به گزارش خبرنگار آموزش و دانشگاه فرهنگ سار، هشتم ژوئن (۱۸ خرداد) به منظور افزایش آگاهی در زمینه اهمیت حیات اقیانوس‌ها، تاثیر منفی فعالیت‌های انسانی مانند دفع زباله، فاضلاب، نشت نفت از کشتی‌ها و حوادث ایستگاه‌های حفاری، روز جهانی اقیانوس‌ها نامیده شده است.
بیش از ۷۰ درصد سطح زمین و بیش از ۹۰ درصد سطح قابل سکونت سیاره ما پوشیده از اقیانوس است. حدود ۹۷ درصد از آب موجود در کره زمین در اقیانوس‌ها وجود دارد. بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری که حیات ما وابسته به آنان است در اقیانوس‌ها زندگی می‌کنند.
اقیانوس‌ها مانند ریه‌های کره زمین هستند و بخش عمده اکسیژن موردنیاز انسان را تامین می‌کنند ، به همین دلیل مجمع عمومی سازمان ملل متحد در پنجم دسامبر سال ۲۰۰۸ میلادی، روز هشتم ژوئن (۱۸ خرداد) را با عنوان «روزجهانی اقیانوس‌ها» نام‌گذاری کرد تا آگاهی عمومی را در رابطه با اهمیت اقیانوس‌ها افزایش دهد.
هدف از نام‌گذاری این روز، اطلاع‌رسانی عمومی در رابطه با آثار فعالیت‌های انسان بر اقیانوس‌ها و تشکیل یک جنبش جهانی برای محافظت از اقیانوس‌ها و یکپارچه‌سازی و تحریک جامعه جهانی برای مشارکت در یک پروژه مهم با هدف مدیریت پایدار اقیانوس‌های زمین است.
اقیانوس‌ها، یک سیستم جهانی را تشکیل می‌دهند که امکان حیات انسان را در زمین فراهم می‌کنند. آب باران، آب آشامیدنی، وضعیت آب و هوای زمین، خطوط ساحلی، بخش عمده‌ای از مواد غذایی و حتی اکسیژن موجود در هوا در نهایت توسط دریاها تامین و تنظیم می‌شوند و به همین علت دما، ساختار شیمیایی، جریان‌های آبی و حیات اقیانوس‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بر اساس گزارش سازمان ملل، بیش از سه میلیارد نفر در سراسر جهان در صنایع وابسته به اقیانوس کار می‌کنند و با افزایش جمعیت انسانی این میزان افزایش خواهد یافت و به همین منظور شعار روز جهانی اقیانوس‌ها در سال ۲۰۲۱ میلادی، “اقیانوس: زندگی و معیشت” در نظر گرفته شده است. استفاده مستمر از منابع اقیانوس‌ها، نیازمند توجه و آموزش ویژه برای جلوگیری و آسیب به این منبع ارزشمند است.
مدیریت دقیق این منبع جهانی، کلید دستیابی به آینده‌ای پایدار است. با وجود این در حال حاضر آلودگی و اسیدی شدن آب‌های اقیانوس، وضعیت آب‌های ساحلی را از حالت طبیعی خارج کرده و آثار مخربی را بر عملکرد زیست‌بوم‌ها و تنوع زیستی اقیانوس‌ها برجای گذاشته است. این شرایط، بر وضعیت اقتصادی صنایع کوچک ماهیگیری و شیلات نیز آثار نامطلوبی داشته است.
بنابر این لازم است مناطق محافظت شده دریایی به طور موثر مدیریت شوند و مقررات خاصی برای کاهش و کنترل ماهیگیری، آلودگی دریاها و اقیانوس‌ها و همچنین اسیدی شدن آب‌های اقیانوس وضع شوند.
آلودگی ناشی از استفاده گسترده از ماسک به دلیل شیوع کووید ۱۹ به اقیانوس‌ها نیز رسیده و به یک نگرانی عمومی تبدیل شده است.
ضایعات پلاستیکی و اقیانوس
طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، سالانه حدود هشت میلیون تن ضایعات پلاستیکی وارد اقیانوس‌ها می‌شود. بر اساس مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۵ میلادی منتشر شد میزان این ضایعات تنها در سال ۲۰۱۰ میلادی بین ۴.۸ تا ۱۲.۷ میلیون تن بوده است.
ضایعات پلاستیکی صرف نظر از میزان آنها، یک مشکل جدی برای زیست‌بوم اقیانوس محسوب می‌شوند. برخورد با قطعات بزرگ پلاستیک می‌تواند موجب آسیب یا مرگ آبزیان شده و قطعات کوچک آن ممکن است وارد سیستم گوارش این موجودات شود.
برخی ماهیان کوچک، ذرات کوچک پلیمری را که با عنوان میکروپلاستیک شناخته می‌شوند به منابع غذایی طبیعی خود ترجیح می‌دهند و به دلیل خوردن میکروپلاستیک، عملا قبل از رسیدن به سن بلوغ از گرسنگی می‌میرند.
میکروپلاستیک در طبیعت تقریبا غیرقابل تجزیه است. هنگامی که ظروف یک بار مصرف، کیسه‌های نایلونی و سایر اشیای پلاستیکی دور ریخته می‌شوند، از طریق فاضلاب و سیستم‌های ناکارآمد دفن و بازیافت زباله، در نهایت سر از اقیانوس‌ها و دریاها در می‌آورند. یکی دیگر از منابع تولید میکروپلاستیک، ذرات پلاستیکی هستند که در لوازم آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند و پس از شست وشو از طریق فاضلاب به جریان آب‌های زیرزمینی و دریاها راه می یابند.
ارزیابی آثار مخرب میکروپلاستیک در طبیعت بسیار دشوار است اما میکروپلاستیک در بدن پرندگان دریایی، ماهی‌ها، وال‌ها و بسیاری از آبزیان دیده شده است. این مواد غیرقابل هضم و تجزیه، پس از ورود به بدن جانوران در سیستم گوارش آن ها انباشته شده و بالاخره منجر به مرگ آنها می‌شود.
بر اساس این تحقیقات نوزاد برخی از انواع ماهی که در محیط‌های مملو از میکروپلاستیک سر از تخم در می‌آورند به جای پلانکتون که غذای طبیعی آنها محسوب می‌شود، تنها میکروپلاستیک می‌خورند بدین ترتیب پیش از بلوغ و رسیدن به باروری جان خود را از دست می‌دهند.
این ماهیان کوچک، به دلیل تغذیه غلط، توانایی واکنش به سیگنال‌های شیمیایی هشداردهنده را که موجب نجات جان آنها از دست شکارچیان طبیعی می‌شود، از دست می‌دهند. همچنین بر اساس این تحقیقات، در چنین محیط‌هایی درصد کمتری از تخم‌ها به ماهی بدل می‌شوند. علت تغییر رفتار ماهی و عدم واکنش آنها به محرک‌های طبیعی، مبهم باقی مانده و هنوز در دست بررسی است.
بر اساس این تحقیقات میکروپلاستیک خسارات جبران ناپذیری را به محیط زیست دریاها و اقیانوس‌ها وارد کرده است و اقدام فوری برای جلوگیری از ورد مقادیر بیشتر میکروپلاستیک به آب‌های کره زمین، یک ضرورت جهانی محسوب می‌شود.
