اشتراکات بسیار فرهنگی، زبانی، فکری و مذهبی افغانستان و ایران ظرفیت بی‌نظیری برای توسعه ارتباطات دو کشور ایجاد کرده اما به دلایل مختلف از این ظرفیت بهره برداری درست و شایسته‌ای صورت نگرفته است. حتی در سال های اخیر به واسطه اتفاقات مختلف این ارتباطات به چالش کشیده و آنچنان که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است.
افغانستان طی چهاردهه گذشته همواره درگیر جنگ و تجاوز خارجی بوده و از همین‌رو تولیدات علمی و فرهنگی این کشور تحت تاثیر جنگ و تهاجم فرهنگی قرار گرفته است که در حال حاضر با توجه به ریشه‌های مشترک فرهنگی و تمدنی ایران و افغانستان، ضرورت جدی گسترش روابط علمی و فرهنگی احساس می شود.
ایران و افغانستان اشتراکات فرهنگی بسیاری دارند
هنرمند صنایع دستی و طراح مد افغانستانی در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی فرهنگ سار و در تشریح چرایی عدم همکاری هنرمندان ایرانی و افغانستانی به رغم پیشینه فرهنگی، نزدیکی های تاریخی و حتی زبانی دو ملت بیان کرد: ما به نوبه خودمان اگر بشود اسمش را فعالیت و کنشگری فرهنگی گذاشت، همواره و همه جا برای همکاری اعلام آمادگی کرده ایم اما این که این دو قشر خیلی با هم همکاری ندارند شاید به این دلیل باشد که خیلی برای این جامعه به وضوح گفته نشده و فرهنگ سازی صورت نگرفته است.
فاطمه خاوری افزود: مثلا تبلیغ در این خصوص بسیار تاثیر دارد اما شاید این مسیر برای صمیمی کردن این دو قشر هنرمند ایران و افغانستانی هموار نشده است.
دو ملت ایران و افغانستان از نظر فرهنگی و بسیاری دیگر از جنبه‌ها اشتراکات بسیار زیادی داریم و نظر من به شخصه این است که همکاری ها بسیار خوب است؛ مخصوصا قشر تحصیل کرده و فرهنگی ملت ایران با جامعه مهاجر تعامل بسیار خوبی دارند.
این هنرمند افغانستانی ادامه داد: شاید برخی از مسائلی که بر سر راه است، به دلیل وجود برخی قوانین و موانع و محدودیت هایی و حدومرزهایی است که تعریف شده و ممکن است که اینها تاحدی بین مراوادات دیوار کشیده باشد، وگرنه در واقعیت بین مردم صمیمت و تعامل بسیار خوب است.
تعامل هنرمندان ایرانی و افغانستانی بسیار اثرگذار است
وی در پاسخ به این پرسش که نقش هنرمندان ایرانی و افغانستانی در بهبود پیوندهای دو ملت چیست و نهادهای دولتی و خصوصی چطور می‌توانند در تسهیل گری این امر مفید باشند، تصریح کرد: این موضوع بسیار اثر بخش است و نقش هنرمندان و مردم می تواند بسیار موثر باشد.
وی افزود: به شخصه ۲۹ سال است که فعالیت فرهنگی و هنری انجام می دهم و ثمره زحمات و کار و خروجی ام را مدیون همین تعاملات می دانم چرا که هیچ وقت کسی به تنهایی نمی تواند کاری بزرگ را به انجام برساند.
همیشه مشارکت مردم و حضور قشر فرهنگی و هنری و دوستان ایرانی ما در کنار ما باعث شده است که خروجی خوبی داشته باشیم وگرنه از نظر همان قوانین و موانع قانونی و اداری و دولتی شاید مسائلی باشد که بعضا انرژی را از ادم می گیرد و شاید مانند دست انداز عمل می کند اماتعامل مردمی برعکس به آدم انرژی می دهد و من دقیقا در کارم این موضوع را لمس کرده ام و عقیده دارم که این تعامل هنرمندان بسیار می تواند اثرگذار باشد و اثرگذار هم بوده است.
