بسیاری از صنعتگران صنایع دستی هرمزگان بدلیل رکود خرید از سوی مردم و نداشتن زمینه برای فروش از طریق شبکه اجتماعی ، کسب درآمدی نداشته و با سختی روزگار خود را طی کرده ، منتظرند تا در فرصت مناسب به احیا و بازسازی این صنعت که یک سابقه دیرینه در هرمزگان دارد، بازگردند.
درحالی که مسوولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان صادرات محصول‌های صنایع دستی انجام شده از گمرک‌های این استان را به نام می‌زنند تولیدکنندگان صنایع دستی از وضعیت فروش پایین و شرایط بازار گله مند هستند.
هنر دستی زنان و مردان هر منطقه نشان از هویت و میراث پایدار و به یادماندنی از یادگاران قدیم دارد که نسل به نسل به آیندگان منتقل شده و برای حفظ و حراست از آن با تداوم و گسترش باید همه تلاش کنندتا این میراث گرانبها ازبین نرود.
یکی از منابع درآمدی کشورها صادرات صنایع دستی است که می‌تواند علاوه بر ارز آوری در زندگی مردم هم تأثیر گذار است که در این سال‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته ضمن آنکه ایجاد اشتغال خانگی دارد لذا انتظار می رود این صنعت به فراموشی نشود.
هرمزگان دارای ۴۵ رشته صنایع دستی فعال
شک بافی ،خوس بافی، حضایه بافی، لباس محلی، حصیر بافی (سبد بافی – سواس بافی)، سفالگری سنتی، جهله سازی، رودوزی‌های سنتی {گلابتون دوزی (کمه زنی)، خوس دوزی، بادله دوزی، شک دوزی، سوزن دوزی ، برقع دوزی، صنایع دستی دریایی، لنج سازی تزئینی، ساز سازی (بربط سازی – دهل ، پیپه وکسر) از صنایع سنتی استان هرمزگان است.
مجموعه هنرهای اصیل، بومی و مردمی هر استانی ریشه‌های عمیق و استوار در اعتقادات آداب، عادات، رسوم، سنن و در مجموع فرهنگ معنوی جامعه دارد و نمایشگر فرهنگ و تمدن اقوام بوده اند و صنعتگران به عنوان خالق این هنرها از عمق جان در تولید اثر نقش آفرینی می‌کنند.
این صنایع هم میراث‌های فرهنگی و هنری که در طول قرون گذشته نسل به نسل به ما و سپس به آیندگان منتقل می‌شود بنابراین دارای ارزش مادی و معنوی بوده و نیازمند بهادادن به گونه صنایع که با سختی و دسترنج صنعتگران بوجود می‌آید.
از سوی دیگر صنایع دستی از جمله ابزارهایی است که با بها دادن به آن می توان گام‌های موثری در حوزه ی اقتصادی برداشت، به طوری که می‌تواند به عنوان یکی از موانع صادرات غیرضروری نفت، زمینه های رشد اقتصادی را در کشور فراهم کند ازهمین رو توجه به فراهم کردن امکاناتی که تولید صنایع دستی را افزایش دهد، بسیار اهمیت دارد.
فروش محصول‌های صنایع دستی کاهش محسوسی داشته است
هنرمند صنایع دستی در شهرستان میناب در خصوص تاثیر شیوع بیماری کرونا بر فعالیت و کار و کسب خود به خبرنگار فرهنگ سار گفت: تا قبل از شیوع این بیماری هرچند میزان فروش بسیار بالا نبود اما شرایط برای امرار معاش و کسب درآمد بهتر بود.
بلقیس رنجبری ادامه داد: این بیماری باعث تعطیلی پنجشنبه بازار میناب و به تبع آن کاهش میزان فروش محصول‌های صنایع دستی شده و خریداری وجود ندارد مگر کسانی که صنعتگر را از نزدیک می شناسند و یا اینکه با صفحه صنعتگر در شبکه‌های اجتماعی آشنا بوده و به مرور به وی اعتماد کرده‌اند.
وی ادامه داد: بسیاری از صنعتگران در شبکه‌های اجتماعی صفحه‌ای ندارند و حتی روش کار با این ابزارها را بلد نیستند و در نتیجه‌ی همه این‌ها سطح زندگی صنعتگران صنایع دستی کیفیت مطلوبی ندارد.
