به گزارش سرویس زنان «فرهنگ سار»؛ شانزده آذر روزی است که به نام دانشجو نام گذاری شده است، دانشجویی که باید عنصر فعال و تحرک یک جامعه باشد و همان طور که از فلسفه این روز بر می‌آید، اگر بی عدالتی دید، بتواند فعالانه اعتراض کند. شاید این روز فرصت مناسبی باشد تا یکبار درباره قشر دیگری از دانشجویان صحبت کنیم که به علت جنسیت خود، فراز و فرودهای مختلفی را در سیستم دانشگاه و سپس کلان یک جامعه متحمل میشوند.
دختران دانشجو، ناخودآگاه در معرض انواع آسیب ها در جامعه دانشگاه قرار می گیرند که هر از چندگاهی اخبار آن جسته و گریخته به دستمان میرسد اما متاسفانه سیستم موجود به جای حمایت از دختران به نکوهش و سرزنش آنها و استفاده از جملات کلیشه‌ای چون “دختر خوب که این کارا رو نمیکنه” به نالایقی خود در محاکمه عاملان سرپوش میگذارد.
یکی از مسائل مهم برای دختران دانشجو به خصوص دانشجویانی که دور از خانواده تحصیل می کنند، مسئله تامین امنیت آنهاست زیرا همیشه در معرض تهدیدهای بیرون و آزارهای مختلف جنسی بوده اند که البته این مشکل متوجه تمام دختران این سرزمین است زیرا قانون ساز و کار قدرتمندی را در قبال پیشگیری از آزار و مجازات فرد خاطی ندارد و آنچه هم در ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی تحت عنوان مجازات متعرضین ذکر شده است جنبه اجرایی متقنی ندارد زیرا غالبا دختران به علت ترس های فرهنگی و اجتماعی ناشی از قضاوت افراد از شکایت صرف نظر می کنند یا به علت عدم برخورد مناسب و درشانی از ادامه شکایت دلسرد می شوند.
ما سالانه شاهد برگزاری تجمعات مختلف برای شانزده آذر هستیم، تجمعات، جشن ها و… اما هیچ کدام از این مجالس به آسیب های متوجه قشر دانشجو نمی پردازد، از معضلات دختران دانشجو و تحدید آنها در مشاغل یا رشته های خاص حرفی زده نمی شود زیرا همه ما می دانیم برخی رشته های انتخاب شده از سوی دختران، متاسفانه با معیارهای فرهنگ مردسالار جامعه ایران که اساسا هویت دختران را به ازدواج پیوند می زند، هماهنگ نیست و دختران دانشجو برای یافتن شغل مناسب خود به سختی بسیاری برمیخورند و همچنین اصولا پست های مهم و اساسی در عرصه سیاست به دختران و زنان تحصیلکرده لایق سپرده نمی شود، هرچند اگر توانایی بیشتری هم دارا باشند اما دیده نمی شود و به عبارتی از یک مسیری به بعد دختران و زنان پس از فارغ التحصیلی یا در حین تحصیل که به دنبال کار متناسب با دانش خود میروند با سقفی شیشه‌ای از انتظارات افراد و جامعه مواجه میشوند که ورود و پیشرفت را برای آنها سخت می کند.
کلیشه هایی محدودکننده فعالیت‌های آزاد دختران و ایجاد فشار روانی ناشی از کامل نبودن، دختران و زنان علی رغم تلاش های بسیار بازهم از لحاظ دستمزدی در جایگاه برابری نیستند. شان و جایگاهی که به عنوان دختر مطرح می شود، شانی‌ست پوشالی و صرفا یک شعار توخالی ست. از همه بدتر ما در این شئون ترسیم شده می بینیم که افق پیش روی دختران به وظایف آنها در آینده محدود می شود و با ایجاد همین قطب بندی ها آرامش روانی دختران مخدوش می شود و آنها یا از صحنه فعالیت های اقتصادی و اجتماعی کنار می روند یا درصورت بقا مدام با خود دچار چالش می شوند.
