مناظره‌ها فرصتی است برای طرح برنامه‌ها و در حقیقت روشی که نامزد برنده برای سکانداری کشور در آینده در پیش خواهد گرفت، اما اولین مناظره انتخابات ریاست جمهوری بیانگر چیزی غیر از این بود، نامزدها به جای ارائه ایده ها و بهترین راهکارها برای برون رفت از چالش های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی همان رویه گذشته را در پیش گرفتند یعنی تهمت، تخریب و خرد کردن شخصیت یکدیگر زیر چرخ‌های سیاسی کاری و جناح بندی ها.
افرادی که به عنوان نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از سوی شورای نگهبان تائید صلاحیت شدند هر یک در دوران پس از انقلاب اسلامی در پست های حساس و کلیدی کشور حضور داشته و از این فرصت بهره مند بودند که برای آبادانی این کشور و رفاه مردم کاری انجام دهند، این در حالی است که اینک برای رفتن به پله بالاتری از قدرت، با به چالش کشیدن یکدیگر می خواهند نردبانی بسازند با ابزارهای غیر اخلاقی همچون تهمت.
البته در این میان فضای مجازی و رسانه های معاند نیز پا به پای نامزدها حرکت می کنند تا از آب گل آلودی که از قِبل چالش ها و سیاه نمایی ها مهیا شده، به اصطلاح برای خود ماهی بگیرند.
صرف نظر از اهداف این نوع از مناظره ها (شما بخوانید مجادله) مردم که با دقت تمامی حرکات، رفتارها و سخنان نامزدها را رصد می کنند، انتظار دارند به سوالات بسیاری که در طول سال ها در ذهنشان تلنبار شده پاسخ داده شود نه اینکه سوال آنها به سوال دیگری البته بدون پاسخ رها شود.
هرچند در مناظره اول هیچ یک از اهداف اعم از اعلام طرح ها، برنامه ها و اولویت ها در قبال قشرهای مختلف مردم محقق نشد اما مردم توقع دارند نامزدها این رویه را کنار گذاشته و ابتدا به نقد عملکرد چندین ساله خود در پست های مدیریتی بپردازند و هر آنچه صادقانه این کشور را به چالش کشانده همراه با راهکارهای اصولی در معرض دید و قضاوت میلیون ها ایرانی قرار دهند تا در نهایت هر کس با توجه به شناخت واقعی از آنها به یک جمع بندی درست برسد.
این در حالی است که تهمت و تخریب به کلید واژه مشترک این روزهای نامزدها تبدیل شده و هیچ یک حاضر نیستند از این مساله کوتاه بیاید و هر کدام از آنها فکر می کنند با در پیش گرفتن این رویه سهم بیشتری از آرای مردمی را به دست خواهند آورد اما تجربه ثابت کرده که تخریب صرفا یک رویکرد بازدارنده است که راه به جایی نخواهد برد.
سیاه نمایی علیه موضوعات مختلف در اولین مناظره تلویزیونی و برنامه های تبلیغاتی نامزدها، در برابر چشم میلیون ها نفر که مشتاق تغییر و تحول اساسی برای پیشرفت و توسعه همه جانبه کشور هستند به هیچ وجه پسندیده نیست از جمله موضوعاتی که در این برنامه به آنها اشاره شده این است که کاهش ارزش پول ملی، تورم و افزایش قیمت دلار به صورت دستوری بوده و دولت یازدهم و دوازدهم برای تامین کسری بودجه خود دست در جیب مردم برده است.
موضوع دیگری که نامزدها به آن اشاره کرده اند آن است که یکی از نامزدها مدعی شد در سال ۹۸ دولت اعلام کرده است که FATF هیچ تاثیری در اقتصاد ایران ندارد ولی حالا مدعی است اگر FATF نباشد به مشکلات مالی روبرو خواهیم شد.
راه غیر قانونی دولت در بورس برای جبران کسری بودجه، پایین آوردن نرخ سود بانکی، تعیین نرخ ارزر ۴۲۰۰ تومانی، عقب بودن در فضای مجازی و اشکال در زیرساخت ها، برخی دیگر از موضوعاتی است که از زبان نامزدها بدون ارائه دلایل و علت ها مطرح شده است.
در این میان آنچه بیشتر خودنمایی می کند نادیده گرفتن فعالیت ها و دستاوردهای دولت تدبیر و امید است که هر پنجشنبه در قالب طرح های مختلف افتتاح می شود، موضوعی که از دید تمامی نامزدها مورد غفلت قرار گرفته و در مناظره ها و برنامه های تبلیغاتی به آنها اشاره نمی شود.
