به گزارش فرهنگ سار، افزایش جمعیت سالمندی و کاهش نیروی جوان جامعه بحران همه گیر جهانی است و حالا این معضل برای آینده ایران نگران کننده است. افزایش نیروی جوان و مولد جامعه یکی از موضوعات مهم سیاسی و اجتماعی قرن اخیر است. هر کشوری با توجه به شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی خود سعی در حفظ و افزایش نیروی جوان و کاهش بحران سالمندی جامعه اش دارد.
بسیاری از کشورهای دنیا برای تشویق و ترغیب خانواده ها در خصوص فرزندآوری، امتیازات و شرایط ویژه ای برای والدین در نظر می گیرند، اگرچه به خودی خود این امتیازات نیروی محرک فرزندآوری زوجین نیست، اما در ایجاد اطمینان خاطر و اعتماد والدین به جامعه در برابر ایجاد شرایط مطلوب رشد و زندگی فرزندان تاثیری شگرف دارد.
به طور مثال دولت سوئد برای تشویق مردم به افزایش جمعیت ، قانونی تصویب کرده است که بر اساس آن مادر یا پدر می توانند برای نگهداری از هر فرزند در خانه بمانند و ۸۰ درصد حقوق ماهیانه شان را دریافت کنند و یا کمک های دولت دانمارک به ویژه حمایت های بهداشتی و تحصیلی از بچه ها را تا ۱۸ سالگی دربرمی‌گیرد.
سیاست های تشویقی این چنینی در کشورهایی با شرایط مطلوب از لحاظ فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در جریان است و با این حال بخش قابل توجهی از شهروندان این کشورها با وجود زندگی در رفاه اجتماعی بالا، تمایلی به فرزندآوری ندارند.
قطعا سیاست های تشویقی فرزندآوری سبب ایجاد انگیزه در زوجین می شود، اما باید توجه داشت که ارائه بسته های تشویقی فرزندآوری نیازمند ایجاد شرایط مطلوب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و کاهش تنش ها در جامعه است.
والدینی که دغدغه تربیت و رشد فرزندان خود در بین معضلات و ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی دارند و یا توان تامین هزینه های حداقلی و نیازهای پایه خود و فرزندان را ندارند، قطعا با بسته های تشویقی مقطعی و کوتاه مدت اقدام به فرزندآوری نمی کنند. از طرفی بخش مهمی از فقدان فرزندآوری جامعه مربوط به ناباروری زوجین است. تغییر سبک زندگی، افزایش استرس و نگرانی، استفاده از موادغذایی غیرطبیعی و وجود بیماری زمینه‌ای در زنان و مردان از جمله دلایل ایجاد ناباروری زوجین است.
بر اساس آمارهای اعلامی سه میلیون زوج نابارور در ایران وجود دارد که سالانه ۱۰ تا ۱۵ درصد به این جمعیت اضافه می شود. خانواده ها برای درمان ناباروری به مراکز درمانی مراجعه می کنند که هزینه هر دوره درمان برای خانواده های بدون پوشش بیمه ای حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان است. در مراکز دولتی نیز هزینه هر دوره درمان بین پنج تا هفت میلیون تومان است. در سال ۹۴ مساعدت های بیمه ای درمان ناباروری افزایش یافت اما هنوز کافی نیست.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (فرهنگ سار) استان سمنان به دلیل اهمیت موضوع فرزندآوری و تاکید مقام معظم رهبری بر این موضوع، اقدام به برگزاری میزگرد «ضرورت های باروری از نگاه فرهنگی و اجتماعی» با حضور کارشناسان کرد.
سعید کسائیان معاون بهداشتی دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان، سعید اعتمادی معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه علمیه برادران استان، علیرضا دیانی سرپرست اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان و حمید مستخدمین حسینی جامعه شناس و پژوهشگر، مهمانان این میزگرد بودند.
فرهنگسازی، گام اول فرزندآوری
معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه علمیه برادران استان سمنان بیان کرد: آیات قرآنی با توجه به موقعیت تاریخی، جغرافیایی و شان نزول آن برای ارائه تفسیر درست بررسی می شود و در زمان ها و نیازهای مختلف افراد و جامعه آیات بسیاری بحث فرزندآوری را مطرح کرده است.
اعتمادی ادامه داد: در یکی از آیات دینی فرزندآوری به عنوان کمک کننده امور اجتماعی، امنیتی، کشاورزی و زندگی معرفی می شود و در حوزه های مختلف ضرورت فرزندآوری بیان شده است.
وی افزود: در گذشته تعداد زیاد فرزندان کمک کننده بحث مالی خانواده و یا گسترش یک خاندان بود و زمانی تعداد بالای فرزند و جمعیت جامعه یک ارزش و محل فخرفروشی بود و اکنون نیز باید با توجه به وضعیت جامعه فرزندآوری بررسی شود.
معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه علمیه برادران استان سمنان گفت: سال ها جنگ نرم تغییر رویکردهای فردی و خانوادگی را به همراه داشته است و انتخاب های افراد در این شرایط تغییر کرد؛ به گونه ای که به عنوان نمونه حیوانات خانگی جایگزین فرزند در خانواده ها شد.
اعتمادی اضافه کرد: اکنون با فاجعه آموزشی و فرهنگی مواجهه هستیم و تعارضات و تناقض های موجود به صورت گام به گام و با فرهنگسازی توسط رسانه و افراد متخصص حل می شود.
مشکلات اقتصادی پاشنه آشیل فرزندآوری
سرپرست اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان سمنان عنوان کرد: در برنامه های اقتصادی که با عنوان برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی طراحی می شود، سرمایه انسانی، اجتماعی و اقتصادی از ارکان مهم توسعه محسوب می شود به گونه ای که بانک جهانی در سال ۱۹۸۲ کشورهای با نیروی انسانی بالا را ثروتمند می دانست.
دیانی با اشاره وضعیت کنونی جامعه ابراز داشت: شرایط اقتصادی حال حاضر و مشکلات مختلف از طرفی سبب فرار مغزها و نیروهای متخصص کارآمد شد و از سوی دیگر مشکلات اقتصادی به عنوان مانع اصلی فرزندآوری خانواده ها است.
وی اضافه کرد: مدیریت نادرست منابع مالی کشور، افزایش تورم و افزایش سطح عمومی قیمت ها، سبب ایجاد شکاف طبقاتی در جامعه شد و این شکاف قشر فرودست جامعه را گسترش داده است.
دیانی اظهارداشت: مشکلات اقتصادی افزایش ناهنجاری ها و بزهکاری را در جامعه به همراه دارد که در سطح کلان این مشکلات کاهش سرمایه های اجتماعی را رقم زده است. از طرفی وجود فساد ادرای، رشوه خواری، گسترش دلالی، بیکاری، سبب کاهش مشارکت اجتماعی افراد شده است.
جمعیت ایران بدون فرزندآوری نصف می شود
معاون بهداشتی دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان سمنان بیان کرد: نگرش ۸۰ درصد نسل قدیم جامعه به گونه ای بود که خانواده ها حداقل سه فرزند داشتند و اکنون نگرش نسل جدید داشتن حداکثر ۲ فرزند است.
سال ۶۰ شمار زنان با توانایی باروری در جامعه به ۱۰.۵ میلیون نفر می رسید و ۲.۵ میلیون نوزاد وجود داشت، به گونه ای که به ازی هر چهارزن یک فرزند وجود داشت. اکنون با وجود ۲۵ میلیون زن، یک میلیون و ۴۰۰ هزار نوزاد وجود دارد و به ازای ۱۸ زن یک فرزند است.کسائیان ادامه داد: مهمترین بخش افزایش جمعیت مساله فرهنگ سازی و ارزش گذاری است و رفع مشکلات ازدواج، فرزندآوری ، بچه داری، زایمان و کاهش نگرانی ها در این زمینه کمک کننده است.
وی اضافه کرد: در سال ۶۰ شمار زنان با توانایی باروری در جامعه به ۱۰.۵ میلیون نفر می رسید و ۲.۵ میلیون نوزاد نیز وجود داشت، به گونه ای که به ازای هر چهارزن یک فرزند وجود داشت. اکنون با وجود ۲۵ میلیون زن، یک میلیون و ۴۰۰ هزار نوزاد وجود دارد و به ازای هر ۱۸ زن یک فرزند وجود دارد.
کسائیان گفت: میانگین سن بارداری در کشور از سال ۵۵ تا ۹۹ حدود ۱۰ سال افزایش یافته و از ۲۲ سال به ۳۰ سال رسیده است. از طرفی در سال۸۶ سالانه ۸۴۰ هزار ازدواج ثبت شد و اکنون به حدود ۵۵۰ هزار ازدواج می رسد.
وی با اشاره به وجود ۲۰ درصد ناباروری در جامعه افزود: ۲۰۰ هزار مورد سقط رسمی در سال وجود دارد. جمعیت ایران با اجرای سیاست های فرزندآوری و اقدام مردم در سال ۲۱۰۰ به ۱۱۵ میلیون نفر می رسد و درصورت عدم پاسخگویی سیاست ها جمعیت ۴۳ میلیون نفر خواهد شد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم‌پزشکی‌وخدمات بهداشتی درمانی استان سمنان گفت: با حفظ شرایط کنونی جمعیت ایران به ۷۲ میلیون نفر می رسد.