امسال گفت‌وگوهایی با چاشنی تکذیب و تایید درباره محدود کردن دختران و سهمیه بندی جنسیتی صورت گرفت که تنها یک دلیل داشت: دختران در نهایت ازدواج میکنند و هزینه کردن برای آنها امری بیهوده است و آنها باید وظایف مادری و همسری خود را اولویت قرار دهند. این امر برای تسهیل امر ازدواج توجیه شد حال آنکه همه ما میدانیم معضلات اقتصادی به عنوان مانع اساسی برای ازدواج چیست و این قبیل اقدامات بیشتر شبیه فرار رو به جلو و پاک کردن صورت مسئله است.
شاید موافقان محدودسازی حضور دختران در مقاطع بالاتر تحصیلی، خود را دلسوز خانواده جلوه دهند اما متاسفانه این نیت واقعی آنها نیست و ما میدانیم اگر تقسیم کار در سطح کلان یک جامعه جنسیت یافته باشد و کارها برحسب جنسیت افراد تعریف شود، به مرور مردان منابعی بیش از زنان به دست می آورند. هرچه مردان موقعیت های برگزیده سطح کلان را بیشتر اشتغال کنند، توزیع فرصت ها در قدرت و در نقش های شغلی خارج از منزل، بیشتر صرفا به نفع آنها خواهد بود.
زمانیکه این شرایط حاکم باشد، نگرش ها و رفتارها درباره نقش های شغلی به نفع مردان عمل می کند زیرا تبدیل به ویژگی برتر نسبت به زنان تلقی می شود و اتفاقا این وضعیت باعث افزایش تنش بین دو جنس می شود و آن نتیجه‌ای که سیاست گذاران به آن دل خوش کرده‌اند، معکوس می شود. تمایزاتی که در حیطه فرصت های مختلف شغلی و اجتماعی بین دانشجویان دختر و پسر ایجاد میشود کم کم باعث تشدید تبعیض جنسیتی در سطح کلان جامعه و شکل گیری پارادایم های جنسیتی است.
از دیگر مشکلات مطرح شده برای دختران دانشجو، ترساندن آنها از سن ازدواج است و غالبا خانواده و رسانه و دیگر نهادهای مسئول مدام درحال گوشزد به او هستند تا از بالا رفتن سن ازدواجش جلوگیری کند و این نیز یکی دیگر از بیشمار فشارهای روحی ایجاد شده برای آنهاست. نمیتوان اصلاح امور دانشجویان دختر را مطالبه کرد مادامیکه در تعاریف قانونی ما جنس او حقوقی مستقل ندارد و تمام موجودیت او پس از ازدواج توسط شوهرش احاطه می شود.
نمی‌شود از اشتغال دختران دانشجو گفت مادامیکه دادگاه میتواند به مصلحت خانواده‌ای که مرد صلاحش را بهتر میداند، دختر را از اشتغال منع کند و همچنین فرهنگی که هنوز هم قیمومیت سالار رفتار می کند.
وقتی پای صحبت های دختران فعال دانشجویی بنشینید تقریبا از عدم نگاه مساوی و استقلال فعالیت گله می کنند زیرا فعالیت های اجتماعی دختران دانشجو در ذیل فعالیت پسران دانشجو تعریف و بروز می یابد نه به صورت عنصری مستقل؛ به عبارتی میتوان گفت دختران دانشجو نقش های از پیش تعیین شده را صرفا اجرا می کنند.
اما مسئله مهم دیگری که لازم است دختران دانشجو برای ایجاد تغییر به آن توجه کنند، تثبیت جایگاه خود به عنوان فردی مستقل در دانشگاه و ایجاد جنبش و تشکل های خاص دختران برای مطالبه حقوق خود به عنوان آنچه میخواهند باشند است نه آن سیاستی که از آنها می خواهد که همان بازی در پازل تبعیض های جنسیتی و تشدید نابرابری است.
هویت و موجودیت دختران دانشجو قرار نیست از سوی فردی تعریف شود و مسلما برای ایجاد تغییرات و مطالبه های مهم ابتدا باید از میراث غنی آگاهی در حوزه مسائل مطرح شده خود برخوردار باشند و هر تبعیضی را با استدلال های کادو پیچ شده نپذیرند و از اعتراض نترسند. آن وقت است که ما شاهد پرورش نسلی آگاه و قدرتمند هستیم زیرا جامعه‌ای که بال و پر نیمی از اعضای خود را قیچی کند و مانع رشد، آگاهی و پرواز آنها شود، هرگز به سمت پیشرفت نخواهد رفت.
گزارش از فاطمه شاملو جانی‌بیک