اتهام زنی در هر منصب و جایگاهی امری ناشایست است گواهی این ادعا نظرات و انتقادات اکثر مردم ، مسوولان و صاحبنظران و کارشناسان در روزهای گذشته است که به هیچ وجه این روال را نپذیرفته اند و اغلب خواستار شفاف سازی و روشنگری هر یک از نامزدها از خود و برنامه هایشان هستند.
در این رابطه نظر عضو شورای مرکزی حزب مجمع مشورتی اصلاح‌طلبان خراسان رضوی را بخوانید که گفته است: هر چند نقد عملکرد دولت مستقر در مناظرات سیاسی انتخاباتی امری طبیعی است اما اتهام زدن رویه شایسته‌ای نیست و نامزدها باید به جای آن، به نقد عملکرد دولت بپردازند تا پایه‌ای برای ارایه برنامه‌های دولت آینده باشد.
محسن قریب اظهار داشته است: شاید به چالش کشیدن سیاستها و برنامه های دولت مستقر بتواند بخشی از مخاطبان را به فکر وادشته و حتی حضور آنان در پای صندوق های رای را افزایش دهد، اما تجربه ادوار انتخابات گذشته ثابت کرده است که عملکرد صدا و سیما و فضای این رسانه برای برگزاری مناظرات، چندان چالش برانگیز نیست و در این زمینه توفیق چندانی نداشته است.
وی بیان کرد: فضای انتخابات در سال جاری چندان دلگرم کننده نیست و نامزدهای انتخاباتی در نخستین مناظره تلویزیونی خود نتوانستند در جذب مخاطب چندان موفق عمل کنند و بیشتر از آنکه برنامه یکدیگر را برای اداره کشور به چالش بکشند، به منازعات شخصی و مانور دادن روی موضوعات فردی پرداختند.
قریب اظهار داشت: انتخابات فرصت مغتنمی است تا تک تک افراد در جامعه ایرانی نظر خود را برای تعیین سرنوشت کشور اعلام کنند و بی اعتنا به این موضوع نباشند، فعال شدن بیشتر ستادهای انتخاباتی نامزدها در روزهای پیش رو می تواند شور و هیجان شرکت در انتخابات از سوی مردم را افزایش دهد.
نماینده ادوار گذشته مردم میاندوآب، شاهین دژ و تکاب در مجلس شورای اسلامی هم معتقد است: بیان تنها نقاط ضعف دولت راهکار مناسبی در مناظره های انتخاباتی نبوده و نامزدها برای تنویر افکار عمومی باید به بیان کارنامه و برنامه های خود بپردازند.
حجت الاسلام روح الله بیگی افزوده است: کاندیداها نباید با بیان چنین مطالبی اذهان عمومی جامعه را منحرف کنند این عمل برخی نامزدها به نوعی سیاه نمایی محسوب می شود و نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری باید انصاف را نیز رعایت کرده و در کنار بیان نقاط ضعف دولت به نقاط قوت آن و برنامه های خود جهت تداوم این نقاط قوت هم اشاره کنند.
این نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی اضافه کرده است: در دنیای کنونی که عصر ارتباطات و اطلاع رسانی است و اقشار مختلف مردم از بسیاری رویدادها و جریانات مختلف کشور آگاه هستند، لازم است کاندیداهای ریاست جمهوری با پرهیز از کلی‌گویی و تهمت و افترا به یکدیگر به تفصیل دیدگاه‌های خود را در مورد موضوعات مهم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برای مردم بیان کنند.
وی یادآورشده است: در نخستین مناظره انتخابات ریاست جمهوری نامزدها به جای اینکه به سوالات مهم و اساسی در زمینه های مختلف به ویژه در حوزه اقتصادی بپردازند، متاسفانه از ریل اصلی این مناظره خارج شده و به جای پرداختن به ریشه های اصلی مشکلات کشور تنها همدیگر را متهم ساخته و زیرسوال بردند.
وی با تاکید بر رعایت اخلاق مداری در تبلیغات توسط نامزدها ادامه داد: در پیش گرفتن چنین رویه ای نه در شان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری و نه در شان نظام است زیرا مردم خود آگاهند و می دانند فرد اصلح و شایسته را به چه شکلی انتخاب و سکان اداره کشور را به وی بسپارند.