این هنرمند حصیربافی با اشاره به اینکه تسهیلات بانکی دوران کرونا را گرفته است، بیان داشت: وام بانکی که به عنوان وام دوران کرونا از آن یاد می‌شود هم فایده چندانی برای صنعتگر ندارد و با توجه به نبود ثبات در قیمت‌های مواد اولیه امکان برنامه ریزی هم وجود ندارد.
محصول صنایع دستی هنرمندان باید هر لحظه دردسترسی خریدار باشد
مدیرعامل شرکت تعاونی گوبن (باد بزن) که در زمینه تولید صنایع دستی حصیری فعالیت می‌کند ضمن اشاره به مشکل کمبود نقدینگی و بالابودن هزینه‌های تهیه مواد اولیه می‌گوید: برای فروش محصول‌های خود در نمایشگاه‌های صنایع دستی شرکت می‌کنیم که یکی از این نمایشگاه‌ها در کشور عمان برگزار شده بود و میزان فروش هم خوب بود.
حیدر حامدی ادامه می‌دهد: این تعاونی ۱۷۰ عضو دارد که ۱۰ نفر در کارگاه مشغول به تولید انواع محصول‌های حصیری هستند و سایر اعضا هم در خانه‌ها خود تولید می‌کنند که آنها را جمع آوری و برای فروش در شهرهای این استان عرضه می‌کنیم، میزان فروش در داخل هرمزگان بیشتر از سایر استان هاست.
وی اشاره کرد: اگر می‌خواهیم بازار صادراتی داشته باشیم محصول باید به صورت مستمر و مداوم در مقصد دردسترس خریدار باشد، اما اکنون شرایط اینگونه نیست.
یک صنعتگر: بازار صنایع دستی را کساد و بی رونق
تولید کننده دیگر صنایع دستی از روستای بهده پارسیان (گاوبندی) هم که به گفته خود در زمینه تولید صنایع دستی با استفاده از چرم و لباس‌های سنتی فعالیت دارد، گفت: اکنون بازار صنایع دستی رونق چندانی ندارد و کساد است.
مریم روگاه ادامه داد: در حالی که کشورهای دیگر توانسته‌اند با فعال کردن تجار و بازرگانان خود در بخش صنایع دستی محصولاتشان را به گوشه و کنار عالم رسانده و به اقتصاد صنعتگران صنایع دستی کمک کنند ولی شاهد وجود چنین ارتباطی در بخش صنایع دستی هرمزگان نبوده‌ام.
وی ادامه داد: شاید تعاونی‌های صنایع دستی باشند که فروش و صادرات انجام دهند ولی قدرت بالایی برای فعالیت گسترده را ندارند و بیشتر هم محصول تولیدی اعضای خود را به فروش می‌رسانند.
وی عنوان کرد: بسیاری از تولید کنندگان خود توان شرکت در نمایشگاه‌ها را ندارند که اگر شرکت‌های بازرگانی قوی بتوانند محصول‌های آنها را خریداری و به فروش برسانند شرایط اقتصادی و معیشتی صنعتگران هم بهتر می‌شود.
برای بازیابی و فروش مشکل داریم
مدیرعامل شرکت تعاونی شاهدانه در بخش جغین شهرستان رودان که به گفته خود در زمینه لباس‌های سنتی و محصول‌های حصیری فعالیت می‌کند هم به خبرنگار فرهنگ سار گفت: در بازاریابی و فروش محصول های تولیدی به خصوص صنایع حصیری مشکل داریم، گاهی به صورت موردی محصول‌های باغی را در بسته بندی‌های حصیری برای تجار ارسال می‌کنیم تا شاید اقدام به خرید انبوه کنند.
کلثوم نجفی ادامه داد: برای فروش محصول‌های تولیدی خود در نمایشگاه‌های صنایع دستی شرکت کرده و سابقه خوبی از تعامل با فروشندگان سایر شهرها نداریم که در آنها منفعت نکردیم.
وی اضافه کرد: یکی از برنامه‌های مسؤولان ایجاد مکان‌های فروش در راه‌های بین شهری بود که این راهکار برای فصل‌های گرم سال، آن هم برای هرمزگان مناسب نیست و چنانچه در این فصل نمایشگاه‌هایی در استانها سردسیر برگزار شود و صنعتگران هرمزگان برای شرکت در آنها دعوت شوند مناسب‌تر است.