وی در ادامه و با تاکید بر تفاوت های نسل دوم و سوم مهاجران افغانستانی در ایران و تاثیر نهادهای ایرانی در رشد و بهبود وضعیت این نسل دوم و سوم خاطرنشان کرد: هرکسی که رشد کرده، قطعا از آموزش هایی آغاز شده که غیردولتی بوده است و اینها از جایی شروع کرده اند و باز هم به واسطه تعامل با جامعه ایران به این رشد و شکوفایی رشیده اند و خود این موضوع نشان دهنده این است که نهادهای مردمی و خود مردم باعث رشد شده اند وگرنه اگر جامعه نپذیرد، زمینه این رشد نمی تواند خیلی مهیا باشد.
می شود نتیجه گیری کرد که چیزی که باعث رشد شده است در دل همین مردم و همین ملت و نهادهای غیردولتی پیدا می شود تا نهادهای دولتی.
تاکید بر شناخت هنرمندان افغانستانی
این هنرمند در پاسخ به این پرسش که چرا نویسندگان معاصر افغانستان کمتر در ایران شناخته شده هستند و راه برون رفت از این وضعیت را چه می تواند باشد، تصریح کرد: اخیرا شاهد فعالیت هایی چون نشست ها، بزرگداشت ها، مراسم و جشنواره ها بودیم که این موارد می توانند کمک کننده باشند تا راهی سنجیده شود که این مهاجران برای جامعه شناسایی شوند؛ چون بسیاری از نویسندگان، روزنامه نگاران یا هنرمندان رشته های مختلف وجود دارند اما شناخته نشده اند.
وی افزود: نهادها یا ارگان ها و انجمن هایی در این زمینه وجود دارند که برای شناسایی این افراد در تلاش هستند؛ یک نمونه را می توانم مجموعه دیاران مثال بزنم یا خبرگزاری هایی که در این زمینه فعالیت هایی دارند.
اگر این نهادها و ارگان هایی که در زمینه این شناساندن و صحبت از این مهاجران افغانستانی بیشتر باشند، این شناخت بیشتر صورت می گیرد و وقتی این افراد شناخته شوند قطعا انگیزه ای در درون خود این افراد ایجاد می شود که بتوانند بیشتر خودشان را بروز دهند و کمتر این احساس را داشته باشند که بر سر راه معرفی و شناخته شدن ایشان موانع وجود داشته باشد.
خاوری در توضیح رابطه دانشگاهی بین ایران و افغانستان، یادآور شد: انتظار می رود که این رابطه بهتر از چیزی که هست باشد.
وی ادامه داد: در این زمینه هم ارتباطات بین نهادی در حوزه غیردولتی خوب است اما در حوزه نهادهای دولتی این نیاز هست که این ارتباطات بیشتر و بهتر شود.
بین گروه دانشجویی هم بسترهایی وجود دارد که باید از این فرصت های خوبی که می تواند در سر راه دانشجویان یا اقشاری که می توانند به عنوان اقشار فرهنگی یا هنرمند یا فرهیخته یا نخبه می شود از آن یاد کرد، استفاده شود و باعث رشد و شکوفایی شود و انگیزه دهد که اینها بیشتر دیده شوند.
این هنرمند افغانستانی توضیح داد: چون برخی اوقات تصوری که از مردم مهاجر هست تصوری نادرست است؛ تصوری عامیانه که گاهی به اشتباه زبان به زبان چرخیده و اگر در این زمینه ها کار شود می تواند هم چهره بهتری را نشان دهد و هم باعث انگیزه بخشی و رشد و شکوفایی در این افراد گردد.
و قطعا وقتی چنین حرکتی صورت گیرد، خروجی خیلی خوبی هم برای جامعه میزبان دارد چون این افراد می توانند در روابط و تعاملات دو کشور اثرگذار باشند.