فرزندآوری ایجادی نیست و ایجابی است
جامعه شناس و پژوهشگر حوزه آسیب های اجتماعی با اشاره به جمعیت به عنوان یکی از مولفه های اصلی توسعه سبز بیان کرد: در سیاست های افزایش جمعیت، کیفیت باید مورد توجه قرار گیرد و صرفا فرزندآوری به عنوان متغیر مثبت قدرت توجه نشود زیرا با تغییر شرایط جهانی جمعیت نباید سربار جامعه باشد و ایجادکننده ارزش افزوده برای جامعه است.
مستخدمین حسینی ادامه داد: موضوع فرزندآوری با ۲ نگاه هیجانی و عقلانی بررسی می شود و با توجه به اینکه فرزنداوری نوعی رفتار اجتماعی است، باید افکارعمومی بر مبنای عوامل درونی و بیرونی برای فرزندآوری اقناع شود.
تزریق امید به جامعه فرزندآوری را افزایش می دهد
سرپرست اداره کل اموراقتصادی و دارایی استان سمنان بیان کرد: افزایش جمعیت مهم نیست بلکه جمعیت مولد سبب توسعه می شود. برای توسعه جمعیت مولد باید توجه بیشتری به آموزش و پرورش کشور شود .
دیانی با اشاره به اینکه بخش مهم بیکاری مربوط به نبود نیروی متخصص است ادامه داد: جامعه افراد را برای زندگی آماده نمی کند و سرمایه اجتماعی جامعه اکنون با ناامیدی درگیر است.
وی افزود: رونق کسب و کار، کاهش بیکاری، حذف مشکلات ایجاد شغل، کاهش بوروکراسی ادارای، کمک به اشتغال جوان، موجب افزایش توانمدی مالی افراد و در نتیجه کاهش برخی نگرانی ها و سهولت در امر ازدواج و فرزندآوری می شود.
موانع ازدواج کدامند؟
معاون بهداشتی دانشگاه علوم‌پزشکی‌وخدمات بهداشتی درمانی استان سمنان گفت: مراقبت های مختلف قبل از لقاح تا ۴۰ روز بعد زایمان و مراقبت اطفال تا ۱۲ سالگی از سیاست های مثبت افزایش جمعیت است.
کسائیان تصریح کرد: موانع فرزندآوری عبارتند از افزایش درآمد، تحصیلات بالای بانوان، و افزایش شهرنشینی، که در هر کدام از این موارد فرهنگسازی باید صورت گیرد.
وی با اشاره به منویات مقام معظم رهبری اضافه کرد: رفع موانع ازدواج، تکریم خانواده، سبک زندگی اسلامی، ارتقا امید زندگی، تکریم سالمندان، توانمندسازی جمعیت، توزیع فضای جغرافیایی جمعیت، و مدیریت مهاجرت، باید در جامعه برنامه ریزی شود.
والدین هلی‌کوپتری و فرزندان هتلی
جامعه شناس و پژوهشگر حوزه آسیب های اجتماعی در استان سمنان یادآور شد: در جامعه سنتی و مذهبی ایران در طول ۲ دهه الگوهای خانواده عوض شده است. با شکاف نسلی شدید مواجه شدیم و اکنون والدین هلی کوپتری داریم.
مستخدمین حسینی ادامه داد: این والدین معتقدند که کیفیت فرزندان از کمیت آنان مهم تر است و مانند هلی کوپتر بالای سر فرزندان حرکت می کنند و می گردند تا تمام نیازهای آنان را برآورده کنند. از طرفی با فرزندان هتلی روبه رو هستیم که در جای خود تمام نیازهایشان از سوی والدین برآورده می شود و همه چیز را مهیا در اختیار دارند.
وی افزود: رفتارهای اجتماعی کنشگران اجتماع مانند ازدواج و فرزندآوری دستوری نمی شود و باید بسترهای لازم برای اقناع افکار عمومی فراهم شود تا به صورت اختیاری به سوی افزایش باروری و جمعیت حرکت کنند.
این جامعه شناس اظهارداشت: اگر نگرش افراد جامعه نسبت به سیاست های جمعیتی اعلام شده از سوی مراجع ذی صلاح منطبق شود سبب افزایش اعتماد اجتماعی می شود و این افزایش اعتماد اجتماعی به صورت ناخودآگاه افزایش جمعیت را به همراه دارد.
افزایش جمعیت و فرزندآوری با ایجاد فرهنگ سازی، آرامش روانی، امنیت اقتصادی، حمایت از جوانان، آسان سازی درمان ناباروری، افزایش حمایت های بیمه ای و درمانی، گسترش ازدواج آسان و احیای ارزشهای دینی در جامعه محقق می شود./