این صنعتگر صنایع دستی بیان داشت: هزینه غرفه‌های نمایشگاهی صنایع دستی هم بالاست و اگر از چهار نمایشگاه غرفه‌های ۲ نمایشگاه به صورت رایگان در اختیار فعالان این بخش قرار گیرد اتفاق خوبی محسوب می‌شود.
حمایت از نظر مسؤولان در پول دادن خلاصه شده است
این صنعتگر صنایع دستی گفت: صنعتگران صنایع دستی نیاز به حمایت دارند ولی زمانی که سخن از حمایت به میان می‌آید ذهن مسؤولان به سمت پول و هزینه‌های مالی می‌رود در صورتی که حمایت به منابع مالی خلاصه نمی‌شود، ضمن اینکه آنان راهکاری نیازمند هزینه را هم اجرا نمی‌کنند.
آران گفت: می‌توان در مکان‌های پر رفت و آمد شهرها زمینی در اختیار صنعتگران قرار داد تا خود نسبت به ایجاد غرفه فروش محصول‌های خود و سایر فعالان این بخش شأن اقدام کنند.
وی اشاره کرد: صنایع دستی هرمزگان در خارج از کشور هم فروش خوبی دارد که در نمایشگاه‌ها شاهد آن هستیم ولی صنعتگر توان پرداخت هزینه‌های غرفه، اقامت و رفت و آمد را ندارد، در دهه ۶۰ و ۷۰ تمام این هزینه‌ها برای صنعتگران صنایع دستی رایگان بود.
این صنعتگر که می‌گوید ۳۵ سال است در بخش صنایع دستی فعالیت می‌کند می‌افزاید: شبکه توزیع و فروش صنایع دستی دارای اشکال و ایراد بوده و باید آن را معیوب دانست.
روش حمل صنایع دستی در گمرک نامناسب است
دیگر صنعتگر صنایع دستی دریایی که در بندر حَسینهِ فعالیت می‌کند هم می‌گوید: برای بازاریابی محصول‌های تولیدی مشکل ندارم و بیشترین مشکل را در بخش ارسال دارم چرا که نحوه حمل صنایع دستی در هنگام عبور از گمرک موجب آسیب دیدن مجسمه‌ها و عروسک‌های ساخته شده با صدف می‌شود.
احمد دیوان زاده بیان داشت: همین امر یکی از دلایلی است که باعث شده امکان ارسال حجم بالایی نداشته باشم، این باعث شده برای ارسال محصول‌های خود از افراد استفاده کنم، بدین معنی که کالای تولید شده را به دست ملوانان یا مسافران سایر کشورها می‌سپارم تا به مقصد برسانند.
وی ابراز داشت: از سوی دیگر در ۱۰ سال گذشته موفق به گرفتن کارت صنعتگری از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نشده‌ام، یکی از مزایای این کارت استفاده از تخفیف قیمت غرفه در نمایشگاه‌های صنایع دستی است.
این تولیدکننده گلیم عنوان کرد: تا زمانی که چاره‌ای اساسی برای حل مشکل فروش و صادرات صنایع دستی انجام نشود، بازاریابی صادراتی به صورت تخصصی انجام نشود و روند فروش و صادرات تولیدهای صنعتگران اینگونه که هست باشد گره‌ای از زندگی و معیشت صنعتگران حل نمی‌شود.
آمارهای ناملموس صادرات صنایع دستی در زندگی و معیشت صنعتگران
در این بین مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی هرمزگان آمارهای صادرات صنایع دستی استان را غیر واقعی خوانده و می‌گوید: مسؤولان به جای دادن آمارهای بی فایده‌ای که نمی‌توان نشانی از آنها در واقعیت زندگی و معیشت صنعتگران مشاهده کرد دلسوزانه‌تر کار کنند.
زینب بازگیر می گومی افزاید: صادرات از هرمزگان انجام می‌شود ولی نه با این حجم‌های اعلامی چند میلیون دلاری یا میلیون یورویی، بلکه بسیار پایین‌تر از این آمارهای اعلام شده توسط مسؤولان.
وی ادامه می‌دهد: حصیر و صنایع حصیری و رودوزی‌های سنتی که بانوان به آنها اشتغال دارند ارزش چندان بالایی ندارند.
