و جبر و مقابله را شرح می‌دهد.
بخشی از کتاب: در سالی که کاشانی چشم به جهان گشود تیمور لنگ در حال لشکرگشی به شیراز بود، او که ریشه خود را به چنگیز مغول می‌رساند از سال ۷۸۲ قمری بارها به ایران یورش آورده و …کودکی و نوجوانی کاشانی در همین دوره ایران گذشت…
پیدا و پنهان طبیعت
در این کتاب ضمن انتشار عکس حشرات و حیوانات، توضیحاتی درباره شیوه استتار هر یک بیان شده است. پروانه ماهی، جیرجیرک، مانتیس، عنکبوت شکوفه، ماهی خاردار، سوسمار درختی، مرغ کوکو و… برخی از موجوداتی هستند که در این کتاب به آن ها اشاره شده است.
مجید عمیق مترجم کتاب‌های کودک و نوجوان متولد ۱۳۳۲ در تبریز است. وی سابقه ترجمه ۵۰ مجموعه علمی، ۱۸ رمان نوجوان و ۱۰ داستان کودک را در کارنامه خود دارد. مجید عمیق در سال ۶۰ وارد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شد و در سال ۶۴ اولین کتاب ترجمه خود را با عنوان «جغد و دارکوب» نوشته برایان ویلد اسمیت منتشر کرد.
این کتاب از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به چاپ رسیده است.
در مقدمه کتاب می‌خوانیم: از آنجایی که چشم انسان سرآمد اندام‌های حسی او به شمار می‌رود، دقت در تصویرهای این کتاب اهمیت دارد. هرچند که استتار فقط در پدیده‌های بصری خلاصه نمی‌شود، ما می‌توانیم با سکوت و منتشر نکردن بویی، خود را مخفی کنیم.
در آن صورت نه شنیده می‌شویم و نه بوییده. در بیشتر موارد این عوامل در مخفی ماندن نقش مهمی دارند…
نامه‌های گاندو (تمساحی از سیستان و بلوچستان)
نویسنده در این کتاب همراه گاندو به زیستگاه‌های مختلف ایران و حیوانات در خطر انقراض سفر کرده و با پیامک و ایمیل ماجراهایش را برای ما نوشته است.
خانم تمساحی معروف به مامان گاندو دارای پوستی زیتونی رنگ مایل به قهوه‌ای، با پوزه‌ای پهن، دمی خیلی قوی، قد دو متر و چهل و پنج سانتی‌متر، و بسیار خجالتی و باهوش، اهل سیستان و بلوچستان، رودخانه سرباز، توسط شکارچی حیوانات اسیر شده است، هرکس اطلاعی از او دارد به پسرش گاندو خبر بدهد تا از نگرانی دربیاید!…
این کتاب نوشته معصومه یزدانی از سوی انتشارات کتاب‌های نردبان چاپ شده است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: یادتان هست همین جور که دم من را می‌کشیدید توی کلاس من جیغ زدم، «ولم کنین ولم کنین من میخوام مامانم رو نجات بدم» شما هم گفتید: گاندو جان الان که زورت به شکارچی مامانت نمی‌رسه هروقت دمت قد دم من شد می‌تونی بری کمک مامانت!؟ حالا دارم می‌روم دنبال مامان گاندوی بیچاره خودم. چون که دمم قد دم شما شده است…
نهمین جلد از کتاب هدهد سفید که اخیرا از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به صورت نسخه مجازی و فیزیکی در اختیار نوجوانان قرار گرفت با بخشی با عنوان «آوازهایم برای تو» آغاز می‌شود که در آن فریدون عموزاده خلیلی در یادداشتی با یادآوری خاطره موضوع معروف «تعطیلات تابستان یا عید خود را چگونه گذراندید؟» در دوران مدرسه، از کودکان و نوجوانان خواسته تا آنها نیز از روزهای کرونایی‌شان بگویند. او در بخشی از این یادداشت نوشته است: «حالا شما بگویید کرونای خود را چگونه گذراندید؟ شوخی نمی‌کنم، واقعاً بنویسید در دوره‌ی کرونا، روزی چند کتاب خوانده‌اید؟ در چند کلاس آنلاین شرکت کرده‌اید؟ چند فیلم و سریال دیده‌اید؟ پروتکل‌های بهداشتی را چقدر رعایت کرده‌اید؟ … خدا وکیلی همه‌اش را راست راست بنویسید؛ اینجا کسی یقه‌تان را نمی‌گیرد.»