فعال و کارشناس سیاسی اهل ارومیه نیز در اظهاراتی گفت: نامزدهای انتخاباتی در مناظرات تلویزیونی به جای تهمت و افترا و سیاه نمایی، برنامه مناسب برای اداره کشور طی سال های آینده ارایه دهند.
فردین میلانی صدر با بیان اینکه نامزدهای انتخاباتی سابقه مدیریتی ۲۰ ساله دارند، افزود: بر همین اساس وقتی از مفاسد اقتصادی، تورم، کاهش ارزش پول ملی و بالا رفتن قیمت دلار سخن می گویند به این نکته توجه کنند در طی مدیریت شان درمجموعه های تحت مدیریتی خود چه قدمی برداشته و چه اقدامی انجام داده‌اند.
وی اظهار داشت: مبارزه با مفاسد اقتصادی تنها مربوط به دولت نیست بلکه قوای دیگر نیز نقش و مسوولیت دارند بنابراین رجال سیاسی در مناظره ها به این مهم توجه داشته باشند.
کارشناس مسایل سیاسی ادامه داد: نامزدهای انتخاباتی در مناظره باید وقتی اقدام به انتقاد از طرف مقابل می کنند، در مقابل برنامه و راهکار ارایه دهند درحالی که این امر در مناظره نخست، مشاهده نشد.
وی در مورد موضع گیری برخی نامزدهای انتخاباتی نسبت به FATF اظهار کرد: صحبت کردن و نظر دادن در این خصوص نیاز به مطالعه و پژوهش دارد و نمی شود به صورت سطحی در این خصوص نظر داد.
فعال سیاسی اصلاح‌طلب استان سمنان نیز با بیان اینکه اصلاح روابط خارجی به عنوان یکی از مسائل مهم و اساسی کشور و توقعات اصلی مردم، در مناظره اول انتخابات مورد غفلت عمدی یا سهوی قرار گرفت، مهمترین مساله‌ای که در اقتصاد کشور ما تاثیر گذاشته روابط خارجی است و اقتصاد درونی کشور کاملا به روابط خارجی وابستگی دارد اما در مناظره اول انتخابات بین نامزدهای ریاست جمهوری، کمتر در این خصوص صحبت شد.
سید مسعود سیادتی ابراز داشت: عملکردهایی هم چون نحوه پذیرفتن FATF، صادرات، واردات و جذب ارز بر اساس روابط خارجی اتفاق می افتد و نحوه این روابط به صورت مستقیم موارد ذکر شده را تحت تاثیر قرار می دهد.
رئیس شورای اسلامی شهر سمنان گفت: توسعه صنعت بر اساس روابط خارجی اتفاق می افتد اما اکنون در کشور ما به بهانه خوداتکایی و زایش درونی مورد غفلت قرار گرفته است.
فعال سیاسی اصلاح‌طلب استان سمنان گفت: در مناظره همه نامزدها از هر جناح با تکیه بر رفاه عمومی و افزایش دستمزدها حرف می‌زنند اما این افزایش دستمزد به خودی خود عامل تورم و مصداق دست در جیب مردم کردن است زیرا دولت یا کارفرما به ازای خدماتی که به کارگر یا کارمند می دهد باید نیازهای آن ها را تامین کند و در یک گردش مضاعف باعث تورم می‌شود.
رئیس شورای اسلامی شهر سمنان گفت: برخلاف تلاش‌های جریان فکری مقابل دولت، در راستای محدود کردن فضای مجازی، خوشبختانه دولت به این موضوع تن نداد و امروز فعالیت این فضا در کشور گسترش یافته است.
نماینده سابق مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی، نیز در سخنانی با اشاره به اتهاماتی که از سوی برخی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به دولت تدبیر و امید وارد می‌شود، گفت: افرادی که امروز مدعی دولت شده‌اند، خودشان عامل بسیاری از مشکلات کشور هستند.
به گفته مسعود رضایی دولت طی سال‌های اخیر کوشید تا با توجه به بهبود روابط خارجی و ارتباطات جهانی، مسائل اقتصادی کشور را ساماندهی کند اما همین گروه مدعی در آن مقطع سنگ‌اندازی‌هایی کردند و در مجلس هم شاهد بودیم که نگذاشتند اقدامات دولت به نتیجه برسد.
وی ادامه داد: هدفشان هم این بود که مشکلات کشور انباشته شود و آن وقت شعار سردهند که عامل همه این مشکلات دولت است و از این رهگذر برای خود منافعی دست و پا کنند.