وی که از مسؤولان صنایع دستی هرمزگان گلایه بسیاری دارد، خاطر نشان کرد: به دلیل نبود حمایت از سوی مسؤولان بسیاری از زمینه‌های فعالیتی خود در بخش تولید صنایع دستی به جز گلیم را رها کرده‌ام، دیروز نشستی بین مسؤولان صنایع دستی و صنعتگران برگزار شد ولی مانند سایر برنامه‌ها تنها عده ثابتی که همیشه دعوت می‌شوند دعوت شده بودند.
این تولیدکننده گلیم عنوان کرد: تا زمانی که چاره‌ای اساسی برای حل مشکل فروش و صادرات صنایع دستی انجام نشود، بازاریابی صادراتی به صورت تخصصی انجام نشود و روند فروش و صادرات تولیدهای صنعتگران اینگونه که هست باشد گره‌ای از زندگی و معیشت صنعتگران حل نمی‌شود.
خاطره خوشی از همکاری با شرکت بازرگانی نداریم
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی هرمزگان ابراز داشت: برای بازاریابی محصول‌ها می‌توان با تجمیع بودجه‌هایی که در همایش‌ها، گردهمایی‌ها و غیره توسط اداره‌های مختلف هدر می‌رود گروهی متشکل از صنعتگران این بخش تشکیل داد تا در سایر کشورها به فعالیت بپردازند و سفارش بگیرند.
وی اشاره کرد: خاطره خوشی از حضور شرکت بازرگانی در حوزه صنایع دستی نداریم، ۲ سال قبل یک شرکت بازرگانی از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان برای تجارت صنایع دستی معرفی شد که محصول‌های صنعتگران را برای فروش دریافت کرد ولی تا کنون ریالی به تولید کنندگان نپرداخته است.
هر محصولی از صنایع دستی که از گمرک‌های هرمزگان صادر شود در آمارها به عنوان صادرات صنایع دستی این استان لحاظ می‌شود، خواه در استان مازندران و مرکزی تولید شده باشد یا سیستان و بلوچستان و هرمزگان، این رویه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای همه استانها یکسان است.
این تولید کننده گلیم ضمن بیان اینکه باید روش‌های مختلف برای فروش صنایع دستی استفاده کرد، افزود: می‌توان از شرکت‌های بازرگانی خوش نام هرمزگان برای صادرات و تجارت صنایع دستی استان بهره گرفت ولی با توجه به آن تجربه ناخوش، صنعتگران باید نسبت به رعایت حق و حقوق خود مطمئن شوند.
وی رویه‌های در پیش گرفته شده از سوی مسؤولان را نامناسب دانست که با آنها هیچگاه مشکل‌های این بخش حل نمی‌شود و اشاره کرد: اعتراض نسبت به وضع موجود موجب حذف شدن توسط مسؤولان می‌شود، تعریف و تمجید کردن هم مشکلی را حل نمی‌کند.
درحالی که مسؤولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان صادرات محصول‌های صنایع دستی انجام شده از گمرک‌های این استان را به نام می‌زنند تولیدکنندگان صنایع دستی از وضعیت فروش پایین و شرایط بازار ناراضی و گله مند هستند.
میزصادرات صنایع دستی ارتباط بین صنعتگر و بازرگان را برقرار کرده است
سرپرست صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان گفت: یکی از وظایف آن برنامه ریزی در جهت حمایت از توسعه کمی و کیفی محصولات صنایع دستی و هنرهای سنتی و بویژه در حوزه صادرات است .
سهراب بناوند در گفت وگوبا فرهنگ سار افزود: برخی از صنعتگران خود اقدام به فروش و صادرات تولیدهای خود می‌کنند و تمایلی برای بهره گیری از شرکت‌های بازرگانی برای تجارت محصول‌های خود ندارند و از سوی دیگر در میز صادرات صنایع دستی استان، بین صنعتگران و صادرکنندگان ارتباط برقرار شده است.
وی ادامه داد: هر محصولی از صنایع دستی که از گمرک‌های هرمزگان صادر شود در آمارها به عنوان صادرات صنایع دستی این استان لحاظ می‌شود، خواه در استان مازندران و مرکزی تولید شده باشد یا سیستان و بلوچستان و هرمزگان، این رویه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای همه استانها یکسان است.
وی صنایع دستی صادراتی هرمزگان را شامل حصیر و مشتقات چوبی، گلیم، لباس‌های محلی و رودوزی‌های سنتی و سفال مانند قلیان عنوان کرد.
