فرانسوا نیکولو ( François Nicoullaud) دیپلمات کهنه‌کار فرانسوی و سفیر پیشین این کشور در تهران از سال ۱۹۶۴ مشغول فعالیت در دستگاه دیپلماسی فرانسه شد. او در طول سال ها سوابق دیپلماتیک خود، به عنوان سفیر در تهران (۲۰۰۱-۲۰۰۵) و مجارستان فعالیت کرد و از دیپلمات های ارشد فرانسه در نمایندگی های این کشور در نیویورک، سانتیاگو(شیلی)، برلین و بمبئی بود.
این دیپلمات فرانسوی سابقه خدمت در وزارت کشور و وزارت دفاع فرانسه را نیز دارد. وی از سال ۲۰۰۵ به عنوان تحلیلگر مسائل بین الملل با تمرکز بر موضوع ایران و خاورمیانه فعالیت می کند.
مشروح مصاحبه مکتوب فرهنگ سار با فرانسوا نیکولو را در زیر می خوانید:
فرهنگ سار: تحریم های آمریکا که عملا موانعی را در دسترسی ایران به دارو و تجهیزات پزشکی ایجاد کرده و باعث شده مقابله با کرونا برای ایران با مشکلاتی مواجه باشد، حالا همین تحریم ها می تواند مانع دسترسی ایران به واکسن حیاتی کرونا شود. نظر شما در باره چنین تحریم هایی که سلامت انسان ها را هدف قرار داده ، چیست؟
فرانسوا نیکولو: من واقعا امیدوارم که یکی از نخستین تصمیمات جو بایدن، رفع تحریم ها و به ویژه فراهم کردن دسترسی بدون هر گونه محدودیت ایران به تمامی داروها و لوازم پزشکی مورد نیاز باشد. اقدام دولت جدید آمریکا در زمینه رفع تحریم ها به ویژه در حوزه دارو و تجهیزات بهداشت و درمان می تواند خیلی سریع و بی قید و شرط انجام شود و فضای مطلوبی را برای گام های خوب بعدی فراهم آورد.
فرهنگ سار: فکر می کنید اهداف پشت پرده ترور شهید محسن فخری زاده دانشمند برجسته دفاعی-هسته ای ایران چه بود و چه عواملی در آن نقش داشتند؟ ترور دانشمندان و شخصیت های علمی کشورها چه عواقب و خطرهایی می تواند به دنبال داشته باشد؟
فرانسوا نیکولو: در سال ۲۰۱۸ میلادی، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل به صورت علنی دکتر فخری زاده را از شخصیت های برجسته برنامه هسته ای ایران معرفی کرد. به نظر می رسد که ترور این دانشمند ایرانی کاملا در راستای حرف های سال ۲۰۱۸ نتانیاهو باشد. بنابراین فخری زاده، پنجمین دانشمند هسته ای است که از سال ۲۰۱۰ میلادی ترور شده است. اگر این فرض صحیح باشد که من شخصا معتقدم صحیح است، لذا اسرائیلی ها از بیم آنکه ممکن بود انجام این ترور بعد از برگزاری مراسم تحلیف جو بایدن موجب تیره و تار شدن روابط تل آویو و واشنگتن شود، قبل از تحلیف بایدن دست به این اقدام زدند. شایان ذکر است که هنگامی که بایدن معاون اوباما بود چنین حملاتی از سوی آمریکایی ها عموما محکوم می شد و آنها متعهد بودند اعلام کنند که چنین اقداماتی ثمره ای به دنبال ندارد.
فرهنگ سار : جو بایدن گفته “قصد بازگشت به برجام را دارم اما این کار دشواری است.” چرا بایدن تمایل به بازگشت به برجام را دارد و چرا فکر می کند بازگشت به این توافق، دشوار است؟
فرانسوا نیکولو: در زمان مذاکرات هسته ای و انعقاد توافق برجام، جو بایدن معاون «باراک اوباما» رئیس جمهوری وقت ایالات متحده بود. او همواره از این توافق حمایت کرده است. بنابراین منطقی است که بایدن بخواهد آمریکا را به این توافق بازگرداند. البته این امر ممکن است با توجه به نگرش ایالات متحده نسبت به ایران، به ویژه مواضع کنگره آمریکا تا حدی پیچیده باشد. سوالی که مطرح می شود این است که آیا کنگره و به ویژه سنا از بایدن در این زمینه حمایت خواهند کرد؟ برخلاف آنچه معمولاً تصور می شود، رئیس جمهوری آمریکا از قدرت مطلق در ایالات متحده برخوردار نیست و نمی تواند برخلاف جریان های حاکم که برخی از آنها مخالف نظر او هستند، عمل کند. در این مورد، قدر مسلم رفتار ایران در آینده می تواند در تغییر شرایط و ادامه رویدادها و تحولات تأثیرگذار باشد. در بدو امر به نظر می رسد که از سوی «جو بایدن» در این زمینه عزم و اراده خوبی وجود دارد.