وی تصریح کرد: آقایانی که دولت را عامل همه مشکلات امروز کشور معرفی می‌کنند، یا می‌دانند که اینگونه نیست و عمدا این مباحث را مطرح می‌کنند و یا نسبت به مسائل کشور بسیار بی‌اطلاع هستند؛ البته به نظر می رسد آنها بیشتر با آگاهی هدف تخریب دولت را دنبال می‌کنند.
نماینده سابق مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: تمام کسانی که در اقتصاد دستی دارند می‌دانند که بخش اعظمی از مشکلات اقتصادی امروز کشور به ارتباطات و سیاست خارجی مرتبط است و حال آنکه برخی به جای اینکه به دنبال تنش زدایی و هموار کردن جاده ارتباطات باشند، پیوسته سعی کرده‌اند با سخنان، شعارها و گفتار خود یک جاده ناهموار بین کشور و دنیا ایجاد کنند.
اما موضوع مهمی که نامزدهای ریاست جمهوری به طور مختصر و صرف نظر از تشریح جزئیات به آن پرداختند FATF بود که تمامی صاحبنظران بر این باورند که باید برنامه مدونی در این رابطه تدوین شود تا این مشکل جهانی از پیش پای اقتصاد ایران برداشته شود، موضوعی که مدیر قطب علمی اقتصاد بین‌الملل دانشگاه اصفهان هم به آن اشاره کرده و گفت: هر یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری باید به موضوع تصویب لوایح مربوط به کارگروه ویژه اقدام مالی (FATF) به‌عنوان یک مساله ریشه‌ای بنگرند.
سید کمیل طیبی افزود: ترکیب نامزدها فارغ از اینکه متعلق به چه جناحی هستند نشان دهنده آن است که اگر هر نامزدی بطور عمیق‌تر به مسائل اقتصادی و تحلیل دلایل و عواملی که موجب ایجاد این شرایط سخت شده بپردازد و آسیب‌شناسی کند نمی‌تواند به این نتیجه برسد که تعلیق توسط گروه ویژه اقدام مالی (FATF) یک مشکل اساسی برای کشور نیست.
این کارشناس تاکید کرد : دولت به‌دلیل اینکه مقام اجرایی است متقاضی پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی (FATF) است و متوجه می‌شویم که تلاش‌های مستمر دولت مبتنی بر این بوده است که سعی کند از تعلیق ایران از این گروه توسط مقامات آن جلوگیری کند.
وی گفت: دولت تلاش بسیاری در قالب مذاکرات وقت گیر برای عقب‌انداختن تعلیق ایران از گروه ویژه اقدام مالی انجام داد تا بطور رسمی مشکلی به‌وجود نیاید.
وی خاطرنشان کرد: درمجموع دولت در این هشت سال بسیار تلاش کرد تا مخالفان به یک جمع‌بندی و نتیجه نهایی برسند که عضویت درگروه ویژه اقدام مالی ( FATF) به اقتصاد کشور کمک می‌کند و از منظر اقتصاد هر چه تنش و زمان کمتر باشد به مسیر جریان معاملات و فعالیت‌های اقتصادی کمک بیشتری می‌کند.
عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان افزود: پیوستن ایران به این گروه ویژه اقدام مالی به بهبود شرایط اقتصاد کمک می‌کند زیرا هرچه مانع و کنترل کمتر باشد و مانع تراشی نشود به بهبود شاخص‌های اقتصادی و فعال شدن اقتصاد کشور کمک می‌شود.
وی از تاثیر منفی نپیوستن به ” اف ای تی اف” به بخش تجارت ایران و صادرات و واردات اشاره کرد و گفت: اگر جریان مالی در قالب این کارگروه برقرار نباشد نحوه دور زدن‌ها و برجسته شدن نقش واسطه‌ها و دلال‌ها و در نهایت نوسان بازار ارز مطرح می‌شود.
دبیر حزب مردمی اصلاحات مازندران هم با اظهار این که انتقاد از دولت تبدیل به ابزاری برای تبلیغات انتخاباتی شده است، گفت : انتقادهای بی‌اساس از عملکرد دولت در مناظره نامزدها در حالی که دولت نماینده ای برای پاسخگویی نداشت ، بی‌انصافی بوده است.