بخش روزها و قصه‌ها نهمین شماره از هدهد سفید با عنوان مرشد به شاعر نام‌آشنای زبان فارسی، محمدحسین بهجت تبریزی (شهریار) پرداخته و به مناسبت فرارسیدن زادروز او همچنین روز شعر و ادب فارسی (۲۷ شهریور)، داستانی درباره روزهایی که این شاعر توانمند هنوز به نام شهریار شهرت نیافته بود را نقل کرده است.
هدهد سفید در نهمین پرواز خود در سرزمین آگاهی و کتاب، در بخش سرزمین‌ها و افسانه‌ها مهمان دیار کریمان؛ کرمان شده و در پرونده‌ای خواندنی با عنوان «کارمن، دیار کریمان» ضمن یادآوری نامهای بزرگ و بلندآوازه این استان از جمله: سردار شهید قاسم سلیمانی، خواجوی کرمانی، هوشنگ مرادی کرمانی و…، پذیرای یادداشت‌ها و داستان‌هایی از احمدرضا احمدی، افسانه شعبان‌نژاد، علی‌اکبر کرمانی‌نژاد، شهرام شفیعی و پروانه فتوحی سهل‌آباد با محوریت کرمان شده است.
در بخش گپ نیز فاطمه ترجمان به سراغ حسین فتاحی نویسنده توانای کودک و نوجوان رفته و از نویسنده کتاب‌های تحسین‌شده «آتش در خرمن» و «پسران جزیره» درباره سال‌های دفاع‌مقدس و ادبیات گفت و گو کرده است.
در بخش مثل آب برای شکلات فریدون عموزاده خلیلی هفتمین بخش از درس «۱۰۱ درس محرمانه برای نویسنده شدن» را ارائه کرده و در بخش «صد دانه یاقوت» نیز کتاب‌های خواندنی و متنوعی در قالب چهار بخشِ «قفسه مهر، قفسه امید، قفسه دانش، قفسه ویژه، قفسه شما» برای خواندن معرفی و پیشنهاد شده است.
بخش خیلی‌دور، خیلی نزدیک جدیدترین شماره هدهد سفید به خاطرات و داستان‌های کتابداران از روزهایی که بچه‌ها در کتابخانه نبودند اختصاص یافته است. در این پرونده پای روایت‌های کتابدارانی نشسته شده که علی‌رغم تعطیلی کتابخانه‌های عمومی در دوران شیوع ویروس کرونا، از طریق فعالیت‌های مستمر در فضای مجازی تلاش کرده‌اند کتاب دوباره به زندگی بچه‌ها بازگردد و کتابخوانی از رونق نیفتد.
بیست هزار فرسنگ زیر دریا نیز به خرده روایت‌هایی از روزهای بلند دور از کتابخانه پرداخته و در سلسله یادداشت‌هایی که با عنوان «هیچ‌کس، هیچ‌کس اینجا به تو مانند نشد» توسط شماری از اعضای کودک و نوجوان کتابخانه‌های عمومی در نقاط مختلف کشور نوشته شده، یادآور خانه‌نشین شدن اعضای کتابخانه و دلتنگی آنها برای کتابخانه شده و به همین مناسبت مروری بر دلنوشته‌های آنها از این دلتنگی کرده است.
قسمت پایانی داستان دنباله‌دار عهدنامه‌ی سیمرغ و داستان‌های «بال و پر لیلی ببین، لیلی ببین، اکبر ببین»، «اتاق پروانه‌ای»، «آسفالت دل‌انگیز گسترش فرهنگ گنجشک باران‌خورده»، «پسرک و دریا»، «آشتی» در کنار شعر «پروانه در آتش»، نمایشنامه‌های تک‌پرده‌ای «نگهبان» و «ارثیه‌ی ابدی»، داستان مصور «شهریار و نبرد دیوان»، صفحات «نوشتن نامه به نویسنده محبوب»؛ روزشمار رویدادهای مهم ماه‌های مهر و آبان، سرگرمی و جدول، بخش‌های دیگر نهمین شماره هدهد را تشکیل می‌دهند.