فرهنگ سار: اروپایی ها که تا کنون در عمل هیچ قدمی در مسیر جرای تعهدات برجامی شان برنداشته اند، اما بارها از ضرورت حفظ این توافق سخن گفته اند. آیا طرف های اروپایی(فرانسه، انگلیس و آلمان) واقعا خواستار حفظ برجام هستند و “اراده و استقلال کافی” برای این کار دارند؟ چه عواملی باعث شده اروپا از انجام تعهداتش هراس داشته باشد؟
فرانسوا نیکولو: بله، دولت های اروپایی آشکارا مصمم به حفظ منافع برجام بوده و هستند؛ اگرچه باید اذعان کرد که این اراده در برابر سیاست های تهاجمی «دونالد ترامپ» ضعیف بوده است. البته شاید نتوان از اروپایی ها انتظار داشت که در این زمینه به طور جدی در تقابل با آمریکا که با آن ها پیوندهای تاریخی و واقعی زیادی دارد، قرار گیرند. از سویی دیگر، ایالات متحده پس از روی کار آمدن جو بایدن، رئیس جمهور منتخب آمریکا، شاهد تحولات مهمی خواهد بود و او می تواند شرایط را برای واشنگتن و اروپایی ها فراهم ساخته تا در کنار هم، مسیر دیپلماسی با ایران را هموارتر و برجام را دوباره احیا کنند. اروپایی‌ها برای حفظ برجام مصمم هستند و این توافق جهانی را عامل امنیت و ثبات منطقه می‌دانند.
فرهنگ سار: بیش از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی ایران می گذرد. ایران تقریبا درتمام این سال های بعد از انقلاب تحت فشارهای بین المللی، جنگ تحمیلی و تحریم بوده اما همچنان با به عنوان یک قدرت منطقه ای ایستاده است. علت دوام انقلاب اسلامی و ایستادگی ایران در برابر فشارهای جهانی را در چه عامل یا عواملی می دانید؟
فرانسوا نیکولو: برخلاف پیش بینی های به عمل آمده از همان رسانه های غربی، جمهوری اسلامی ایران بعد چهل سال از حیات خود، هنوز ایستاده است. دلیل اول آن است که اکثر قریب به اتفاق ایرانیان تمایل به حفظ انقلاب دارند. دلیل دیگر اینکه نظام جمهوری اسلامی ایران اشتباهات روی داده در زمان نظام شاهنشاهی را تکرار نکرده است و به شیوه ای بسیار منسجم تر از رژیم شاهنشاهی که در نهایت اکثریت قریب به اتفاق جامعه ایران به مخالفت با او برخاستند، به ساماندهی امور پرداخته است. اتحاد اقشار مردم که در آن زمان به منظور سقوط رژیم شاهنشاهی ایران در سال ۱۹۷۸ (۱۳۵۷) روی داد، امری بی سابقه تلقی می شود.
فرهنگ سار: چند سال به عنوان سفیر فرانسه میهمان مردم ایران بوده اید و آشنایی نسبتا خوبی با فرهنگ و فضای جامعه ایران دارید. ظرفیت های مختلف کشور ایران(گردشگری-اقتصادی-تجاری…) و فرهنگ مردم آن را چطور ارزیابی می کنید؟
فرانسوا نیکولو: اگر سطح بسیار بالای تحصیلات و فرهنگ بسیار اصیل ایرانیان را در نظر بگیریم، روشن است که ایران از ظرفیت های توسعه بسیار گسترده ای برخوردار است؛ اگرچه ظرفیت های خارق العاده آن به دلیل شرایط نامساعدی از جمله جنگ، فشارهای خارجی، تحریم ها و … هنوز به طور مطلوب شکوفا نشده اند.