اسلام دستگداز افزود : اینکه نامزدها به جای ارائه برنامه های خودشان و جلب آرای مردم از این طریق تلاش می کنند تا اینگونه وانمود نمایند که دولت در این هشت سال هیچ کاری نکرده است و یا کارهایش درست نبوده ، در واقع زحمات تمامی مجموعه اجرایی کشور را زیر سئوال می برند و واقعیت ها را نادیده می گیرند.
وی ادامه داد : باید بپذیریم که همه دولت ها در هر دوره ای با مشکلات خاص آن دوره مواجه بودند و دولت تدبیر و امید هم با توجه به شرایطی که در آن قرار داشت حرکت های خوبی انجام داد و نتایج مطلوبی هم رسید که از جمله آن به سرانجام رساندن برجام بوده است که دستاورد مهمی در زمان خودش به حساب می آمد.
این صاحب نظر سیاسی شیوه مناظره نامزدهای ریاست جمهوری را نادرست ارزیابی کرد و گفت : ظاهرا نقد عملکرد دولت به تنها دستمایه تبلیغ و مناظره نامزدها تبدیل شده است. انگار واقعیت ها دیده نمی شود. به محض این که دوره فعالیت دولتی تمام می شود ، همه سرگرم نقد عملکرد دولت می شوند بدون این که برنامه ای برای رفع مشکلات ارائه دهند.
وی افزود : مهم ترین مشکل کشور این است که نامزدهای ریاست جمهوری برنامه مدون و قابل فهم برای رای دهندگان ارائه نمی دهند . طرح مسایل کلی و پوشاندن آن با نادیده گرفتن دستاوردهای دولت و بزرگنمایی ضعف ها قطعا به ترغیب مردم جهت شرکت در انتخابات نخواهد انجامید. باید به فهم و شعور مردم احترام گذاشته شود . نامزدها در مناظره برنامه هایشان را در زمینه های مختلف ارائه و استدلال کنند که چگونه قرار است در هر بخش مشکلاتی را که دولت کنونی داشته رفع کنند.
اما درباره سیاه نمایی کارنامه دولت که در اظهارات برخی نامزدهای ریاست جمهوری مطرح شده است دبیر حزب اعتدال و توسعه استان فارس گفت: این نامزدها از بی‌برنامگی به تخریب دولت تدبیر و امید روی آورده‌اند.
میراعظم هاشمی افزود: در همه جای دنیا نامزدهای انتخابات قبل از هرچیز به بیان برنامه‌های خود می‌پردازند و به مردم می‌گویند که چه در چنته دارند و بعد به مشکلات اشاره می‌کنند و حتی از بیان دستاوردها و موفقیت‌های رقیب خود هم وحشتی ندارند و در کنار بیان کاستی‌ها، موفقیت‌ها را هم نادیده نمی‌گیرند.
این فعال سیاسی استان فارس ادامه داد: کسی که می‌خواهد رئیس جمهوری کشوری شود که در دنیا دارای کلاس سیاسی است، نباید به جای بیان برنامه‌های خود تمام انرژی اش را صرف تخریب و حمله به دولت کند.
وی اظهار داشت: چنین بی‌پروا و بی محابا تاختن به دولت ناشی از عدم بلوغ سیاسی این افراد است و اگر تصور می‌کنند چنین رویه‌ای برای آنها رای به دنبال دارد سخت در اشتباه هستند.
دبیر حزب اعتدال و توسعه استان فارس تصریح کرد: به نظر می‌رسد برخی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری چون حرفی برای گفتن و هیچ برنامه‌ای برای ارائه به مردم ندارند، با پرتاب توپ به زمین دولت مستقر، می‌خواهند ذهن پرسشگر مردم را منحرف کنند و از بیان برنامه‌ای قابل اجرا فرار کنند در حالی که آنها وظیفه دارند از تریبون‌هایی که در اختیارشان گذاشته شده قبل از هر چیز برای بیان برنامه‌های خودشان استفاده کنند.
دبیر حزب اعتدال و توسعه استان فارس گفت: تاکنون هیچ یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری این شجاعت را نداشته‌اند که به موفقیت‌های دولت نیز اشاره کنند، اما مردم ما بسیار هوشیار هستند و اگر احساس کنند فردی حرفی برای گفتن ندارد به او رای نمی‌دهند، مردم به کسی رای می‌دهند که از خودش چیزی برای عرضه داشته باشد.
هاشمی افزود: در این دوره، نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سیاست و راهکار حمله به دولت را برای رای آوری در پیش گرفته‌اند در حالی که با این راهکار به جایی نمی‌رسند.
استاد مدیریت بازرگانی و مدرس دانشگاه‌های گیلان هم با تاکید بر اینکه پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی یا “اف ای تی اف” برای توسعه اقتصادی و تجارت از ضروریات است، اظهار داشت: دولت دوازدهم برای تحقق این امر تلاش بسیاری از خود نشان داد و نباید مقصر نپیوستن به نهاد را دولت دانست.
ابراهیم علیزاده جورکویه اظهار داشت: پیوستن به FATA یک امر الزامی برای ارتباطات تجاری بین‌المللی است و در غیر اینصورت حتی مبادله پولی و بانکی با کشورهای همسو هم امکان‌پذیر نیست.
وی با بیان اینکه در نخستین مناظره انتخاباتی برخی نامزدها دولت را مقصر نپیوستن به بازارهای تجاری و دریافت منابع مالی از خارج کشور دانستند، گفت: دولت یازدهم و دوازدهم در همین راستا و برای عضویت در این نهاد تلاش فراوانی کرده است و نباید توقف تصویب پیوستن کامل به این نهاد را بر گردن دولت انداخت.
کارشناس مسائل اقتصادی همچنین تاکید کرد: پیوستن تقریبا تمامی کشورهای دنیا به این نهاد نشان از اهمیت آن برای توسعه روابط تجاری و مالی و همچنین دسترسی به بازارهای جهانی دارد.
مدرس دانشگاه‌های گیلان اظهار داشت: سیاست خارجی یک امر پیچیده است و به آن راحتی نیست که اگر نامزد خاصی در انتخابات ریاست جمهوری بر قدرت برسد بتواند با برنامه شخصی کشور را پیش برد زیرا در عرصه روابط بین‌املل ما با تنوع منافع روبه رو هستیم که باید بر سر آن چانه زنی یا معامله کرد.
وی یادآورشد: با وجود اینکه معتقدم کارهای بیشتری می شد در این چند سال در زمینه اقتصاد انجام داد اما تحریم ها ذست دولت را بست زیرا حتی کشورهایی که با آنها تعامل و مناسبات داریم نیز به دلیل همین تحریم ها و ارجح دانستن منافع خودشان نتوانستند منابع مالی و بدهی های خود به کشور را پرداخت کنند.
کلام آخر
مناظره های انتخابات ریاست جمهوری صرف نظر از همه چالش ها و مسائل هم تمام می شود و سرانجام یکی از هفت نامزد مورد تائید شورای نگهبان سکان قوه مجریه را برای چهار سال به دست خواهد گرفت اما در این میان آنچه که در اذهان عمومی و در کارنامه تاریخ جمهوری اسلامی ایران باقی می ماند، اخلاق مداری و بزرگ منشی برای نامزدهایی است که به این اصول پایبند هستند و بی اخلاقی و خاطره ناخوشایند افرادی است که برای تصاحب این پست دست به اتهام زنی و بازگوکردن موضوعات خلاف واقع می زنند و البته تاریخ درباره این افراد قضاوت خواهد کرد.
پس به نظر می رسد بهترین و اخلاقی ترین رفتار در جریان تبلیغات به هر نحو اعم از مناظره های تلویزیونی، فضای مجازی و حضور در تجمعات این است که نامزدها با مردم صادقانه سخن بگویند و قدرت طلبی و سیاسی کاری را فدای اصول انسانی نکنند.
باید دید نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری امروز(سه‌شنبه) در دومین مناظره انتخاباتی چگونه ظاهر می‌شوند و آیا می‌توانند با ارایه برنامه به افزایش امید در مردم و در نتیجه تحقق مشارکت حداکثری در انتخابات ۲۸ خردادماه کمک کنند یا خیر؟ یا اینکه همان روند گذشته دنبال می‌شود که نتیجه آن افزایش ناامیدی در جامعه است.
انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری به همراه ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا، میان دوره ای مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری ۲۸ خرداد ماه به صورت همزمان برگزار می شود.
ستاد انتخابات کشور اسامی نامزدهای انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران و مورد تایید شورای نگهبان را به ترتیب حروف الفبا به این شرح اعلام کرده است: سعید جلیلی، محسن رضایی میرقائد، سیدابراهیم رئیس الساداتی مشهور به رییسی، علیرضا زاکانی،سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی، محسن مهرعلی زاده و عبدالناصرهمتی, نامزدهای ریاست جمهوری این دوره اند.
